Παρά την μεγάλη και συνεχιζόμενη παραπληροφόρηση και με καθυστέρηση σχεδόν 10 ετών έχει αρχίσει να εμπεδώνεται στον δημόσιο διάλογο το συμπέρασμα ότι η χρεοκοπία της ελληνικής κυβέρνησης και γενικά της οικονομικής διακυβέρνησης του τόπου έφερε την κρίση και την ανάγκη μνημονιακής βοήθειας. Και ότι δεν ισχύει ότι για τα δεινά μας έφταιγε το μνημόνιο όπως πρακτικά όλο το πολιτικό και δημοσιογραφικό κατεστημένο υποστήριζε τα πρώτα χρόνια της κρίσης. Τώρα που η συζήτηση στον δημόσιο διάλογο μεταφέρεται σε πιο λογικό έδαφος ακούγεται η αντιπαράθεση ως προς το αν για την χρεοκοπία φταίει κυρίως ο κρατισμός ή η διαφορά. Είναι μια ερώτηση που επιτρέπει γόνιμη συζήτηση, κυρίως διότι αν ως κοινωνία δεν καταλάβουμε τα αίτια της κρίσης δύσκολα θα καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε για φύγουμε από αυτή. Να επισημάνω ότι η ορατή ύφεση της ελληνικής
οικονομίας άρχισε το 2008 και ότι άρα διανύουμε το ενδέκατο έτος κρίσης και, το χειρότερο, παρά της φαινομενική σταθεροποίηση των μακροοικονομικών στοιχείων στην πραγματικότητα συνεχίζουμε σταθερά την γρήγορη κατηφόρα ως προς το παγκόσμιο γίγνεσθαι – και το οποίο σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι το βασικό. Ποια είναι λοιπόν η απάντηση σε αυτή την ερώτηση;
οικονομίας άρχισε το 2008 και ότι άρα διανύουμε το ενδέκατο έτος κρίσης και, το χειρότερο, παρά της φαινομενική σταθεροποίηση των μακροοικονομικών στοιχείων στην πραγματικότητα συνεχίζουμε σταθερά την γρήγορη κατηφόρα ως προς το παγκόσμιο γίγνεσθαι – και το οποίο σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι το βασικό. Ποια είναι λοιπόν η απάντηση σε αυτή την ερώτηση;
Κατ’ αρχάς πρέπει να επισημανθεί ότι “κρατισμός” δεν σημαίνει μεγάλος δημόσιος τομέας. Σε μερικά από τα πιο επιτυχημένα και σταθερά κράτη του κόσμου (με πολλά παραδείγματα στην Βόρεια Ευρώπη) ο δημόσιος τομέας είναι μεγάλος ακόμα και υπερβαίνοντας και το 50% του ΑΕΠ . Και είναι κράτη με οικονομική ανάπτυξη, με χαμηλή ανεργία, με πρωτογενή πλεονάσματα στα δημοσιονομικά και στο ισοζύγιο τρεχουσών πληρωμών, με χαμηλό δημόσιο χρέος και χαμηλούς τόκους, με εξαιρετικές δημόσιες υπηρεσίες και κοινωνική πρόνοια – δηλαδή κράτη που είναι το αντίθετο από αυτό που εννοούμε “χρεοκοπημένα”.
Όταν λοιπόν μιλάμε για κρατισμό εννοούμε όχι το κράτος ως μέγεθος αλλά ως ποιότητα. Κρατικίστικη είναι η κοινωνία όπου το κράτος θεωρείται ως τόπος βολέματος και άντλησης εύκολου χρήματος και προνομίων, και όπου οι δημόσιοι πόροι σπαταλιούνται υπέρ του κρατικοδίαιτου κομματιού της κοινωνίας αντί να χρησιμοποιούνται υπέρ του γενικού καλού. Αυτός είναι ο κρατισμός που εκ φύσεως λειτουργεί διαβρωτικά και στην παραγωγική οικονομία και στο ήθος ενός λαού. Ορατές συνέπειες του κρατισμού στην Ελλάδα είναι ένας υπέρογκος δημόσιος τομέας με υψηλούς μισθούς και παροχές και χαμηλή αποτελεσματικότητα, όπως και ένας υπέρογκος συνταξιοδοτικός τομέας με πολλές πρόωρες και υψηλές συντάξεις και άλλους μηχανισμούς ουσιαστικής υφαρπαγής δημόσιου χρήματος όπως π.χ. τα εφάπαξ.
Το ότι σε σύγκριση με το ευρωπαϊκό πρότυπο αλλά και συγκριτικά με της χώρες του νότου της Ευρώπης ο δημόσιος τομέας στην χώρα μας έχει μεγαλώσει με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς είναι ένα σύμπτωμα όχι το αίτιο του κρατισμού. Επίσης σύμπτωμα του κρατισμού είναι το ότι όταν μείναμε εκτός των αγορών που μέχρι και το 2009 χρηματοδοτούσαν το φούσκωμα του δημοσίου τομέα, και σε παραβίαση της συνταγής του μνημονίου οι ελληνικές κυβερνήσεις επέλεξαν να αντικαταστήσουν την έλλειψη δανεικών με υπερφορολόγηση - με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη ύφεση και εμβάθυνση της κρίσης. (Η παγκόσμια εμπειρία αποδεικνύει ότι πέραν κάθε αμφιβολίας ότι η υπερφορολογία μειώνει σημαντικά την ανάπτυξη.)
Όταν λοιπόν μιλάμε για κρατισμό εννοούμε όχι το κράτος ως μέγεθος αλλά ως ποιότητα. Κρατικίστικη είναι η κοινωνία όπου το κράτος θεωρείται ως τόπος βολέματος και άντλησης εύκολου χρήματος και προνομίων, και όπου οι δημόσιοι πόροι σπαταλιούνται υπέρ του κρατικοδίαιτου κομματιού της κοινωνίας αντί να χρησιμοποιούνται υπέρ του γενικού καλού. Αυτός είναι ο κρατισμός που εκ φύσεως λειτουργεί διαβρωτικά και στην παραγωγική οικονομία και στο ήθος ενός λαού. Ορατές συνέπειες του κρατισμού στην Ελλάδα είναι ένας υπέρογκος δημόσιος τομέας με υψηλούς μισθούς και παροχές και χαμηλή αποτελεσματικότητα, όπως και ένας υπέρογκος συνταξιοδοτικός τομέας με πολλές πρόωρες και υψηλές συντάξεις και άλλους μηχανισμούς ουσιαστικής υφαρπαγής δημόσιου χρήματος όπως π.χ. τα εφάπαξ.
Το ότι σε σύγκριση με το ευρωπαϊκό πρότυπο αλλά και συγκριτικά με της χώρες του νότου της Ευρώπης ο δημόσιος τομέας στην χώρα μας έχει μεγαλώσει με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς είναι ένα σύμπτωμα όχι το αίτιο του κρατισμού. Επίσης σύμπτωμα του κρατισμού είναι το ότι όταν μείναμε εκτός των αγορών που μέχρι και το 2009 χρηματοδοτούσαν το φούσκωμα του δημοσίου τομέα, και σε παραβίαση της συνταγής του μνημονίου οι ελληνικές κυβερνήσεις επέλεξαν να αντικαταστήσουν την έλλειψη δανεικών με υπερφορολόγηση - με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη ύφεση και εμβάθυνση της κρίσης. (Η παγκόσμια εμπειρία αποδεικνύει ότι πέραν κάθε αμφιβολίας ότι η υπερφορολογία μειώνει σημαντικά την ανάπτυξη.)
Η έννοια της “διαφθοράς” αναφέρεται στην κατάχρηση της κυβερνητικής εξουσίας (περιλαμβανομένης της ισχύος που έχουν πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι στην ζωή των πολιτών) μέσω συναλλαγής με ιδιώτη επιχειρηματία ή πολίτη για το κέρδος και των δυο πλευρών. Είναι μια συναλλαγή εις βάρος της κοινωνίας καθώς συνεπάγεται σπατάλη δημόσιου χρήματος, αλλά και εις βάρος της υγιούς ανταγωνιστικής οικονομίας καθώς εκείνες οι επιχειρήσεις που δεν διαπλέκονται σε σχέσεις διαφθοράς επιβαρύνονται με ένα σημαντικό μειονέκτημα εν σχέσει με τους διεφθαρμένους ανταγωνιστές τους.
Το δε κέρδος για την κρατική πλευρά (η οποία και κατέχει την ισχύ που είναι το αντικείμενο της συναλλαγής) δεν είναι απαραίτητα χρηματικό. Π.χ. ο πολιτικός μπορεί να κερδίσει από τον επιχειρηματία προβολή σε ένα ΜΜΕ που αυτός ελέγχει το οποίο θα βοηθήσει την πολιτική του καριέρα. Ή μέσω της συναλλαγής του με τον συνδικαλιστικό τομέα ενός δημόσιου φορές ή με κάποια συντεχνία του ιδιωτικού τομέα, μπορεί να κερδίσει τις ψήφους των ευνοημένων.
Το δε κέρδος για την κρατική πλευρά (η οποία και κατέχει την ισχύ που είναι το αντικείμενο της συναλλαγής) δεν είναι απαραίτητα χρηματικό. Π.χ. ο πολιτικός μπορεί να κερδίσει από τον επιχειρηματία προβολή σε ένα ΜΜΕ που αυτός ελέγχει το οποίο θα βοηθήσει την πολιτική του καριέρα. Ή μέσω της συναλλαγής του με τον συνδικαλιστικό τομέα ενός δημόσιου φορές ή με κάποια συντεχνία του ιδιωτικού τομέα, μπορεί να κερδίσει τις ψήφους των ευνοημένων.
Υπάρχουν μετρήσιμα στοιχεία που αποδεικνύουν σε τι άσχημη θέση βρίσκεται η χώρα μας και στον κρατισμό και στην διαφθορά. Ως προς τον κρατισμό η κοστοαποτελεσματικότητα του δημοσίου είναι η μακράν χειρότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και η συνταξιοδοτική δαπάνη η υψηλότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η πιο γενναιόδωρη στον ανεπτυγμένο κόσμο και με έναν από τους χαμηλότερους δείκτες κοινωνικού χαρακτήρα. Ως προς την διαφθορά η χώρα μας κατατάσσεται στην προτελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην χειρότερη της Δυτικής Ευρώπης, και βρίσκεται πίσω από πολλά κράτη της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής.
Η ερώτηση που μας απασχολεί είναι ποιο από αυτά τα δυο μεγάλα στραβά προκάλεσε την μεγαλύτερη ζημιά και άρα κυρίως ευθύνεται για την χρεοκοπία της χώρας μας.
Σε πρώτη ανάγνωση θα έλεγε κανείς ότι κυρίως φταίει ο κρατισμός. Έτσι το 2000-2015 μόνο η επιδότηση των συνταξιοδοτικών ταμείων της χώρας από την κεντρική κυβέρνηση, δηλαδή ουσιαστικά από τον παραγωγικά εργαζόμενο φορολογούμενο, είναι πάνω από 200 δις ευρώ, και μαζί με τους τόκους (καθώς τα περισσότερα από αυτά χρηματοδοτήθηκαν με δημόσιο χρέος) είναι περί τα 250 δις.
Νομίζω δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μόνο και μόνο αν είχε υπάρξει μια συνταγματική απαγόρευση η κεντρική κυβέρνηση να επιδοτεί ασφαλιστικά ταμεία θα είχαμε αποφύγει την δημοσιονομικό εκτροχιασμό του 2009 και την επακόλουθη χρεοκοπία.
Για να αντιληφθούμε τα μεγέθη της εκτίναξης του κρατισμού, μόνο την τριετία 2007-2009 η κυβέρνηση της ΝΔ του Καραμανλή αύξησε τις κρατικές δαπάνες για μισθούς, συντάξεις και άλλες παροχές κατά 20 δις το έτος (όχι απλώς συνολικά), αύξηση που αντιστοιχούσε στο 10% του ΑΕΠ – χρηματοδοτώντας το σύνολο της “φιλολαϊκής” της πολιτικής με δανεικά χρήματα. Τα περισσότερα των οποίων από το εξωτερικό δημιουργώντας έτσι ένα φουσκωμένο ΑΕΠ και επίπλαστη οικονομική ευμάρεια.
Όσο για τον νεποτισμό, η πρόσληψη ενός αχρείαστου ή ακατάλληλου μόνιμου δημοσίου υπαλλήλου κοστίζει συνολικά (σε μισθό, παροχές, και σύνταξη) περί το ένα εκατομμύριο ευρώ, και γνωρίζουμε πως την δεκαετία του 2000 προσλήφθηκε ή μονιμοποιήθηκε ένας πολύ υψηλός αριθμός δημοσίων υπαλλήλων.
Στην Ελλάδα ο κρατισμός όχι μόνο αυξήθηκε σημαντικά την δεκαετία του 2010 αλλά συνεχίστηκε να αυξάνει και τα χρόνια της κρίσης. Είναι απίστευτο πως τα τελευταία 20 χρόνια ακόμα και εντός της κρίσης διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις συστηματικά μεταφέρουν ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος από τον παραγωγικό στον μη παραγωγικό τομέα της κοινωνίας.
Νομίζω δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μόνο και μόνο αν είχε υπάρξει μια συνταγματική απαγόρευση η κεντρική κυβέρνηση να επιδοτεί ασφαλιστικά ταμεία θα είχαμε αποφύγει την δημοσιονομικό εκτροχιασμό του 2009 και την επακόλουθη χρεοκοπία.
Για να αντιληφθούμε τα μεγέθη της εκτίναξης του κρατισμού, μόνο την τριετία 2007-2009 η κυβέρνηση της ΝΔ του Καραμανλή αύξησε τις κρατικές δαπάνες για μισθούς, συντάξεις και άλλες παροχές κατά 20 δις το έτος (όχι απλώς συνολικά), αύξηση που αντιστοιχούσε στο 10% του ΑΕΠ – χρηματοδοτώντας το σύνολο της “φιλολαϊκής” της πολιτικής με δανεικά χρήματα. Τα περισσότερα των οποίων από το εξωτερικό δημιουργώντας έτσι ένα φουσκωμένο ΑΕΠ και επίπλαστη οικονομική ευμάρεια.
Όσο για τον νεποτισμό, η πρόσληψη ενός αχρείαστου ή ακατάλληλου μόνιμου δημοσίου υπαλλήλου κοστίζει συνολικά (σε μισθό, παροχές, και σύνταξη) περί το ένα εκατομμύριο ευρώ, και γνωρίζουμε πως την δεκαετία του 2000 προσλήφθηκε ή μονιμοποιήθηκε ένας πολύ υψηλός αριθμός δημοσίων υπαλλήλων.
Στην Ελλάδα ο κρατισμός όχι μόνο αυξήθηκε σημαντικά την δεκαετία του 2010 αλλά συνεχίστηκε να αυξάνει και τα χρόνια της κρίσης. Είναι απίστευτο πως τα τελευταία 20 χρόνια ακόμα και εντός της κρίσης διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις συστηματικά μεταφέρουν ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος από τον παραγωγικό στον μη παραγωγικό τομέα της κοινωνίας.
Συγκριτικά οι αριθμοί που ακούμε για την διαφθορά μοιάζουν να είναι ελάχιστοι, της τάξης των 10 εκατομμυρίων ευρώ για ένα πρωτοκλασάτο διεφθαρμένο υπουργό, δημόσιο υπάλληλο, ή διευθύνων στέλεχος κρατικής επιχείρησης. Όμως εδώ πρέπει να πάρουμε υπόψη τρεις σημαντικούς παραμέτρους: Αυτοί οι μεγάλοι αριθμοί αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό μέρος της ζημιάς που το διεφθαρμένο μέλος της γενικής κυβέρνησης προκάλεσε στην χώρα, καθώς η σπατάλη δημόσιου χρήματος και η ζημιά στην εθνική οικονομία είναι υπερπολλαπλάσια του δικού του προσωπικού κέρδους (π.χ. η σπατάλη δημοσίου χρήματος σε φαρμακευτική δαπάνη to 2004-2009 ήταν περί τα 8 δις πιθανώς 100 φορές παραπάνω από την όποια μίζα μπορεί να πήραν οι υπεύθυνοι λειτουργοί του δημοσίου) .
Δεύτερον φαινόμενα διαφθοράς υπάρχουν όχι μόνο στην κορυφή της πυραμίδας της κρατικής εξουσίας αλλά έχουν διαβρώσει όλο το φάσμα της γενικής κυβέρνησης με αποτέλεσμα και χαμηλόβαθμα μέλη της να εκβιάζουν τον πολίτη για μίζες, γρηγορόσημα, φακελάκια, κοκ.
Τέλος, τρίτον, δεν είναι ίσως σαφές τι πρέπει να μετράμε ως διαφθορά. Π.χ. όταν λόγω του κάκιστου επιπέδου του δημοσίου συστήματος παιδείας (ένα σύμπτωμα του κρατισμού) πολλοί γονείς αναγκάζονται να πληρώνουν από την τσέπη τους ιδιαίτερα των παιδιών τους σε καθηγητές του ίδιου κακού συστήματος, αυτό θα έπρεπε να θεωρείται φαινόμενο διαφθοράς ή όχι; Κατά την γνώμη μου ναι.
Το σίγουρο είναι ότι το πραγματικό κόστος της διαφθοράς είναι πολύ μεγαλύτερο από το άθροισμα των εντυπωσιακών αλλά μεμονωμένων περιπτώσεων που ακούγονται. Πόσο μεγαλύτερο; Η διαφθορά είναι παγκόσμιο φαινόμενο και υπάρχουν πολλές μελέτες που αποδεικνύουν πέραν κάθε αμφιβολίας την πολύ μεγάλη σχέση μεταξύ διαφθοράς και οικονομικής δυστυχίας με την έννοια ότι όσο πιο διεφθαρμένο ένα κράτος τόσο πιο αδύναμη είναι ως κανόνα η οικονομία του. (Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμα και τα κράτη με τεράστιους εθνικούς πόρους - π.χ. ορυκτό πλούτο – που όμως όμως είναι διεφθαρμένα παραμένουν φτωχά.) Με βάση αυτά τα στατιστικά δεδομένα έχει υπολογιστεί ότι η διαφθορά κοστίζει χοντρικά το 10% του ΑΕΠ, ή με άλλα λόγια ότι χωρίς την ζημιά που προκαλεί η διαφθορά στην παραγωγική οικονομία το ΑΕΠ μιας χώρας θα ήταν 10% υψηλότερο. Με βάση αυτή την υπόθεση το συνολικό κόστος της διαφθοράς της Ελλάδας είναι συγκρίσιμο με το κόστος του κρατισμού (το 10% του ΑΕΠ της δεκαετίας 2000-2009 είναι 200 δις).
Δεύτερον φαινόμενα διαφθοράς υπάρχουν όχι μόνο στην κορυφή της πυραμίδας της κρατικής εξουσίας αλλά έχουν διαβρώσει όλο το φάσμα της γενικής κυβέρνησης με αποτέλεσμα και χαμηλόβαθμα μέλη της να εκβιάζουν τον πολίτη για μίζες, γρηγορόσημα, φακελάκια, κοκ.
Τέλος, τρίτον, δεν είναι ίσως σαφές τι πρέπει να μετράμε ως διαφθορά. Π.χ. όταν λόγω του κάκιστου επιπέδου του δημοσίου συστήματος παιδείας (ένα σύμπτωμα του κρατισμού) πολλοί γονείς αναγκάζονται να πληρώνουν από την τσέπη τους ιδιαίτερα των παιδιών τους σε καθηγητές του ίδιου κακού συστήματος, αυτό θα έπρεπε να θεωρείται φαινόμενο διαφθοράς ή όχι; Κατά την γνώμη μου ναι.
Το σίγουρο είναι ότι το πραγματικό κόστος της διαφθοράς είναι πολύ μεγαλύτερο από το άθροισμα των εντυπωσιακών αλλά μεμονωμένων περιπτώσεων που ακούγονται. Πόσο μεγαλύτερο; Η διαφθορά είναι παγκόσμιο φαινόμενο και υπάρχουν πολλές μελέτες που αποδεικνύουν πέραν κάθε αμφιβολίας την πολύ μεγάλη σχέση μεταξύ διαφθοράς και οικονομικής δυστυχίας με την έννοια ότι όσο πιο διεφθαρμένο ένα κράτος τόσο πιο αδύναμη είναι ως κανόνα η οικονομία του. (Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμα και τα κράτη με τεράστιους εθνικούς πόρους - π.χ. ορυκτό πλούτο – που όμως όμως είναι διεφθαρμένα παραμένουν φτωχά.) Με βάση αυτά τα στατιστικά δεδομένα έχει υπολογιστεί ότι η διαφθορά κοστίζει χοντρικά το 10% του ΑΕΠ, ή με άλλα λόγια ότι χωρίς την ζημιά που προκαλεί η διαφθορά στην παραγωγική οικονομία το ΑΕΠ μιας χώρας θα ήταν 10% υψηλότερο. Με βάση αυτή την υπόθεση το συνολικό κόστος της διαφθοράς της Ελλάδας είναι συγκρίσιμο με το κόστος του κρατισμού (το 10% του ΑΕΠ της δεκαετίας 2000-2009 είναι 200 δις).
Μια πρώτη απάντηση λοιπόν είναι ότι ο κρατισμός και η διαφθορά ευθύνονται περίπου το ίδιο για την χρεοκοπία της χώρας. Και όμως νομίζω αυτή δεν είναι η σωστή απάντηση. Όπως η συζήτηση μέχρι τώρα έχει αφήσει να διαφανεί η διαφθορά είναι εγγενής ιδιότητα και θεμέλιο του κρατισμού. Η γενικευμένη νοοτροπία του κρατισμού, δηλαδή ότι το κράτος είναι πηγή τζάμπα χρήματος και γενικά εύκολης ζωής, είναι αυτή που δημιουργεί τον χώρο για την διαφθορά.
Η σωστή απάντηση λοιπόν νομίζω είναι ότι ο κρατισμός είναι ο κύριος λόγος της χρεοκοπίας της χώρας και προ και εντός της κρίσης.
Αλλά επίσης ότι για να ανατραπεί ο κρατισμός δεν αρκεί η εξάλειψη της σπατάλης δημόσιου χρήματος στην υλοποίηση του έργου της κυβέρνησης, αλλά ότι προαπαιτούμενο είναι επίσης η εξάλειψη της διαφθοράς. Το οποίο συνάδει με το γενικό συμπέρασμα ότι η αλλαγή πολιτικής που θα φέρει ευημερία και θα μας κάνει υπερήφανους για την πατρίδα μας δεν αφορά μερικές αποσπασματικές κινήσεις αλλά απαιτεί την εκ βάθρων και σε όλα τα επίπεδα εξυγίανση στην λειτουργία της πολιτείας.
Όσο ως λαός δεν παίρνουμε την απόφαση να δώσουμε αυτή την εντολή στο πολιτικό μας προσωπικό όχι μόνο θα συνεχίσουμε να είμαστε η το μόνο αποτυχημένο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και “ειδική περίπτωση” ακόμα και μεταξύ των αδύναμων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά θα συνεχίσουμε και την γρήγορη κατηφόρα και επιδείνωση στην οποία βρισκόμαστε μέχρι σήμερα με απρόβλεπτες και πολύ επικίνδυνες συνέπειες για το μέλλον μας.
Αλλά επίσης ότι για να ανατραπεί ο κρατισμός δεν αρκεί η εξάλειψη της σπατάλης δημόσιου χρήματος στην υλοποίηση του έργου της κυβέρνησης, αλλά ότι προαπαιτούμενο είναι επίσης η εξάλειψη της διαφθοράς. Το οποίο συνάδει με το γενικό συμπέρασμα ότι η αλλαγή πολιτικής που θα φέρει ευημερία και θα μας κάνει υπερήφανους για την πατρίδα μας δεν αφορά μερικές αποσπασματικές κινήσεις αλλά απαιτεί την εκ βάθρων και σε όλα τα επίπεδα εξυγίανση στην λειτουργία της πολιτείας.
Όσο ως λαός δεν παίρνουμε την απόφαση να δώσουμε αυτή την εντολή στο πολιτικό μας προσωπικό όχι μόνο θα συνεχίσουμε να είμαστε η το μόνο αποτυχημένο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και “ειδική περίπτωση” ακόμα και μεταξύ των αδύναμων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά θα συνεχίσουμε και την γρήγορη κατηφόρα και επιδείνωση στην οποία βρισκόμαστε μέχρι σήμερα με απρόβλεπτες και πολύ επικίνδυνες συνέπειες για το μέλλον μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα μηνύματα που δημοσιεύονται στο χώρο αυτό εκφράζουν τις απόψεις των αποστολέων τους. Το ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο τις απόψεις αυτές. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει την γνώμη του, όποια και να είναι αυτή.
Παρακαλούμε να γράφετε με Ελληνικούς χαρακτήρες, επίσης οι σχολιασμοί σας να μη ξεφεύγουν από τα όρια της ευπρέπειας.
Σχόλια τα οποία περιέχουν ύβρεις, θα διαγράφονται.
Τα σχόλια πλέον ελέγχονται από τους διαχειριστές του ιστολογίου, γιαυτό θα υπάρχουν καθυστερήσεις στην εμφάνιση τους. Γενικά γίνονται όλα αποδεχτά, εκτός από αυτά που είναι διαφημίσεις ή απάτες.
Σας ευχαριστούμε για την κατανόηση.
(επικοινωνία:eleftheroi.ellines@gmail.com)