Είναι κοντά μας
εδώ και αιώνες. Από εμάς τους γνώρισαν η υπόλοιπη Ευρώπη και η Αμερική.
Ομως το «πούθε κρατάει η σκούφια τους» ήταν πάντα ένα μυστήριο για
εμάς, αλλά και... για τους ίδιους. Διότι, πολύ απλά, οι άνθρωποι της
«φυλής των νοικοκυραίων» δείχνουν να μη γνωρίζουν την έννοια της λέξης
«νόστος»: ποτέ δεν πόνεσαν για τη χαμένη πατρίδα τους, ποτέ
δεν
θέλησαν να γυρίσουν σε αυτήν, ποτέ δεν τη διεκδίκησαν ως πατρώα γη.
Αλλά γιατί; Τι μπορεί να είναι τόσο δυνατό ώστε να ξεριζώσει από έναν
λαό τη θύμηση της πατρίδας; Ποιο είναι το μυστικό που κρύβει η ταυτότητα
των μποέμ μελαχρινών νομάδων, που άλλοτε τους έλεγαν Αθίγγανους,
Τσιγγάνους και Γύφτους, αλλά εδώ και μια δεκαετία Ρομά; Και αυτή η
απάντηση... είναι γεμάτη εκπλήξεις.
Είναι ο μόνος
λαός που ποτέ του δεν διεκδίκησε την επιστροφή στα πατρώα εδάφη. Και,
ακόμη πιο μυστηριωδώς για μας τους υπολοίπους, διέγραψε από τη συλλογική
του μνήμη ως και το ποια ήταν αυτή η πατρίδα. Δεν κράτησε στις λαϊκές
παραδόσεις του όχι μόνο κάποιο έπος του αλλά ούτε το ελάχιστο δημοτικό
τραγούδι που θα διηγούνταν το από πού, πότε και πώς συνέβη ο ξεριζωμός
του. Το μόνο που διεκδίκησε - μόλις το 1971 - ήταν να μην τον ονομάζουν
πια με τα διάφορα ονόματα που διάλεγαν οι άλλοι αλλά με εκείνα που ο
ίδιος προτιμούσε: Ρομά ο λαός τους και Ρομανί οι ίδιοι.