Όταν πρόκειται για πυρηνικά, το μέγεθος δεν μετράει

του Mark Fitzpatrick

Σε μια εκδήλωση των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη στις αρχές του μήνα, προκάλεσα διαμάχη όταν είπα πως αν και οι περισσότερες συζητήσεις για τον αφοπλισμό εστιάζουν φυσικά στα κράτη με τα μεγαλύτερα οπλοστάσια, τα κράτη με τα μικρότερα πυρηνικά οπλοστάσια είναι αυτά που είναι τα πλέον κατάλληλα για να τα χρησιμοποιήσουν. Επρόκειτο για ένα συμπόσιο σχετικά με τους κινδύνους των πυρηνικών όπλων που φιλοξένησε το Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την έρευνα αφοπλισμού.

Δεν το εννοούσα ως δήλωση υπαιτιότητας ούτε ως μια διαρκή αρχή. Ούτε υποδήλωνα ότι η προσοχή που στρέφεται προς τα ρωσικά και τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα δεν έχει βάση. Τα οπλοστάσια των υπερδυνάμεων μπορούν να καταστρέψουν μεγάλο μέρος του πολιτισμού, και υπάρχουν άφθονοι λόγοι να ανησυχούμε για την διαχείριση τόσο των όπλων όσο και της αρχιτεκτονικής ελέγχου όπλων. Υποστήριξα ωστόσο την άποψή μου ότι τα μικρότερα οπλοστάσια είναι τα πιο ανησυχητικά, ως μια πραγματική παρατήρηση σχετικά με την τρέχουσα παγκόσμια κατάσταση.

Η πυρηνική χρήση από τη Βόρεια Κορέα
Πρώτον, ας σκεφτούμε τη Βόρεια Κορέα. Εκτιμάται ότι έχει στην κατοχή της αρκετό σχάσιμο υλικό για 10-20 πυρηνικά όπλα, η Πιονγιάνγκ επιμένει ότι είναι έτοιμη να τα χρησιμοποιήσει αν απειληθεί. Η ρητορική της και ο επιταχυνόμενος ρυθμός των πυραύλων υποδηλώνει ότι η Βόρεια Κορέα θα είναι η πρώτη που θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα εαν θεωρούσε ότι δέχεται επίθεση. Η πυρηνική της στάση ενσωματώνει την αρχή του "χρησιμοποιείστε τα ή χάστε τα”.

Αν και οι στρατιωτικές ενδείξεις που έρχονται από την Ουάσιγκτον θα μπορούσαν να υποδηλώνουν κάτι διαφορετικό, είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι οι ΗΠΑ θα επιτεθούν στη Βόρεια Κορέα εκτός και αν επίκειται πόλεμος. Ναι, οι επιθέσεις Tomahawk εναντίον της αεροπορικής βάσης στη Συρία και η βόμβα εναντίον των Ταλιμπάν, αποδεικνύουν την προθυμία του προέδρου Donald Trump να κάνει χρήση δύναμης, όπως προσφάτως προειδοποίησε ο αντιπρόεδρος Mike Pence. Αλλά οι Αμερικανοί αξιωματούχοι γνωρίζουν πως κάθε παρόμοια χρήση δύναμης στη Βόρεια Κορέα, θα προκαλούσε πιθανότατα άμεσα αντίποινα εναντίον αμερικανικών βάσεων και άλλων στόχων στη Νότια Κορέα και στην Ιαπωνία. Υπάρχει ένα ισχυρό στοιχείο μπλόφας στην αμερικανική θέση. Το δηλώνει και ο ισχυρισμός του Trump ότι "στέλνει μια αρμάδα” εναντίον της Βόρειας Κορέας, όταν στην πραγματικότητα το Carl Vinson έπλεε προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Η μπλόφα μπορεί να εξυπηρετήσει ένα χρήσιμο σκοπό αποτροπής. Μέχρι στιγμής, η Βόρεια Κορέα δεν έχει διεξάγει έκτη πυρηνική δοκιμή, η οποία προβλεπόταν ότι θα συνέβαινε περίπου στις 15 Απριλίου, στην 105η επέτειο της γέννησης του Kim LL-sung. Ωστόσο η ρητορική αποτροπής είναι δίκοπο μαχαίρι εάν αυξήσει την αίσθηση της παράνοιας της Πιονγιάνγκ. Ο Kim Jong-un δεν είναι τρελός ή παράλογος, αλλά μια αυξημένη κατάσταση φόβου θα τον έκανε πιο επιρρεπή σε εσφαλμένες εκτιμήσεις και υπολογισμούς. Εάν οι ΗΠΑ για παράδειγμα καταρρίψουν ένα βορειοκορεατικό πύραυλο που εκτοξεύεται στο πλαίσιο δοκιμών, ο Kim θα μπορούσε να σκεφτεί ότι ήταν προοίμιο μιας εισβολής για την αλλαγή καθεστώτος και θα δρούσε αναλόγως.

Πυρηνική χρήση από τη Νότια Ασία
Δεύτερον, σκεφτείτε τις συζητήσεις για την πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων που προσφάτως ανέκυψε αναφορικά με την Ινδία και το Πακιστάν. Το γεγονός ότι έχουν το δεύτερο και τρίτο μικρότερο πυρηνικό οπλοστάσιο -περίπου 120 και 130 πυρηνικές κεφαλές αντιστοίχως- δεν τους κάνει πιο επιρρεπείς στη χρήση των όπλων. Αλλά ίσως τους κάνει η εξέλιξη πυρηνικών δογμάτων και οι λανθασμένες ενδείξεις.

Στη αρχή της δεκαετίας, το Πακιστάν μείωσε το κατώτατο όριο για την πυρηνική χρήση, εισάγοντας πυραυλικά συστήματα μικρής εμβέλειας και δηλώνοντας την προθυμία να τα εξοπλίσει με πυρηνικά όπλα και να τα χρησιμοποιήσει σε περίπτωση μιας ινδικής εισβολής με μονάδες μάχης. Ο Ινδικός Στρατός έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μια τέτοια εισβολή, που ονομάζεται Cold Start, ήταν το σχέδιό τους ως απάντηση σε άλλη μία περίπτωση διασυνοριακής τρομοκρατίας μετά από την επίθεση το 2001 στην ινδική βουλή. Το Cold Start δεν υιοθετήθηκε ποτέ ωστόσο από τους φορείς χάραξης πολιτικής, και είναι μια απίθανη απάντηση σε άλλη μία τρομοκρατική επίθεση. Η Ινδία είναι πιο πιθανό να πραγματοποιήσει στοχευμένες επιθέσεις σε τρομοκρατικά στρατόπεδα στο Πακιστάν, όπως έκανε στις 29 Σεπτεμβρίου ως αντίποινα για την επίθεση στο στρατόπεδο εκπαίδευσης Uri στο Κασμίρ. Στο μεταξύ, οι λανθασμένες ενδείξεις για το Cold Start οδήγησαν σε περιττή πυρηνική ενίσχυση.

Διάφοροι αξιωματούχοι της Ινδίας, πρώην και τωρινοί, έχουν στείλει άλλες ενδείξεις τελευταίως που ίσως προκαλέσουν περαιτέρω πυρηνική κλιμάκωση. Ο υπουργός Άμυνας, Manoha Parrikar, ο πρώην αρχηγός των Στρατηγικών Δυνάμεων Στρατηγός B.S. Nagal και ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Shivshankar Menon άφησαν να εννοηθεί με διάφορους τρόπους ότι η Ινδία ίσως επανεξετάσει τις πυρηνικές της πολιτικές της μη πρώτης χρήσης και της αποτροπής των αντιμέτρων (απειλώντας μαζικά αντίποινα εναντίον πακιστανικών πόλεων.

Ο πολιτικός επιστήμονας Vipin Narang προκάλεσε αναστάτωση στη διάσκεψη στο συνέδριο Carnegie Endowment Nuclear Policy τον προηγούμενο μήνα, όταν προειδοποίησε ότι οι διαμαρτυρίες από αυτό το τρίο υποδηλώνουν πως η Ινδία μετακινείται προς μια πολιτική αποτροπής του πρώτου χτυπήματος, με το προληπτικό πλήγμα των πακιστανικών πυρηνικών δυνάμεων σε περίπτωση μιας επικείμενης πακιστανικής "πρώτης χρήσης”. Αν και διάφοροι άλλοι ερευνητές και δημοσιογράφοι κατέληξαν σε παρόμοια συμπεράσματα, οι Ινδοί αρνήθηκαν έντονα ότι έχουν στα σκαριά οποιαδήποτε αλλαγή πολιτικής. Επισήμαναν, για παράδειγμα, ότι η Ινδία δεν έδειξε κανένα σημάδι αύξησης του πυρηνικού της οπλοστασίου στο επίπεδο που να χρειαζόταν αντίμετρα.

Όποια και αν είναι η πραγματικότητα, οι ενδείξεις ενίσχυσαν την πεποίθηση του Πακιστάν ότι η Ινδία θα μπορούσε πραγματικά να χτυπήσει πρώτη και ότι χρειάζονται αντίμετρα. Το ίδιο το Πακιστάν αύξησε την πυρηνική ρητορική μετά την επίθεση στο Uri, όταν ο υπουργός Άμυνας Khawaja Muhammad Asif απείλησε με χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων εναντίον της Ινδίας. 

Η κατάσταση απαιτεί διάλογο μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν, αν μη τι άλλο για να αντιμετωπιστούν οι λανθασμένες αντιλήψεις που προωθούν περαιτέρω έναν αγώνα εξοπλισμού με πυρηνικά και κατάσταση επαγρύπνησης. Τέτοιοι διάλογοι απουσιάζουν δυστυχώς. Η Ινδία απαιτεί ως προϋπόθεση το Πακιστάν να αναλάβει δράσει εναντίον των τρομοκρατών που επιτίθενται στην ίδια, και το Πακιστάν επιμένει ότι οι συζητήσεις πρέπει να περιλαμβάνουν και συνομιλίες για τη διαμάχη στο Κασμίρ.

Ούτε υπάρχει διάλογος που να περιλαμβάνει τη Βόρεια Κορέα. Η Πιονγιανγκ αρνείται να αποδεχθεί την αποπυρηνικοποίηση που θέτει η Ουάσιγκτον και οι εταίροι της ως προϋπόθεση για την επιστροφή στις συνομιλίες των έξι μερών που είχαν υποσχεθεί πριν από μία δεκαετία. Οι επικοινωνίες αντιθέτως διεξάγονται μέσω στρατιωτικών σημαδιών. Τι θα μπορούσε να πάει στραβά;

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://www.iiss.org/en/politics%20and%20strategy/blogsections/2017-6dda/april-198e/when-it-comes-to-starting-a-nuclear-war-ec71

capital.gr