Γρηγόρης Λαμπράκης (1912 - 27 Μαΐου 1963) Λαϊκό Μοιρολόϊ

Γρηγόρης Λαμπράκης 1912 – 27 Μαΐου 1963

Σαν σήμερα το 1963 η δολοφονική επίθεση στον Γρηγόρη Λαμπράκη

Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης παρέστη και μίλησε για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχθηκε δολοφονική επίθεση σε κεντρικό δρόμο της πόλης από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε στις 27 Μαΐου 1963, σε ηλικία 51 ετών. Ο θάνατός του προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή.

Βίντεο παραγωγής της κρατικής τηλεόρασης όπου φαίνεται η, δεκαετίες τώρα, προσπάθεια του επίσημου κράτους να παρουσιάσει το παρακράτος σαν ανεξάρτητο κράτος εν κράτει. «Τον Μάιο του 1963, μια παρακρατική οργάνωση, χωρίς άμεση ή έμμεση ανάμειξη της κυβέρνησης, δολοφόνησε στη Θεσσαλονίκη τον βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη», γράφει η «Ιστορία του νεότερου και του σύγχρονου κόσμου», (Γ' Γενικού Λυκείου, σελ. 158).

Η πραγματικότητα ήταν εντελώς διαφορετική: Στην κορυφή των παρακρατικών οργανώσεων βρίσκονταν κυβερνητικά στελέχη, επίσημα όργανα του κράτους ή πρόσωπα που βρίσκονταν σε διατεταγμένη υπηρεσία...

27 Μάη 1963. «Ώρα 1.22 πρωινή. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, μετά από πέντε μέρες άνισου αγώνα στην εντατική, χάνει τη μάχη για τη ζωή. Είχε δεχθεί δολοφονική επίθεση στη διάρκεια συγκέντρωσης για την Ειρήνη στη Θεσσαλονίκη στις 22/5. Χτυπήθηκε με λοστό στο κεφάλι από τον Μανώλη Εμμανουηλίδη, που επέβαινε σε τρίκυκλο το οποίο οδηγούσε ο Σπύρος Γκοτζαμάνης. Και οι δύο ήταν άνθρωποι του υποκόσμου, μέλη της αντικομμουνιστικής οργάνωσης Καρφίτσα, την οποία καθοδηγούσε η χωροφυλακή και η Ασφάλεια Θεσσαλονίκης. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν παλιός βαλκανιονίκης, υφηγητής της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, συνεργαζόμενος βουλευτής με την ΕΔΑ και ηγετική μορφή του κινήματος της Ειρήνης (αντιπρόεδρος της ΕΕΔΥΕ και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Επιτροπής για τη Βαλκανική Συνεννόηση)».

Στις 9 Ιούνη ο Κώστας Βάρναλης δημοσίευσε στην «Αυγή» ποίημα αφιερωμένο στον Γρηγόρη Λαμπράκη με τον τίτλο «Στον εθνικό ήρωα Λαμπράκη». Αργότερα το ποίημα δημοσιεύτηκε στη συλλογή «Ελεύθερος κόσμος».

Στον ήρωα Λαμπράκη

Σε φάγαν οι φασίστες σκύλοι, Ελλάδα,

με μάσκα ή χωρίς μάσκα, ξένοι, ντόπιοι.

Εσύ ’σουνα, Λαμπράκ’, η αιώνια Ελλάδα,

φως, αρετή, παλικαριά και πρώτος!

Χρόνια και χρόνια, Μάνα οι δουλεμπόροι

σε σούρνανε στη λάσπη και στη νύχτα.

Μα στα κόκαλα μέσα των παιδιώ σου

λαμπάδιαζεν η πάναγνη τιμή σου.

Τ’ άδικον αίμα του παλικαριού μας

κοκκίνισε πελάη, βουνά και κάμπους,

ανάστησε τ’ αρχαία σου μεγαλεία,

Μάνα – πατρίδα, Μάνα – ελευτερία.

Αθάνατε λαέ, της Ιστορίας

εσύ τα περασμένα κι αυριανά!

Δεν άφησες τον ήρωα να πεθάνει.

Απ’ τον τάφο του η νέα ζωή σου αρχίζει.

Όχι κλάμ’, αναστάσιμες καμπάνες

για τη μεγάλη της οργής σου νίκη.

Έδειξες στον οχτρό τη δύναμή σου,

ξέροντας ποιος και πούθε σε χτυπάει.

Κώστας Βάρναλης («Ελεύθερος Κόσμος»).

Ο αγωνιστής Μίκης Θεοδωράκης περιγράφει:

«Ο Μ. Θεοδωράκης ανατρέχει στη συγκυρία των τραγικών γεγονότων στη συμπρωτεύουσα: -Σαν κεραυνός έπεσε η δολοφονία του Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Μου τηλεφώνησε ο Μπριλλάκης. Μου είπε ότι «χτύπησαν τον Γρ. Λαμπράκη που είχε πάει στο Λονδίνο χωρίς να το πει σε κανέναν ούτε σε μένα, μόλις πληροφορήθηκε ότι ήταν εκεί η βασιλομήτωρ Φρειδερίκη».

Ο Λαμπράκης, είχε απευθύνει ένα υπόμνημα προς την Φρειδερίκη με το οποίο την καλούσε να παρέμβει ώστε να απολυθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι που ήταν το κύριο αίτημα της εποχής. Ήταν μέσα 6.000 φυλακισμένοι. Εκεί, πλησιάζοντας τη βασίλισσα, της λέει «Μεγαλειότατη», «είμαι ο βουλευτής Λαμπράκης». Αυτή πανικοβλήθηκε, φοβήθηκε ότι θα τη χτυπήσει και άρχισε να φωνάζει και να τρέχει, ο Λαμπράκης την ακολουθούσε από πίσω με το υπόμνημα. Εκείνη, νόμιζε ότι την κυνηγάει για να τη σκοτώσει, μπήκε στο ξενοδοχείο, έβαλε τις φωνές, εμφανίστηκαν αστυνομικοί, συνέλαβαν τον Λαμπράκη, επήλθε σύγχυση. Το επεισόδιο πήρε μεγάλες διαστάσεις, οι δεξιές εφημερίδες το παρουσίαζαν ότι ο Λαμπράκης επιτέθηκε στην Φρειδερίκη.

Μόλις μου είπε ο Μπριλλάκης ότι χτύπησαν το Γρηγόρη, τον ρώτησα "Είναι νεκρός;" "Όχι ακόμα", απάντησε "αλλά μάλλον πρέπει να ’ναι κλινικά νεκρός". Πάω αμέσως στη Θεσσαλονίκη, είπα. Δεν το είδα καθόλου από πολιτική πλευρά, μόνο σε ανθρώπινη βάση, τον είχα συναντήσει δύο μέρες πριν και αισθάνθηκα την ανάγκη να πάω στη Θεσσαλονίκη.

Πριν φύγω πέρα απ’ τα γραφεία της ΕΔΑ, όπου μου είπε ο Μπριλλάκης "Αποφασίσαμε να στείλουμε αντιπροσωπεία, θα ‘ναι ο Μανόλης (Γλέζος), ο Ιμβριώτης, ο Γιάννης ο Ρίτσος, να ‘σαι και συ". Δεν έχω καμία αντίρρηση απάντησα. Κι έτσι η αντιπροσωπεία έφυγε με το αεροπλάνο για τη Θεσσαλονίκη. Από κει μπήκαμε στο ταξί -μου ‘κανε εντύπωση ότι οι ταξιτζήδες έλεγαν ότι "σήμερα η Θεσσαλονίκη είναι έρημη και οι νοικοκυρές δεν μαγείρεψαν- έχει σταματήσει η ζωή στη Θεσσαλονίκη". Είναι απ’ αυτές τις μεγάλες στιγμές της ιστορίας που δεν μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει. Μεγάλη η θυσία αυτού του ανθρώπου ώστε να παραλύσει ολόκληρη η Ελλάδα. Δεξιοί, Αριστεροί, είχαν παραλύσει.»

Λαϊκό Μοιρολόϊ

Ας μνημονεύσω όμως εδώ ένα λαϊκό μοιρολόϊ, απόσπασμα του οποίου περιείχε η «Επιθεώρηση Τέχνης» (αναδημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Τάκη Αδάμου «Το λαϊκό τραγούδι της Αντίστασης», που πρωτοεκδόθηκε στο Βουκουρέστι το 1964 και, συμπληρωμένο, από τον Καστανιώτη το 1977).

Το αυτοσχεδίασε μπροστά στο κατάφορτο μαγιάτικα λουλούδια φέρετρο του Λαμπράκη η εβδομηντάχρονη Σταυρούλα Ζυγούρη από την Καλαμάτα, στο παρεκκλήσι του Αγίου Ελευθερίου, δίπλα στη Μητρόπολη:

«Γρηγόρη, σε φορτώσανε, βαριά είσαι φoρτωμένος.

Γρηγόρη μου, τις μυρουδιές να μην τις εσκορπίσεις,

να τις βαστάς στην Κάτω Γης, στους νιούς να τις δωρίσεις,

να βάλουνε στα πέτα τους να βγούνε στο σεργιάνι.

Γρηγόρη μου, η Κάτω Γης έχει αναστατώσει,

τι έμαθε η λεβεντιά πως κάποιος κατεβαίνει.

Τρέχουνε για συνάντηση, να σε προϋπαντήσουν,

τρέχουν στις βρύσες για νερό, στους κηπουρούς για φρούτα,

και στις καλές νοικοκυρές γι' αφράτο παξιμάδι.

Τραπέζι σού τοιμάζουνε, Γρηγόρη, να δειπνήσεις 

και το κρεβάτι στρώνουνε να πέσεις να πλαγιάσεις».

Ο,τι άλλο περιττεύει. Ποιο άλλο επιτύμβιο
για τη μεταπολεμική μας πολιτεία;

Αιωνία η μνήμη του † ο Θεός να τον αναπαύσει †
Σοφία Ντρέκου

Πηγές:

Σοφία Ντρέκου / Το Μονοπάτι του Φωτός 22 Μαΐου 2015 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗ 22 Μαΐου 2015 

Ένα μοιρολόι για τον Γρηγόρη Λαμπράκη www.kathimerini.gr

σαν σήμερα... - Σαν Σήμερα... | www.902.gr

αέναη επΑνάσταση | www.sophia-ntrekou.gr

Δείτε ακόμη:

• Ειρήνη - Γιάννης Ρίτσος (Στον Κώστα Βάρναλη)
• Μπέρτολτ Μπρεχτ: «Κουράστηκες» Λες, Πολύ καιρό αγωνίστηκες...
• Εργατική Πρωτομαγιά «Μέρα Μαγιού» (ιστορική αναδρομή στην Πρωτομαγιά Αμερική & Ελλάδα) [+Βίντεο]
• Δύο χρόνια χωρίς μνημόνια. Δύο Χρόνια Κοροϊδία !!! - Σοφία Ντρέκου
• Ο Μανώλης Γλέζος ζήτησε από τον Αρχιεπίσκοπο χριστιανική κηδεία (Βίντεο)

Z - 1969 (Ταινία του Κώστα Γαβρά)

Η ταινία αναφέρεται στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη από το παρακράτος της Δεξιάς στη Θεσσαλονίκη.
Οι κρατικές και παρακρατικές «Καρφίτσες» τρύπησαν και τις βάτες του Καραμανλή που αναρωτήθηκε:
- Ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;

Ο τόπος της δράσης της ταινίας δεν αναφέρεται ρητά, αλλά σαφώς υπονοείται η Ελλάδα και από την εξέλιξη της ιστορίας η υπόθεση Λαμπράκη. Είναι παρόντες ο Λαμπράκης (Υβ Μοντάν) και ο ανακριτής Σαρτζετάκης (Ζαν Λουί Τρεντινιάν). Άλλωστε, ο σκηνοθέτης δεν αφήνει καμία αμφιβολία περί αυτού.

Στους τίτλους της αρχής διαβάζουμε: «Οποιαδήποτε ομοιότητα με πραγματικά γεγονότα ή πρόσωπα ζώντα και τεθνεώτα δεν είναι τυχαία. Είναι σκόπιμη».

Η υπόθεση της ταινίας αναφέρεται σε έναν επιστήμονα, που έχει προγραμματίσει να κάνει μια ομιλία κατά της χρήσης της ατομικής βόμβας. Καθώς φτάνει έξω από την αίθουσα στην οποία πρόκειται να μιλήσει, δέχεται την επίθεση μιας ομάδας ακροδεξιών εξτρεμιστών που συνδέονται πολιτικά με την κυβέρνηση, ενώ η αστυνομία που είναι παρούσα δεν παρεμβαίνει.

Συνέρχεται από το ισχυρό χτύπημα και κάνει την ομιλία, αργότερα όμως πεθαίνει από τα τραύματά του. Ένας δημοσιογράφος βρίσκει ένα μάρτυρα κι ένα δικαστή που είναι πρόθυμος να τον ακούσει, παρά τις διαμαρτυρίες της κυβέρνησης. Στη δίκη που ακολουθεί αποκαλύπτεται μια κυβερνητική συνωμοσία, αλλά τα πάντα ανατρέπονται, όταν στην εξουσία ανεβαίνει νέα κυβέρνηση, έπειτα από στρατιωτικό πραξικόπημα, το οποίο οδηγεί στην αδιαλλαξία και την απαγόρευση των μακριών μαλλιών, των Beatles και των εκδηλώσεων υπέρ της ειρήνης.

Η ταινία, όπως και το βιβλίο άλλωστε, κάτω από τις τότε πολιτικές συνθήκες στη χώρα μας (1969), λειτούργησε (γενικά) πολύ θετικά (κυρίως στο εξωτερικό).

Η συμμετοχή του Θεοδωράκη στη μουσική (γνωστά μουσικά κομμάτια του), όπως και της Ειρήνης Παπά, αλλά και του κομμουνιστή (τότε) Ιβ Μοντάν, έδωσαν στην ταινία μια άλλη διάσταση. Μπορεί να πει κανείς πως, με τον τρόπο της, βοήθησε και αυτή στο γενικότερο αντιδικτατορικό αγώνα!

Ωστόσο, δεν ήταν λίγοι οι σοβαροί πολιτικοί επικριτές, τόσο της ταινίας όσο και του βιβλίου, που προηγήθηκε στην κυκλοφορία.

Πρώτα ο Βασιλικός και μετά ο Γαβράς παρέβλεψαν, σχεδόν τελείως, το λαϊκό παράγοντα και τις λαϊκές κινητοποιήσεις και υπερεκτίμησαν την «αποφασιστικότητα» του ανακριτή Σαρτζετάκη και ενός αστού δημοκρατικού δημοσιογράφου (του «Βήματος»). Αρκετοί κυρίως νεαροί κομμουνιστές (το ΚΚΕ βρισκόταν στην παρανομία), έχοντας άλλη άποψη για την κίνηση και τους νόμους της Ιστορίας, θεώρησαν την ταινία, ακριβώς γιατί αγνόησε τον λαϊκό παράγοντα, αστικής αντίληψης και ιδεολογίας.
Το μαζικό κίνημα των Λαμπράκηδων, το μαζικότερο νεολαιίστικο κίνημα της εποχής, ήταν η σωστότερη απάντηση για την άλλη αντίληψη για την Ιστορία.

Πάντως, ποτέ κανείς δε χάνει παρακολουθώντας έστω και αμφιλεγόμενα πολιτικά θέματα (με καθαρό μάτι, βέβαια). Η συγκεκριμένη ταινία φέρνει, έστω και με αυτόν το λαθεμένο τρόπο, πολλές πληροφορίες στους νέους θεατές. Οι παλιοί θεατές και μόνο με τη θύμηση εκείνης της περιόδου συγκινούνται. Ήταν δύσκολα εκείνα τα χρόνια. Και τόσο όμορφα...



sophia-ntrekou.gr