Γυναίκες και Εργασία στην Αττική

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Τα μέτρα που εφαρμόζονται στην Ελλάδα κατ’εντολή των δανειστών έχουν, ως γνωστόν, προκαλέσει τεράστια ύφεση στην οικονομία. Ένα από τα μέτρα αυτά είναι η απορρύθμιση της εργασίας που έχει πλήξει ιδιαίτερα τις γυναίκες.

Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον νομό Αττικής βλέπουμε ότι ο αριθμός των ανέργων γυναικών αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης (από 100.427 το 2006 σε 198.455) το 2017. Σε σχέση με τους άντρες η ανεργία και στα χρόνια πριν την κρίση αλλά και κατά τη διάρκεια της κρίσης πλήττει κυρίως τις γυναίκες.

Εντυπωσιακό όμως είναι ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία, η ανεργία πλήττει κυρίως τις γυναίκες μεταλυκειακής και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, δηλαδή με άλλα λόγια γυναίκες ανώτερου εκπαιδευτικού επιπέδου θέτοντας έτσι πολλά εύλογα ερωτήματα όπως γιατί δεν αξιοποιείται κατάλληλα το γυναικείο ανθρώπινο δυναμικό αλλά και το τι είδους στρατηγική ανάπτυξης ακολουθείται όταν το εκπαιδευμένο προσωπικό ωθείται στην ανεργία. Τίθεται όμως και ένα άλλο βασικό ερώτημα που είναι αυτό της ίσης πρόσβασης των γυναικών στην εργασία.

Αυξάνεται όμως και ο αριθμός των γυναικών στην Αττική που απασχολούνται σε θέσεις μερικής απασχόλησης. Σημειωτέον ότι
αντίθετα με τα όσα προσπαθούν να υποστηρίξουν οι διάφορες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, δηλαδή ότι οι γυναίκες επιδιώκουν να εργάζονται σε θέσεις προσωρινής απασχόλησης γιατί κατ’αυτό τον τρόπο θα μπορούν να ανταποκρίνονται καλύτερα στις οικογενειακές τους υποχρεώσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (έρευνα Εργατικού Δυναμικού, τρίτο τρίμηνο 2017), οι γυναίκες στρέφονται στην προσωρινή απασχόληση γιατί δεν μπορούν να βρουν θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης και όχι γιατί θέλουν ανταποκριθούν καλύτερα στις οικογενειακές τους υποχρεώσεις ή για να επιτύχουν την περιβόητη ισορροπία ζωής – εργασίας που τόσο διαφημίζεται. 

Η συνεχής δε μείωση του υποτυπώδους κράτους πρόνοιας που υπήρχε στην Ελλάδα, λόγω των νεοφιλελεύθερων πολιτικών λιτότητας που επιβάλλονται στη χώρα μας από τους δανειστές, εξαναγκάζει τις γυναίκες στην Ελλάδα να θέσουν ως αποκλειστική τους προτεραιότητα τον ρόλο τους ως σύζυγοι και μητέρες αντί του να αναζητούν μία θέση εργασίας ή να θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά.

Οι θέσεις μερικής απασχόλησης είναι συνήθως θέσεις με πολύ χαμηλές αμοιβές, χαμηλών εκπαιδευτικών απαιτήσεων, οι οποίες δεν απαιτούν κάποια εξειδίκευση – θέσεις που είναι περισσότερο «γυναικείες» π.χ. φροντίδα ηλικιωμένων, τηλεφωνήτριες κτλ. 

Ως εκ τούτου, η απασχόληση των γυναικών σε τέτοιες θέσεις, ενδυναμώνει το χάσμα στην αγορά εργασίας μεταξύ ανδρών και γυναικών και έχουμε μία επιστροφή της γυναίκας σε πιο «παραδοσιακούς» ρόλους όπως είναι η ανατροφή παιδιών, η οικιακή εργασία, η φροντίδα των ηλικιωμένων. Το δε εισόδημα που αποκτά από την εργασία της θεωρείται συμπληρωματικό στο οικογενειακό εισόδημα ενώ η συμμετοχή της στην παραγωγή κρίνεται ως περιστασιακή. 

Η ανεργία των γυναικών μεταλυκειακής εκπαίδευσης και αποφοίτων πανεπιστημίου στην Αττική συνεχίζει να αυξάνεται αντί να μειώνεται ενώ αντίθετα η ανεργία των γυναικών αποφοίτων λυκείου από το 2014 αρχίζει να μειώνεται γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι οι θέσεις μερικής απασχόλησης δεν απαιτούν κάποια εξειδίκευση.

Εάν απεικονίσουμε αυτή την ανισότητα με πιο γλαφυρούς όρους, βλέπουμε ότι οι γυναίκες προορίζονται για θέσεις μερικής εργασίας χαμηλής εξειδίκευσης και χαμηλών απολαβών (και έτσι καθίστανται περισσότερο ευάλωτες στην κρίση λόγω της οικονομικής ανασφάλειας) ενώ οι άντρες προορίζονται για θέσεις πλήρους απασχόλησης, υψηλής εξειδίκευσης και υψηλών απολαβών (πάντα στο πλαίσιο που μπορεί να βρει κάποιος εργασία στην Ελλάδα του σήμερα).

Οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι φθηνό εργατικό δυναμικό. Ο μισθός των γυναικών που απασχολούνται σε πλήρη απασχόληση αντιστοιχεί στο 87,18% του μέσου ανδρικού μισθού, ωστόσο, όσον αφορά τη μερική απασχόληση παρατηρούμε μία σύγκλιση δηλαδή ο μέσος μισθός των γυναικών που απασχολούνται με μορφή μερικής απασχόλησης αντιστοιχεί στο 97,27% των ανδρών. Τίθεται το εύλογο ερώτημα για το τι είδους επιχειρηματικότητα μιλάμε όταν οι επιχειρήσεις κλείνουν συνεχώς ενώ η κυριαρχία των πολυεθνικών θέτει ακόμα μεγαλύτερα εμπόδια για το επιχειρείν. Οι δε νέες επιχειρήσεις που ανοίγουν είναι συνήθως πολύ μικρές ή δεν έχουν καθόλου εργαζόμενους. Πρόκειται δε για επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας και όχι για κάποιες τεχνολογικά εξελιγμένες επιχειρήσεις. Συνεπώς, πρόκειται και για τεχνολογική οπισθοδρόμηση παρά τις πολλές εξαγγελίες για επιχειρηματικότητα σε συνδυασμό με την καινοτομία.

Στην Αττική σκιαγραφείται πλέον το προφίλ της άνεργης γυναίκας που είναι (κυρίως) ηλικίας 30-44 ετών, μεταλυκειακής εκπαίδευσης ή απόφοιτης πανεπιστημίου. 

Ο περιορισμός δε της πρόσβασης στο δημόσιο τομέα χειροτερεύει την ανεργία των γυναικών όπως και οι πολιτικές που ακολουθούνται που είναι ουδέτερες ως προς το φύλο αντί του να προσαρμόζονται στο φύλο και έτσι να λαμβάνουν υπόψη τους τις ανάγκες των γυναικών, να περιορίζουν τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις εναντίον των γυναικών στην αγορά εργασίας αλλά και να αυξάνουν τις κοινωνικές δομές που είναι απαραίτητες για τις γυναίκες βλ. παιδικοί σταθμοί κτλ. 

Το σύγχρονο δε φεμινιστικό κίνημα διαπνέεται από νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις. Υποστηρίζει ότι η γυναίκα πρέπει να φροντίσει μόνη της για τη ζωή της (ως και η ζωή και η ευημερία να είναι ανεξάρτητες από το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον) και δεν ασκεί καμία κριτική για τις χαμηλές απολαβές , την εργασιακή ανασφάλεια , την αύξηση των ωρών εργασίας ανά νοικοκυριό (που σε συντριπτικό ποσοστό δεν αμείβονται), την αύξηση της φτώχειας των γυναικών και των μονογονεϊκών οικογενειών αλλά αντίθετα απασχολείται με θέματα όπως είναι η ταυτότητα του φύλου.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Όπως βλέπουμε λοιπόν, η κρίση και οι πολιτικές που ακολουθούνται για την εργασία έχουν χειροτερεύσει τη ζωή όλων των Ελλήνων και ειδικότερα των γυναικών και δυστυχώς δεν έχει προταθεί οτιδήποτε ουσιαστικό για τη βελτίωση των άσχημων συνθηκών διαβίωσης. Αντίθετα, το μόνο που βλέπουμε είναι μία εμμονική προσήλωση σε αποτυχημένες οικονομικές πολιτικές. 




Tο κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά με τον τίτλο «Γυναίκες της Αττικής - Θύματα της κρίσης» στη στήλη«Πλάτωνας όχι Πρόζακ» του ηλεκτρονικού περιοδικού Writers Gang.

Οι πηγές στις οποίες βασίστηκε το παραπάνω κείμενο μπορούν να δοθούν μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος σε όποιον αναγνώστη τις ζητήσει.

mastroyanni.blogspot