Ο εμπορικός πόλεμος φέρνει το τέλος της παγκοσμιοποίησης

Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, πρ. Πρύτανης και Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

(δημοσιεύθηκε στο Market Post stiw 22/06/2018

Η παγκοσμιοποίηση επιβλήθηκε πριν πέντε περίπου δεκαετίες από τις ΗΠΑ, σε ολόκληρη την υφήλιο. Η Αμερική πίστευε τότε ότι η παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της απειλείτο από την Ευρώπη ή την Ιαπωνία, και ότι η παγκοσμιοποίηση θα απέτρεπε αυτό τον κίνδυνο. Και αποδείχθηκε ότι είχε δίκαιο, αφού παρέμεινε ανενόχλητη στην κορυφή του κόσμου, για περίπου πενήντα χρόνια. Ωστόσο, και πάλι τώρα, η παγκόσμια κυριαρχία της Αμερικής φαίνεται να απειλείται σοβαρά από την ταχύτατα ανερχόμενη οικονομία της Κίνας, αλλά και από ανεπιτυχείς επιλογές της Ευρώπης. Αυτές κυρίως οι απειλές εξηγούν την προσφυγή του Αμερικανού πλανητάρχη στη δεύτερη διαθέσιμη κοσμοθεωρία, αυτήν του προστατευτισμού.

Η οργή του Αμερικανού πλανητάρχη εναντίον της ΕΕ, τη βρίσκει σε εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, καθώς ένας ολοένα μεγαλύτερος αριθμός των κρατών-μελών της εγκαταλείπει χωρίς ενδοιασμούς τις αρχές της οικονομικής της πολιτικής, όπως είναι η περίπτωση του συνόλου σχεδόν των βαλκανικών κυβερνήσεων, αλλά και της Ιταλίας, χωρίς φυσικά να λησμονείται και η βόμβα του BREXIT.
Όπως δήλωσε πρόσφατα ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Αλλαγής, στο Λονδίνο, Simon Tilford:

«Η ευρωζώνη δεν έχει ξεπεράσει τον κίνδυνο«.

Ειδικότερα, το ευρώ εμφανίζεται εξαιρετικά ευάλωτο έναντι του πολύ ορατού κινδύνου της έλευσης μιας νέας κρίσης. Το μένος του Αμερικανού πλανητάρχη για τα ανοικτά σύνορα εξηγείται από την πεποίθηση του ότι οι «σύμμαχοι» εκμεταλλεύτηκαν την Αμερική, και ότι η εκμετάλλευση αυτή πρέπει να τελειώσει, ώστε η Αμερική να ξαναγίνει «Πρώτη». Η έναρξη εμπορικού πολέμου, από τον Αμερικανό πλανητάρχη, αποσκοπεί στην εξάλειψη του σωρευτικά υψηλού εμπορικού ελλείμματος, από τις συναλλαγές των ΗΠΑ με την Κίνα και την ΕΕ, και αποδίδεται σε ανορθόδοξες και άδικες μεθοδεύσεις εναντίον των ΗΠΑ.

Η πικρία του Donald Trump στρέφεται, κυρίως, εναντίον της παραδοσιακής συμμάχου της Αμερικής, της Ευρώπης, με την απαραίτητη διευκρίνιση ότι τα πυρά στοχεύουν κυρίως τη Γερμανία και τη μακροχρόνια ηγέτιδά της την κυρία Merkel. Ο Donald Trump προβαίνει σε καταλυτικής σημασίας διαπίστωση, ότι δηλαδή ο Δυτικός κόσμος, που δημιουργήθηκε με βάση τη φιλελεύθερη Δημοκρατία και με πρωτεργάτη την Αμερική, αμέσως μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, βρίσκεται στα πρόθυρα διάλυσής του, εξαιτίας σημαντικής και διαρκούς ανισορροπίας στους κόλπους του.
Αυτή η ανισορροπία, κατά τον Αμερικανό πλανητάρχη, οφείλεται στις επικίνδυνες επιλογές της ΕΕ, που συνοψίζονται ως εξής:

*Η οικονομική συμβολή της Ευρώπης, στη διατήρηση/συντήρηση αυτού του κόσμου της Δύσης υπήρξε μηδαμινή, ρίχνοντας το κύριο βάρος στις ΗΠΑ. Χάρη στην αποχή, από τις υποχρεώσεις της (κυρίως προς το ΝΑΤΟ), η Ευρώπη μπόρεσε να δημιουργήσει ένα σημαντικό κράτος Πρόνοιας, με δωρεάν υγεία και παιδεία, που ουσιαστικά επιβαρύνουν την Αμερική.

*Το G7 εξελίχθηκε σε ένα προστατευμένο χώρο υπέρ της Ευρώπης μέσα στον οποίον εξασφάλιζαν αγορές τα γερμανικά αυτοκίνητα, απωθώντας από αυτόν τα αμερικάνικα.

*Στα πλαίσια της ΕΕ, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα ευνόησε κύρια και πρωταρχικά τη Γερμανία, εφόσον χωρίς αυτό θα όφειλε να ανατιμήσει το μάρκο της, προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του μόνιμου και υψηλού εμπορικού της πλεονάσματος. Παράλληλα, η Γερμανία μπόρεσε να κρατήσει σε υψηλά επίπεδα την ανταγωνιστικότητά της, παγώνοντας τους μισθούς στο εσωτερικό, επί δεκαετίες.

*Η Γερμανία εκμεταλλεύτηκε, επίσης, τις χαώδεις αναπτυξιακές διαφορές ανάμεσα στα μέλη της ΕΕ, και κυρίως τη Βουλγαρία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία, με τους πολύ χαμηλούς μισθούς τους, προκειμένου να μεταγκαταστήσει σε αυτές τμήματα επιχειρήσεών της, και να διατηρήσει έτσι υψηλή την ανταγωνιστικότητά της.

*Η Γερμανία δημιούργησε το αδιέξοδο πρόβλημα της μαζικής μετανάστευσης, το οποίο έγινε ανεξέλεγκτο και απειλεί το μέλλον της Ευρώπης, από πολλές πλευρές.

Δυστυχώς ο Αμερικανός πλανητάρχης έχει δίκαιο σε πολλά σημεία της κριτικής του. Στα πλαίσια της ΕΕ και της Ευρωζώνης, οι πολύ δυσμενείς εξελίξεις του ευρωπαϊκού Νότου επικυρώνουν το κεντρικό επιχείρημα του Donald Trump, περί της επικράτησης σοβαρής έκτασης αδικιών και μεγάλων ανισορροπιών.

Ο θυμός του Donald Trump εναντίον μιας ΕΕ, που δεν κατόρθωσε να υλοποιήσει τους αρχικούς της στόχους, εμφανίζει ήδη πολλές διαλυτικές πτυχές, ιδίως και επειδή ένα πολύ σημαντικό τμήμα της, εμφανίζεται έντονα δυσαρεστημένο με την ευρωπαϊκή/γερμανική ηγεσία, και είναι φυσικό να αποβλέπει θετικά στη συμμαχία που προσφέρει ο Αμερικανός πλανητάρχης.

Είναι ενδεικτικό, προς αυτή την κατεύθυνση, το τηλεφώνημα του Donald Trump, που ανακοινώθηκε πριν από μερικές ημέρες, προς τον Victor Orban, τον εκλεγέντα για τέταρτη φορά πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, προκειμένου να εγκαινιάσει μαζί του και με τους Βαλκάνιους συμμάχους του, ένα κοινό μέτωπο αντιμετώπισης του προσφυγικού προβλήματος.

Οι νέες αυτές συμμαχίες μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης, προβλέπεται ότι θα στρέφονται, κυρίως, εναντίον της Γερμανίας.

Πρόκειται για πολύπλευρες και καταιγιστικές εξελίξεις, στην Ευρώπη και στον κόσμο, και το ερώτημα που μας ενδιαφέρει είναι τι επιπτώσεις αναμένεται να έχουν στην, από κάθε οπτική γωνία, καταρρέουσα πατρίδα μας.

Παρότι, η απάντηση δεν είναι απλή, ωστόσο επιβάλλεται να υποστηριχθεί ότι η σωτηρία οφείλει να αναζητηθεί σε μια, εκ βάθρων, αλλαγή προσανατολισμού και πορείας.