Εκατό χρόνια Παπανδρέου

Ναπολέων Λιναρδάτος

Φαντάσου τον δεξιό που ήταν μιας κάποιας ηλικίας στις αρχές του '80 και τις επόμενες δεκαετίες έφαγε στη μάπα τον Παπανδρέου και τον παπανδρεϊσμό. Ηταν στο καφενείο μόνος του, ενώ όλοι οι άλλοι προσπαθούσαν να τον διαφωτίσουν ως προς τα κατορθώματα της Αλλαγής. Τα υπεύθυνα και έγκυρα δημοσιογραφικά στόματα τον ενημέρωναν πως το ΠΑΣΟΚ είναι το φυσικό και κυρίαρχο κόμμα εξουσίας, ενώ η κεντροδεξιά παράταξη είχε ρόλο κομπάρσου της ιστορίας. Δεκαετία έμπαινε, δεκαετία έβγαινε κι αυτός εκεί, μόνος εναντίον όλων, και ειδικά εναντίον του Παπανδρέου.

Εγκαταλειμμένος ακόμα και από τον Θεό, που βαθιά μέσα του γνώριζε ότι ήταν δεξιός. Αυτή η «απομόνωση» θα πρέπει να του δημιούργησε κάποιο μίσος για τον Ανδρέα Παπανδρέου πέραν του συνηθισμένου. Κι όμως, αυτός ο άνθρωπος που πέρασε τόσα, που μίσησε τον Παπανδρέου και τον παπανδρεϊσμό όσο λίγοι, θα πρέπει να αισθάνεται μια βαθιά και ασίγαστη νοσταλγία για τον Ανδρέα. 

Και δεν είναι η νοσταλγία για τις πολιτικές διαμάχες μιας άλλης εποχής όσο μια αίσθηση απώλειας για το ίδιο το άτομο του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν δημιούργημα της αστικής κουλτούρας. Είχε γνώσεις και καλλιέργεια. 

Μπορούσε να μιλήσει στον μέσο Ελληνα, αλλά ταυτόχρονα μπορούσε να διαπραγματευτεί, να κουβεντιάσει και να συγκρουστεί με τους πολιτικούς άλλων χωρών. Σε αμυντικά θέματα και στην εξωτερική πολιτική πολλές φορές ήταν δεξιότερος των δεξιών. 

Τώρα, ο προαναφερθείς δεξιός θα νοσταλγεί τον Ανδρέα Παπανδρέου, γιατί απλούστατα ό,τι τον έχει αντικαταστήσει στον χώρο της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς είναι σαφώς κατώτερο. Και δεν είναι απλώς κατώτερο σε θέσεις, γνώσεις και καλλιέργεια, αλλά ακόμα και σε χαρακτήρα.

Η παρακμή είναι καθολική, απότομη και κολοσσιαία. Και κάπου εκεί εντοπίζεται το πρόβλημα με τον παπανδρεϊσμό. Η γοητεία του Παπανδρέου ήταν ένα παράγωγο μιας κουλτούρας που οι πολιτικές του οδηγούσαν προς την εξαφάνιση. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο ευεργετηθείς μιας κληρονομιάς που δεν μπορούσε να επιβιώσει των πολιτικών επιλογών του.

Αρχισε να αφαιρείς νόμους και πολιτικές που εφαρμόστηκαν από το '81 και μετά και συνειδητοποιείς πόσο ριζικά διαφορετική θα ήταν η πραγματικότητα σήμερα. Βγάλε το νόμο πλαίσιο για τα ΑΕΙ του '82, αφαίρεσε την προσπέλαση του συντεχνιακού τσαμπουκά και τρομοκρατίας σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, εξαφάνισε τον ξέφρενο δανεισμό του κράτους και, σιγά σιγά, η πολιτική οντότητα που ακούει στο όνομα Αλέξης Τσίπρας αρχίζει να εξαφανίζεται. Η ποιοτική διαφορά μεταξύ ενός Ανδρέα Παπανδρέου και ενός Αλέξη Τσίπρα είναι τεράστια, αλλά οι αμαρτίες του πρώτου μάς έφεραν στο πολιτισμικό χαμηλό της πρωθυπουργίας του δεύτερου.