Το νέο σύστημα των δύο τάξεων

Οι οικονομικές εντάσεις που θα κλιμακωθούν, σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού σε πολλές βιομηχανικές χώρες, θα οδηγήσουν σε μία σύγκρουση των γενιών – ενώ οι δύο τάξεις θα βρεθούν αντιμέτωπες μεταξύ τους, αφού δεν θα υπάρχει πια η εξισορροπητική μεσαία, στην οποία στηρίζεται η Δημοκρατία.

Βασίλης Βιλιάρδος

Σύμφωνα με μία πρόσφατη ανάλυση (Bain Consulting), στον ουρανό των βιομηχανικών χωρών συγκεντρώνονται βαριά σύννεφα που προμηνύουν μία τρομακτική καταιγίδα – παρόμοια μεν με αυτή που οδήγησε στο κραχ του 1929 και στη Μεγάλη Ύφεση, αλλά πολύ πιο καταστροφική. Ειδικότερα, οι παρακάτω τρεις προβλέψιμες τάσεις μαζί συσσωρεύονται και συντονίζονται μεταξύ τους, σε ένα απειλητικό σύνολο:

(α) η αυτοματοποίηση, η οποία θα αναδιαμορφώσει ολόκληρες οικονομίες, θα ανατρέψει τις αγορές εργασίας και θα αλλάξει εντελώς τους κανόνες του παιχνιδιού σε πολλούς τομείς της οικονομίας,

(β) η γήρανση του πληθυσμού που θα επιβαρύνει όλα τα κοινωνικά συστήματα όπως ποτέ μέχρι σήμερα, απειλώντας να τα διαλύσει εντελώς και

(γ) οι αυξανόμενες ανισότητες στη διανομή των εισοδημάτων, καθώς επίσης των περιουσιακών στοιχείων στις ανεπτυγμένες χώρες – όπου η απόσταση μεταξύ των κερδισμένων και χαμένων του εκσυγχρονισμού και της παγκοσμιοποίησης θα αυξάνεται συνεχώς, με τους κερδισμένους να αποτελούν τη συντριπτική μειονότητα.

Ειδικά όσον αφορά τη Γερμανία είναι βέβαια σε καλύτερη κατάσταση, επειδή η βιομηχανία της τροφοδοτεί ένα μεγάλο μέρος του τεχνικού εξοπλισμού που απαιτείται για τον εκσυγχρονισμό της παγκόσμιας οικονομίας – αλλά ακόμη και εκεί επωφελούνται μόνο αυτοί (το 20% των εργαζομένων) που έχουν τα κατάλληλα προσόντα για τις μελλοντικές προκλήσεις, οι οποίες βασίζονται στην ψηφιοποίηση.

Ως εκ τούτου, ενώ οι μισθοί των συγκεκριμένων αυξάνονται σημαντικά, σε όλους τους υπόλοιπους, στην ευρύτερη μεσαία τάξη δηλαδή, διαπιστώνονται μειώσεις – όταν την ίδια στιγμή κλιμακώνεται το κόστος διαβίωσης, ακριβώς λόγω των υψηλότερων αμοιβών του 20% του πληθυσμού (άνοδος της ζήτησης στην αγορά ακινήτων με αποτέλεσμα την αύξηση των ενοικίων κοκ.).

Παράδειγμα όσον αφορά τις συνέπειες του εκσυγχρονισμού στην καθημερινότητα των καταναλωτών αποτελεί η Amazon – η οποία έχει προκαλέσει μεγάλες ανατροπές και ανακατατάξεις στον τομέα του λιανικού εμπορίου, τρομοκρατώντας τους ανταγωνιστές της. Ανάλογες εξελίξεις θα διαπιστωθούν σε πολλούς άλλους κλάδους, όπως στην παροχή ενέργειας, στα συστήματα υγείας, στις αερομεταφορές κοκ. – αφού παντού θα εμφανισθούν πρωτοπόροι, οι οποίοι θα χρησιμοποιήσουν την ψηφιοποίηση για εντελώς νέες εφαρμογές και προσφορές. Δεν αποκλείεται δε να εξαφανιστούν σταδιακά τα κράτη, αντικαθιστάμενα από τα πολυεθνικά μεγαθήρια – οπότε δεν θα λέει κανείς πως είμαι Ιταλός ή Σουηδός, αλλά παγκόσμιος Πολίτης, εργαζόμενος της Apple, της Google, της Tesla κοκ.

Με ένα άλλο παράδειγμα, η αυτόνομη κυκλοφορία θα αναγκάσει τους πολεοδόμους να αλλάξουν θεμελιωδώς το σχεδιασμό τους – ενώ τα παρκινγκ που υπάρχουν σήμερα στις πόλεις δεν θα έχουν νόημα, αφού τα έξυπνα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό θα αφήνουν τους επιβάτες τους εκεί που επιθυμούν, συνεχίζοντας με κάποιους άλλους που θα ζητούν τις υπηρεσίες τους αλλού. Ακόμη και στον κλάδο της γαστρονομίας, ο αυτοματισμός εξελίσσεται συνεχώς – ενώ τα συστήματα ρομποτικής που κατασκευάζονται, θα φέρουν επανάσταση στις επαφές των πελατών και στην τροφοδοσία.

Επομένως, σε λίγα χρόνια θα υπάρξει μία διάβρωση της μεσαίας τάξης – με αποτέλεσμα το σημερινό σύστημα των τριών εισοδηματικών τάξεων (ανώτατη, μεσαία, κατώτατη) να μετατραπεί σε ένα σύστημα δύο τάξεων. Στη μία πλευρά του δηλαδή θα ανήκουν αυτοί που θα ευημερούν ακόμη περισσότερο, το 20% περίπου του πληθυσμού, ενώ στην άλλη εκείνοι που δεν θα μπορέσουν να ακολουθήσουν τις εξελίξεις και που υπολογίζονται στο 80%. Η άνοδος τώρα της παραγωγικότητας ανά κλάδο, από το 2015 έως το 2030, κυρίως λόγω της αυτοματοποίησης, φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί:

Κλάδος	Άνοδος της παραγωγικότητας σε ποσοστά
Βιομηχανική παραγωγή	55
Ξενοδοχεία και Εστιατόρια	51
Εμπόριο	49
Μεταφορές και Αποθηκεύσεις	46
Προμήθεια Ενέργειας	39
Γεωργία	36
Κατασκευές	32
Διαχείριση	27
Χρηματοοικονομικά και Ασφάλειες	25
Management	23
Υγεία και περίθαλψη	18
Εκπαίδευση	10

Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις θα οδηγήσουν στη μείωση του παγκοσμίου ρυθμού ανάπτυξης – μεταξύ άλλων λόγω της πτώσης της κατανάλωσης, ως αποτέλεσμα της εξαφάνισης της μεσαίας τάξης και των λιγότερων χρημάτων που θα διαθέτει η κατώτερη. Κάτι τέτοιο θα έχει σοβαρότατες συνέπειες για τις υπερχρεωμένες βιομηχανικές χώρες – οι οποίες δεν θα μπορούν πλέον να μειώνουν τη σχέση χρέος/ΑΕΠ αυξάνοντας το ΑΕΠ.

Όσον αφορά δε τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι οποίες αφενός μεν εξαρτώνται από τις εξαγωγές τους στις ανεπτυγμένες, αφετέρου από το χαμηλό εργατικό κόστος τους, θα αντιμετωπίσουν επίσης προβλήματα – αφού η κατανάλωση στις ανεπτυγμένες θα μειώνεται, ενώ τα ρομπότ θα παράγουν φθηνότερα.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, οι οικονομικές εντάσεις που θα κλιμακωθούν, σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού σε πολλές βιομηχανικές χώρες, θα οδηγήσουν σε μία σύγκρουση των γενιών – ενώ οι δύο τάξεις θα βρεθούν αργά ή γρήγορα αντιμέτωπες μεταξύ τους, αφού δεν θα υπάρχει πια η εξισορροπητική μεσαία, στην οποία στηρίζεται άλλωστε η Δημοκρατία. Ως εκ τούτου δεν θα έχουμε μόνο κοινωνικές ή εισοδηματικές αλλαγές, αλλά και πολιτικές – οι οποίες διαφαίνονται ήδη στον ορίζοντα, με την άνοδο των αυταρχικών καθεστώτων.

Φυσικά κάποια στιγμή στο μέλλον, ενδεχομένως αφού προηγηθούν οι παραπάνω συγκρούσεις, καθώς επίσης ελπίζοντας να μη μεσολαβήσει ένας παγκόσμιος πόλεμος, οι εργαζόμενοι θα αναπτύξουν νέες δεξιότητες –  ενώ τα κέρδη από την αύξηση της παραγωγικότητας θα αναδιανεμηθούν καλύτερα, για να ωφεληθούν όλα τα μέρη του πληθυσμού.

Το πώς θα συμβεί όμως κάτι τέτοιο, καθώς επίσης το μέγεθος των συγκρούσεων εντός των κρατών και ίσως μεταξύ τους, είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί – αν και τα πλέον ανεπτυγμένα λαμβάνουν ήδη τα μέτρα τους, ενώ  τα υπόλοιπα θεωρούν την πολιτική τους λανθασμένη, απρόβλεπτη, χωρίς συγκεκριμένο σχεδιασμό κοκ., απλά επειδή δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις μελλοντικές προκλήσεις.

analyst.gr