Ο Δρόμος προς την Ελευθερία

  Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Ποια είναι η τρέχουσα τιμή ενός έντιμου ανθρώπου και πατριώτη σήμερα; Αμφιταλαντεύονται και θλίβονται και ενίοτε απευθύνουν εκκλήσεις, αλλά δεν κάνουν τίποτα αποφασιστικά και αποτελεσματικά. Περιμένουν, καλοπροαίρετα, κάποιος άλλος να διορθώσει το κακό, ώστε να μην υπάρχει πια να τους θλίβει. Στην καλύτερη περίπτωση, θυσιάζουν μόνο μια φτηνή ψήφο, και μια ισχνή υποστήριξη και ευχή για καλή επιτυχία, για το σωστό, όπως το βλέπουν».

Χένρυ Ντέιβιντ Θορώ

 Ο Χένρυ Ντέιβιντ Θορώ στο δοκίμιο του "Περί πολιτικής ανυπακοής"υποστήριξε την ανυπακοή προς ένα άδικο κράτος. Από τις ιδέες του επηρεάστηκαν ο Μαχάτμα Γκάντι αλλά και ο ιερέας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ οι οποίοι ήταν υπέρμαχοι της ανυπακοής και της αντίστασης με έναν μη βίαιο τρόπο. Οι απεργίες, οι συμβολικές διαμαρτυρίες, το μποϋκοτάζ προϊόντων, η άρνηση πληρωμών (βλ. φόρων, διοδίων κτλ.) αποτελούν ειρηνικές μεθόδους αντίστασης και πολιτικής ανυπακοής. Συνήθως ο ειρηνικός αγώνας βρίσκεται εκτός του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος και προϋποθέτει μαζική κινητοποίηση.

Σύμφωνα με έρευνες, οι μεγάλες ειρηνικές εκστρατείες ήταν περισσότερο επιτυχημένες συγκρινόμενες με τις εκστρατείες βίαιης αντίστασης (βλ. κείμενό μου Απάθεια και Συλλογική Δράση).

Μαχάτμα Γκάντι

Ο Γκάντι επέτυχε τη μαζική κινητοποίηση του λαού του γιατί δημιούργησε το όραμα για ανεξαρτησία των Ινδών από τους Βρετανούς αποικιοκράτες. Το όραμα αυτό,το οποίο μεταφέρθηκε και μέσω των συνεχών διδασκαλιών του Γκάντι,κατόρθωσε να επιτύχει κοινωνική αλληλεγγύη στον ινδικό λαό και να μειώσει το χάσμα μεταξύ των κοινωνικών τάξεων στην Ινδία.

Μαζική κινητοποίηση επέτυχε και ο ιερέας  Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στις 28 Αυγούστου 1963 με την Πορεία Ελευθερίας για τα δικαιώματα των μαύρων που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσινγκτον και συμμετείχαν 250.000 διαδηλωτές. 

Μάρτιν Λούθερ Κινγκ
Ιερέας

Στην πορεία αυτή έδωσε τον περίφημο λόγο του «Έχω ένα όνειρο» Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ συνελήφθη και έγραψε από τη φυλακή το περίφημο «Γράμμα από τη φυλακή του Μπέρμινγχαμ» στο οποίο καλούσε για πολιτική ανυπακοή ενάντια στους άδικους νόμους. Η κυβέρνηση Κέννεντυ αντιλήφθηκε την εκρηκτική κατάσταση που είχε δημιουργηθεί και το 1964 πέρασε ο νόμος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Σημαντικό είναι να επισημανθεί ότι, σύμφωνα με αναλυτές, το πρόβλημα το δημιουργούσαν όχι οι αντιτιθέμενοι στα δικαιώματα των μαύρων αλλά οι μέτριοι υποστηρικτές που καλούσαν σε συγκράτηση πυροδοτώντας έτσι την άνοδο της βίαιης αντίστασης των μαύρων βλ. Μαύροι Πάνθηρες.

Το συγκεκριμένο σημείο ταιριάζει πολύ με αυτό που ο Θορώ είχε γράψει δηλαδή ότι «Εκείνοι οι οποίοι, ενώ αποδοκιμάζουν το χαρακτήρα και τα μέτρα μιας κυβέρνησης, της παραχωρούν την υποταγή και υποστήριξή τους αποτελούν αναμφίβολα τους πιο ευσυνείδητους υποστηρικτές της κι έτσι συχνά τα σοβαρότερα εμπόδια για τη μεταρρύθμιση».

Οι εκστρατείες αντίστασης είναι επιτυχημένες εάν είναι ευρείας κλίμακας, κερδίσουν την υποστήριξη των σωμάτων ασφαλείας και των δημοσίων υπαλλήλων και ει δυνατόν, έχουν υποστήριξη από το εξωτερικό αλλά από ομάδες που έχουν κύρος και δεν θα βλάψουν την αξιοπιστία της εκστρατείας.

Σημαντική είναι και η υποστήριξη των ΜΜΕ όπως ήταν στην περίπτωση της Πορείας Ελευθερίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ που είχε ευρύτατη κάλυψη από τα ΜΜΕ. Στην περίπτωση που τα ΜΜΕ δεν βοηθήσουν με την παροχή ανεξάρτητων ειδήσεων και κατάλληλης τεχνολογίας τότε το «βάρος» πέφτει στις ανεξάρτητες φωνές του Διαδικτύου  βλ. μπλογκς, πόρταλς, ανεξάρτητα κανάλια στο YouTube, κοινωνικά μέσα κτλ.  Οι ειρηνικοί ακτιβιστές τονίζουν επίσης τη σημασία της διανομής εκπαιδευτικού υλικού (βιβλία, DVD, διανομή φυλλαδίων κτλ.) που θα ενημερώνει για τα αποτελέσματα προηγούμενων ειρηνικών εκστρατειών. Οι ακτιβιστές τονίζουν ότι κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την κινητοποίηση δηλαδή η διδασκαλία και η ενημέρωση (άλλωστε το παράδειγμα του Γκάντι με τις συνεχείς διδασκαλίες το επιβεβαιώνει).

Ζούμε σε μία εποχή οικονομισμού όπου η δημοκρατία πλέον εκλείπει προς όφελος του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού τομέα. Τα αυταρχικά καθεστώτα θα προσπαθήσουν να καταπνίξουν τις ειρηνικές αντιδράσεις μέσω της παρακολούθησης του Διαδικτύου 

(σύμφωνα με δημοσίευμα στην τωρινή 65^η σύνοδο της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ θα συζητηθεί η ανάγκη το διαδίκτυο να σταματήσει να είναι μη ελεγχόμενο) αλλά και άλλων μέσων όπως είναι η καταστολή μέσω απαγορευτικών νόμων ακόμα και ο εκφοβισμός σε κινήσεις πολιτών.

Ο σύγχρονος πολίτης θα το επιτρέψει ή είναι πλέον τόσο αλλοτριωμένος που δεν προβάλλει καμία αντίσταση; Γιατί δεν υπάρχει πλέον ηγεσία που να δίνει όραμα και κατά συνέπεια να συνεπαίρνει τα πλήθη για μαζική κινητοποίηση; Μήπως και η όποια ηγεσία είναι εξίσου αλλοτριωμένη; Μήπως είναι μάταιο να ελπίζει κάποιος σε ηγεσία τη στιγμή που τα κινήματα σε όλο τον κόσμο είναι μαζικά και χωρίς να ηγούνται από κάποιον/α;

Τα ερωτήματα που προκύπτουν από την έλλειψη ειρηνικών κινητοποιήσεων και πολιτικής ανυπακοής είναι πολλά και θα ήταν ενδιαφέρουσα η περαιτέρω διερεύνησή τους.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Iskra, 2017. Συνεδριάζει η Λέσχη Μπίλντερμπεργκ με θέμα και την …Ελλάδα. Παρόντες Παπαλεξόπουλος και Παπαχελάς. Διαθέσιμο στο:

http://www.iskra.gr/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CE%B7-%CE%BB%CE%AD%CF%83%CF%87%CE%B7-%CE%BC%CF%80%CE%AF%CE%BB%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BA-%CE%BC/

Μαστρογιάννη, Φ. 2016.Απάθεια και Συλλογική Δράση. Διαθέσιμο στο:

Neamatollah, Ngumi. 2002. The rise of Taliban in Afghanistan. US: Palgrave Macmillan.

Parsons, J. 2014. Dr. Martin Luther King: strategies and tactics of civil disobedience. Διαθέσιμο στο: http://theindependent.ca/2014/01/20/dr-martin-luther-king-strategies-and-tactics-of-civil-disobedience/

Stephan, M.J., Chenoweth, E. 2008. Why Civil Resistance Works. The Strategic Logic of Nonviolent Conflict. Διαθέσιμο στο:

Thoreau, H.D. 1849.Περί του καθήκοντος της πολιτικής ανυπακοής. Διαθέσιμο στο:

http://www.dimokratia.info/wp-content/uploads/2014/11/civil_disobedience_thoreau.pdf

Winston, K. Dr Martin Luther King Jr. 

Διαθέσιμο στο: http://disobediencecivil.weebly.com/dr-martin-luther-king-jr.html

mastroyanni.blogspot