ΜΕ ΠΟΙΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΨΗΦΙΣΑΝ ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ;

της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη

H Γαλλία πανηγυρίζει για την εκλογή του Emmanuel Macron, 39 ετών, που είναι ο νεότερος πρόεδρος στην ιστορία της, αλλά και ο νεότερος πρόεδρος της Ευρώπης. Η περιποιημένη εμφάνιση του Emmanuel Macron κερδίζει, εύκολα, συμπάθειες, οι σπουδές του είναι σοβαρές, η μέχρι τώρα επαγγελματική και πολιτική του σταδιοδρομία δεν περιλαμβάνει σκάνδαλα, τουλάχιστον τέτοια δεν έχουν γίνει γνωστά, και επιπλέον επιδεικνύει αξιοθαύμαστη αυτοκυριαρχία, ακόμη και σε στιγμές που κάποιου βαθμού συγκίνηση θεωρείται αναπότρεπτη, όσο και επιθυμητή. Αναλαμβάνει να κυβερνήσει ένα λαό με υψηλό μέσο μορφωτικό επίπεδο, με έντονη τάση αντικειμενικής κριτικής και ανάλυσης των γεγονότων, με σεβασμό στην ιστορία και τον πολιτισμό του, με σαφείς προτιμήσεις για πρωτοποριακές λύσεις στην ιστορική του διαδρομή.

Δεν είναι στις προθέσεις μου η κριτική των επιλογών των Γάλλων, όπως αυτές προκύπτουν από το αποτέλεσμα της πρόσφατης προεδρικής εκλογής. Θα αρκεστώ να υπογραμμίσω ορισμένες εκφάνσεις της, που είναι δυσεξήγητες, που έμμεσα ακυρώνουν την ελεύθερη επιλογή των ψηφοφόρων, και που κινδυνεύουν να διαιωνίσουν μη ικανοποιητικές καταστάσεις του παρελθόντος, για τη Γαλλία και την Ευρώπη.

Τα χαρακτηριστικά που επικράτησαν στην προεδρική εκλογή:

1. Δεν ήταν ο προβληματισμός για την προβολή του καλύτερου υποψηφίου, αλλά ο εκ των προτέρων αποκλεισμός της Marine Le Pen

Το μήνυμα που κυριάρχησε από τον πρώτο γύρο, και που έγινε πιο ξεκάθαρο και επιτακτικό στο δεύτερο γύρο, ήταν η δαιμονοποίηση της προέδρου του Εθνικού
Μετώπου, και η προσπάθεια αποκεφαλισμού της με κάθε μέσο και με κάθε θυσία. Η πρόεδρος του Εθνικού Μετώπου εμφανίστηκε από το σύνολο σχεδόν των ΜΜΕ, και όχι μόνον αυτών της Γαλλίας, ως ο απόλυτος κίνδυνος που έπρεπε να εξουδετερωθεί με κάθε τρόπο. Σε κατάσταση, σχεδόν πανικού, ακόμη και εφημερίδες με αριστερή κατεύθυνση, χωρίς να δίνουν περισσότερες εξηγήσεις, εμφάνιζαν ως δεδομένο και κοινής αποδοχής στόχο, ότι η Marine Le Pen, έπρεπε να εξαφανιστεί “επειδή ήταν φασίστρια και το κόμμα της ακραίων και επικίνδυνων πεποιθήσεων”.
Και είναι αλήθεια, ότι το Εθνικό Μέτωπο αποτελεί τη συνέχεια του κόμματος, που ίδρυσε ο πατέρας της, Jean-Marie Le Pen και που ήταν όντως φασιστικό και αποδιοπομπαίο από κάθε άποψη, με αποκορύφωση την άρνησή του ότι υπήρξε ολοκαύτωμα. Αλλά, όμως, η διάδοχός του Marine Le Pen φρόντισε, με συνεχείς και πειστικούς τρόπους, να αποβάλλει αυτά τα απαράδεκτα στοιχεία, και να τα υποκαταστήσει με άλλα, που είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να θεωρηθούν ως φασιστικά ή, ακόμη, και ως ακροδεξιά.
Ειδικότερα, το κοινωνικό της πρόγραμμα, υπέρ των οικονομικά ασθενέστερων, δεν διαφέρει από τις κατευθυντήριες γραμμές του αντίστοιχου του αριστερού Melenchon, ενώ στο σύνολό του εμπίπτει στο περιεχόμενο των λοιπών νέων πολιτικών κομμάτων, που αποκαλούνται “λαϊκιστικά”, που κατέκτησαν τις ΗΠΑ, και που ανέρχονται με ταχείς ρυθμούς στην Ευρώπη. Τα κόμματα αυτά, που είναι και δεξιών και αριστερών κατευθύνσεων, και που ακριβώς γι’ αυτό η άνοδός τους έχει αποδυναμώσει την παραδοσιακή διάκριση αριστεράς και δεξιάς, στρέφονται εναντίον του ισχύοντος καθεστώτος, δηλαδή του φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Οι κεντρικές τους γραμμές είναι ο έλεγχος των εθνικών συνόρων, ώστε να παρεμποδιστεί η ελεύθερη διακίνηση παράνομων μεταναστών και τρομοκρατών, ο περιορισμός της ανεξέλεγκτης απελευθέρωσης των συναλλαγών (παγκοσμιοποίησης), που αναγνωρίζεται, γενικώς πια, ως το σύστημα που δημιούργησε ελάχιστους νικητές και πολυάριθμους ηττημένους, καθώς και η απόδοση πρωταρχικής σημασίας στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, χάρη στη χρήση εθνικού νομίσματος. Ως πρώτο συμπέρασμα, σχετικό με τις γαλλικές προεδρικές εκλογές είναι η διαπίστωση ότι οποιοσδήποτε και αν ήταν ο αντίπαλος της Marine Le Pen θα είχε εκλεγεί, με μοναδικό στόχο τον αποκλεισμό της.

2. Ως δεύτερο σημαντικό χαρακτηριστικό των γαλλικών προεδρικών εκλογών είναι το ότι κρίθηκε περιττό να γίνει πριν από την εκλογή, σε βάθος αντιπαράθεση και αξιολόγηση των προγραμμάτων των δύο υποψηφίων για την προεδρεία.

Αντιθέτως, το πρόγραμμα του Emmanuel Macron υιοθετήθηκε εν λευκώ, και χωρίς προβληματισμό, από την καθεστηκυία τάξη της Γαλλίας, και από τους ψηφοφόρους της οι οποίοι, όπως ανακοινώθηκε, ανήκαν στους “πιο μορφωμένους και πιο πλούσιους” Γάλλους. Είναι πιθανόν να είναι έτσι. Αλλά, το υπόλοιπο, εκπληκτικά σημαντικά κομμάτι των ψηφοφόρων, που ψήφισε το Εθνικό Μέτωπο, ή που ψήφισε λευκό, ή που δεν προσήλθε στα εκλογικά τμήματα, σε ποιά άραγε αποφράδα κατηγορία ανήκει; Στους φασίστες; Στους αμόρφωτους; Στους μη προοδευτικούς; Ο γαλλικός λαός χωρίστηκε ουσιαστικά στα δύο, και αυτή είναι η πιο επικίνδυνη και η πιο επώδυνη συνέπεια αυτών των προεδρικών εκλογών.
Αλλά, να επανέλθουμε για λίγο στα προγράμματα του εκλεγέντος Emmanuel Macron και της Marine Le Pen. Το πρόγραμμα του πρώτου δεν περιέχει, τουλάχιστον με βάση ότι ανακοινώθηκε ως σήμερα, απολύτως τίποτε το νέο. Αποτελεί τη συνέχεια της μέχρι τώρα κατάστασης, υπογραμμίζοντας την “ευρωπαϊκή πορεία” και, βέβαια, την “παγκοσμιοποίηση”. Θα μπορούσε να προστεθεί ότι ενισχύεται ο νεοφιλελεύθερος χαρακτήρας του περιεχομένου του, κυρίως χάρη στην ανακοίνωση του νέου προέδρου, περί της ανάγκης απόλυσης 120.000 δημοσίων υπαλλήλων μέτρο, που όπως είναι γνωστό, βρίσκεται στην καρδιά των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων.
Ωστόσο, η “συνέχεια” δεν είναι εκ προοιμίου ευνοϊκή, για την περίπτωση της Γαλλίας, η οποία λιμνάζει σε οικονομική στασιμότητα, έχει υψηλή και διαρκή ανεργία, έχει χάσει υψηλό ποσοστό της ανταγωνιστικότητάς της, δέχεται επίθεση στο ικανοποιητικό, μέχρι τώρα, κράτος πρόνοιας της, και υφίσταται, συχνά τις, όχι πάντοτε ιδιαίτερα ευγενικές προτροπές της Γερμανίας, για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων.
Αντιθέτως, πολλά από τα στοιχεία, που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα της Marine Le Pen ανοίγουν νέους ορίζοντες και φαίνεται να είναι αυτά που έρχονται από το μέλλον, και που υιοθετούνται σταδιακά από την παγκόσμια οικονομία, αφού έχουν ήδη εισέλθει στην οικονομική και εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Παρενθετικά, να προσθέσω ότι κάθε 70-80 χρόνια, εναλλάσσονται σε παγκόσμια βάση τα δύο διαθέσιμα συστήματα, αυτό της παγκοσμιοποίησης και αυτό του προστατευτισμού. Και τούτο, επειδή η εφαρμογή τους, ιδίως όταν γίνεται μονομερώς και όχι με συνδυασμό των δύο, οδηγεί προοδευτικά σε καταστάσεις, στις οποίες υπερτερούν τα μειονεκτήματα, έναντι των πλεονεκτημάτων. Το δεύτερο συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι οι Γάλλοι, σε αντίθεση με τη φύση και την παράδοσή τους, αρνήθηκαν να ασχοληθούν και να αξιολογήσουν τα νέα στοιχεία των αλλαγών που έρχονται, προφανώς επειδή αυτά εμφανίστηκαν στο πρόγραμμα της υποψήφιας, που έπρεπε εκ προοιμίου να αποκλειστεί. Παρότι αυτά τα νέα στοιχεία δεν είχαν σχέση με την παραδοσιακή διάκριση αριστεράς, δεξιάς ή και ακροδεξιάς, αλλά ούτε είχαν χαρακτήρα εξτρεμισμού, αντιμετωπίστηκαν ωστόσο ως να ανήκαν σε αυτήν.

 3. Ως τρίτο χαρακτηριστικό των γαλλικών προεδρικών εκλογών είναι το γεγονός ότι δεν δημιούργησε ιδιαίτερο πρόβλημα, σχετικά με την αποδοχή του Emmanuel Macron, η καταιγιστική, πολύπλευρη, ισχυρή, και μη ιδιαίτερα διακριτική υποστήριξη του νέου προέδρου της Γαλλίας
Ο Emmanuel Macron, περίπου άγνωστος μέχρι πριν λίγο, στο ευρύτερο γαλλικό και διεθνές κοινό, χωρίς δικό του κόμμα, χωρίς πολιτικό περίγυρο, επιβλήθηκε σε ελάχιστο χρόνο, ως ο περιούσιος για την γαλλική προεδρεία. Ακόμη και ο Barak Obama έσπευσε να ρίξει το βάρος του, υπέρ του νέου προέδρου, αδιαφορώντας για το ότι, έτσι, πιθανότατα, επηρέαζε το εκλογικό αποτέλεσμα. Δεν είναι στις προθέσεις μου, όπως άλλωστε το δήλωσα στην αρχή του παρόντος άρθρου, να προβώ σε κριτική του τρόπου διεξαγωγής της γαλλικής εκλογικής αναμέτρησης, ή να προσθέσω σκιές στην ταυτότητα του Emmanuel Macron, αλλά τα γεγονότα, από μόνα τους, διαμορφώνουν την πραγματικότητα.
Εκφράζω, καταρχήν, την απορία μου για το πως οι Γάλλοι που τον ψήφισαν, και που δεν μπορεί να κατηγορηθούν ως αφελείς, δεν ενδιαφέρθηκαν ωστόσο να ερευνήσουν τους βαθύτερους λόγους αυτής της υποστήριξης, που δέχθηκε ο νέος πρόεδρος ως υποψήφιος, και που όπως είναι γνωστό, δεν ήταν μόνον από την πλευρά της Γαλλίας, αλλά και από ολόκληρη την υφήλιο. Και, ακόμη, διερωτώμαι πως δεν δυσανασχέτησαν, για το γεγονός ότι μη Γάλλοι τόλμησαν να τους υποδείξουν πως θα ψηφίσουν. Ας δεχθούμε, λοιπόν, ότι ο νέος πρόεδρος της Γαλλίας είναι εξαιρετικά χαρισματικός, οι ιδιαίτερες ικανότητές του έπεισαν τους Γάλλους που τον ψήφισαν ότι θα εξασφαλίσει στη χώρα τους τη χαμένη της αίγλη, ενώ οι ξένοι που τον υποστήριξαν πίστεψαν ότι η παρουσία του θα ενισχύσει την ειρήνη και τη δημοκρατία στην υφήλιο, αλλά πριν από όλα την ισχύουσα διεθνή οικονομική τάξη. Οπωσδήποτε, η συμβολή των ΜΜΕ, δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί επακριβώς στο εκλογικό αποτέλεσμα.

Β. Συμπέρασμα
Οι πολύ σημαντικές θεσμικές εξελίξεις, που αφορούν ή που δεν αφορούν τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Γαλλίας,  καταγράφονται, συνοπτικά, ως εξής. Η παγκοσμιοποίηση, της οποίας η συνέχιση διακυβεύεται ήδη πολύ σοβαρά, ιδίως μετά την άνοδο στην εξουσία του Donald Trump, έχει δημιουργήσει ισχυρότατα επενδυμένα συμφέροντα, κυρίως, στους διεθνείς τραπεζικούς και χρηματοπιστωτικούς κύκλους.
Και από την άλλη πλευρά, ακριβώς τα αποτελέσματα αυτής της παγκοσμιοποίησης, που συνδυάστηκε και με συχνά ακραίας μορφής νεοφιλελευθερισμό, υπήρξαν εξαιρετικά οδυνηρά για τους λαούς της υφηλίου, και κυρίως της Ευρώπης: ανεργία, ανασφάλεια, ελαχιστοποίηση μισθών, απίσχναση της δημοκρατίας, διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής, θεοποίηση του κέρδους, υπερβολικός ατομισμός, εκμετάλλευση της εργασίας, άνοδος της εγκληματικότητας, και πάνω από όλα κορύφωση των κάθε μορφής ανισοτήτων. Οι αρνητικές αυτές συνέπειες, που επιβαρύνουν τους πολλούς, βρίσκονται στη βάση της δημιουργίας και της ταχύτατης διάδοσης των λεγόμενων “λαϊκίστικων κομμάτων”. Οι ολίγοι, που χάνουν τα πολύ σημαντικά προνόμια που, επί 50 περίπου χρόνια, τους εξασφάλισε το ισχύον καθεστώς, κινητοποιούνται και πασκίζουν για την ανατροπή αυτών των τόσο επικίνδυνων γι’ αυτούς κομμάτων, χρησιμοποιώντας θεμιτά, αλλά και αθέμιτα μέσα μεταξύ των οποίων είναι και ο προσεταιρισμός όσο περισσότερων ΜΜΕ είναι εφικτός σε κάθε περίπτωση. Την πρώτη παράσταση αυτής της βίαιης σύγκρουσης, ανάμεσα στο κατεστημένο και στο νέο καθεστώς, παρακολούθησε με κομμένη την ανάσα η υφήλιος, κατά την εκλογή του Donald Trump. Τηρουμένων των αναλογιών, η σφοδρότητα των κατηγοριών εναντίον του, από κάθε πλευρά, βρίσκεται προς την ίδια κατεύθυνση με την πρόσφατη εναντίον της Marine Le Pen.
Έτσι, οι “λαϊκιστές” κατηγορούνται με απίστευτη ευκολία, ως εχθροί της δημοκρατίας, ως καθυστερημένοι και αμόρφωτοι, ως φασίστες, ως εξαιρετικής επικινδυνότητας για τις κοινωνίες τους, ή και ως άτομα που εξυπηρετούν σκοτεινά συμφέροντα. Το πρώτο και κυρίαρχο μέλημα των οπαδών του ισχύοντος καθεστώτος είναι, χωρίς αμφιβολία, η προσπάθεια εμφύτευσης, σε καίριες θέσεις, δικών τους ανθρώπων, προκειμένου να καταλάβουν κυβερνητικές θέσεις κυρίως οικονομικού περιεχόμενου, υπουργικές ή και πρωθυπουργικές, ώστε να εξασφαλιστεί, χωρίς περιπέτειες, η συνέχιση της ίδιας πορείας με πριν: “ευρωπαϊκή”, “νεοφιλελεύθερη”, “παγκοσμιοποιητική”. Παρόμοιες μεθοδεύσεις έχουν ευοδωθεί με επιτυχία στην ελληνική περίπτωση, καθώς και σε άλλες χώρες, κυρίως, της Νότιας Ευρώπης. Η στρατιά αυτή των εκκολαπτόμενων, έτσι, πολιτικών αποτελείται, συνήθως, από στελέχη του ευρύτερου τραπεζικού συστήματος, το οποίο εξυπακούεται ότι οφείλουν να εξυπηρετούν. Η ήδη πλούσια και πολύπλευρη εμπειρία των “φυτευτών πολιτικών” δεν μπορεί, βέβαια να διαψευστεί, αλλά δεν αποκλείεται να έχει αφήσει εκτός πεδίου δράσης την περίπτωση των πρόσφατων εκλογών στη Γαλλία. Το μέλλον θα δείξει.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα.

ithesis.gr