Το θαυμαστό Ευπαλίνειο υδραγωγείο Σάμου ανακηρύχθηκε Διεθνές Τοπόσημο Μηχανικής [εικόνες]

ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΗΚΟΥΣ 1.036 Μ.

Μεγαλειώδες μνημείο ανθρώπινης κατασκευαστικής ικανότητας του του 6ου αι. π.Χ.

Μια μεγάλη διάκριση για τη χώρα αποτελεί η ανακήρυξη του  Ευπαλινείου Ορύγματος Σάμου, ως Διεθνές Ιστορικό Τοπόσημο Μηχανικής, από την American Society of Civil Engineers (ASCE). 

Το Ευπαλίνειο Υδραγωγείο στο Πυθαγόρειο Σάμου αποτελεί -παγκοσμίως- μεγαλειώδες μνημείο της ανθρώπινης και κατασκευαστικής ικανότητας, ένα ανεπανάληπτο τεχνικό έργο, που λειτουργούσε επιτυχώς για 1100 περίπου χρόνια. 

Το Ευπαλίνειο όρυγμα είναι μια σήραγγα μήκους 1036 μέτρων κοντά στο Πυθαγόρειο της Σάμου, η οποία κατασκευάστηκε κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. για να χρησιμεύσει σαν υδραγωγείο. Το
ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήταν ότι ανοίχθηκε ταυτόχρονα και από τις δυο πλευρές του βουνού: το όρυγμα αυτό ήταν αμφίστομον όπως το χαρακτήρισε ο Ηρόδοτος, χάρις στον οποίον έγινε γνωστό. Οι δυο σήραγγες συναντήθηκαν περίπου στο μέσον με αξιοθαύμαστη ακρίβεια, κάτι που ήταν σημαντικό επίτευγμα για τα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής. 

Ένα μέρος του ορύγματος είναι σήμερα επισκέψιμο.

Εκτιμάται, όπως αναφέρει η wikipedia, ότι ο σκοπός του ορύγματος ήταν όχι μόνο να μεταφερθεί νερό από την πηγή πίσω από το βουνό προς στην πρωτεύουσα της Σάμου (το σημερινό Πυθαγόρειο), αλλά αυτό να γίνει με τρόπο που δεν ήταν ανιχνεύσιμος από επιδρομείς, οι οποίοι θα μπορούσαν εύκολα, αν έβλεπαν τον επιφανειακό αγωγό, να τον καταστρέψουν και να στερήσουν την πόλη από τον βασικότερο πόρο της. Από το όρυγμα λοιπόν το νερό οδηγούνταν μέσα από το τείχος της πόλης.

Ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν δυο παράλληλες σήραγγες, είναι ότι κατά το χρόνο σχεδιασμού και υλοποίησης του έργου η πηγή βρισκόταν σε ορισμένο ύψος (υψηλότερο από το επίπεδο της στοάς), αλλά μετά την κατασκευή της κύριας στοάς, η πηγή άρχισε να αναβλύζει χαμηλότερα, συνεπώς δε μπορούσε πλέον με φυσική ροή να οδηγηθεί στη στοά αυτή. Για το λόγο αυτό έγινε αναγκαία η διάνοιξη μιας βοηθητικής, μικρότερης σήραγγας, σε χαμηλότερο επίπεδο. Η μικρότερη σήραγγα διανοίχτηκε μέσα από την κύρια στοά, με τη βοήθεια κάθετων ορυγμάτων.

Ο Ηρόδοτος, η μοναδική πηγή που έχουμε για το Ευπαλίνειο όρυγμα, περιγράφει και την κύρια αλλά και τη βοηθητική σήραγγα.

«Η αποκατάσταση, η συντήρηση και η ανάδειξη του σπουδαίου αυτού διαχρονικού μνημείου, του Ευπαλίνειου Ορύγματος, υπήρξε από τις προτεραιότητες του ΥΠ.ΠΟ.Α, γι αυτό δεν μπορώ να κρύψω τη χαρά μου σήμερα, εδώ, μπροστά σας» ανέφερε κατά την εκδήλωση η Υπουργός Πολιτισμού.
«Θέλω να ευχαριστήσω όσους συνέβαλαν όλα αυτά τα χρόνια, όχι μονο με την επιστημονική τους επάρκεια αλλά και με την αγάπη τους, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο. Η ανασκαφική εργασία του κου Κίναστ και του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, η προσφορά των Ελλήνων επιστημόνων, η σπουδαία αναστηλωτική εργασία και το έργο συντήρησης των Διευθύνσεων του ΥΠΠΟΑ, όλοι συνέβαλαν ώστε για να να δοθεί αυτό το έργο στη Σάμο, να γίνει τόπος προορισμού και να συμβάλλει στην ανάπτυξη του νησιού. Σημειώνουμε ότι η επισκεψιμότητα φέτος θα ξεπεράσει τα όρια του 2015, αφού μέχρι τώρα έχουν επισκεφτεί το μνημείο περί τους 45.000 επισκέπτες».

«Όταν διασχίζει κανείς αυτό το μνημείο -και σας το προτείνω ενθέρμως- νιώθει, πέρα από την ικανότητα του Ευπαλίνου, του μηχανικού από τα Μέγαρα, τον κόπο και την εργασία των ανθρώπων που το κατασκεύσαν με αυτόν τον μοναδικό τρόπο για την εποχή του, αλλά και –κάνοντας ένα άλμα στο χρόνο- την πίστη, την αφοσίωση και την δουλειά όσων ανέλαβαν διαχρονικά να το ανασκάψουν, να το συντηρήσουν και να το αναστηλώσουν. Αυτό είναι και το σπουδαίο δώρο του Ορύγματος: η διαχρονικότητα και η συνέχεια, καθώς το παραλαμβάνουμε από τις προηγούμενες γενεές και το παραδίνουμε στο μέλλον.
Η υποδειγματική αποκατάσταση, η συντήρηση και η ανάδειξη του Ευπαλινείου Ορύγματος αποδεικνύει ότι η συντονισμένη συνεργασία και η προσπάθεια των φορέων μπορεί να φέρει σπουδαία αποτελέσματα. Είμαστε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, για να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τα συμπληρωματικά έργα υποδομής στην γύρω περιοχή» κατέληξε.

φωτογραφία: wikipedia 

«Έργο υπεραξίας για τη Σάμο» χαρακτήρισε ο Βουλευτής Σάμου, πρόεδρος Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, Δημήτρης Σεβαστάκης το Ευπαλίνειο Όρυγμα.
«Είναι μια μέρα γιορτής για την επιστημονική σκέψη και κυρίως για την ανθρωπιστική διάσταση της τεχνικής σκέψης η οποία παραμένει, συνήθως, στο ημίφως. Δεν έχουμε μόνο ένα θαύμα μηχανικής, έχουμε κι ένα θαύμα σύγχρονων εφαμογών πρωτοποριακών τεχνολογικών μεθόδων…» υπογράμμισε.

Πρόκειται για «ένα έργο που γεφυρώνει δύο τεχνολογικές περιοχές, την αρχαία αλλά που την εκλογικεύει στη σημερινή συνθήκη. Επομένως είναι ένας χωροποιημένος στοχασμός, ένας στοχασμός που μετασχηματίζεται σε χώρο. Λειτουργικός, κατ΄αρχήν, ο χώρος εξελίσσεται σε αισθητικό, σε αρχαιολογικό κι εν τέλει σε φιλοσοφικό ερώτημα. Το βασικό αίτημα είναι η πρόσληψη, η κοσμίκευση του έργου, η παραλαβή του, όχι μονο ως προς την τουριστική του διάσταση αλλά ως προς την πνευματική του».

O επικεφαλής της αποτύπωσης του Ευπαλινείου υδραγωγείου από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα και πρωτοπόρος μελετητής του έργου, αρχαιολόγος και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Hermann J. Kienast, στην κεντρική ομιλία της εκδήλωσης, υπό τον τίτλο «Η Επανεξέταση του Ευπαλινείου Ορύγματος» τόνισε ότι «υπάρχουν πολλές πτυχές του σχεδιασμού της σήραγγας που συνεχίζουν να συζητιούνται»: το «πώς σχεδιάστηκε, πώς καθορίστηκαν τα επίπεδα των δύο εισίοδων και πώς καθορίστηκε η κατεύθυνση της ευθυγράμμισης» του ορύγματος. Επίσης στάθηκε στο ζήτημα της χρονολόγησής του μνημείου για την οποία «μπορούμε να συμπεράνουμε ότι κτίστηκε πριν από την περίοδο του Πολυκράτη, δηλαδή γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ.».

«Το Ευπαλίνειο, έργο με ιδιαίτερη καινοτόμα αντίληψη και σκέψη έχει γίνει τρέντυ» δήλωσε ο Κωνσταντίνος Μέμος, ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και διοργανωτής της εκδήλωσης. Ο τελευταίος έκανε ένα μικρό ιστορικό της ανακήρυξης του Ευπαλινείου Ορύγματος ως Διεθνές Ιστορικό Τοπόσημο Μηχανικής και υπογράμμισε: «Το Ευπαλίνειο Όρυγμα χαρακτηρίζει την τεχνική ικανότητα και αρτιότητα των Αρχαίων Ελλήνων. Μέσα από αυτό προβάλλεται το κομμάτι εκείνο της αρχαίας Ελλάδας που έχει αναδειχθεί λιγότερο».

Ο Δημοσθένης Σβολόπουλος, επιβλέπων του πρόσφατου έργου αναστήλωσης, συντήρησης και ανάδειξης του Ορύγματος και προϊστάμενος της Διεύθυνσης
Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημερίων του ΥΠ.ΠΟ.Α. στάθηκε στους συντελεστές του έργου, για να προσθέσει ότι: «Η Ιστορία του Ευπαλινείου Υδραγωγείου φαίνεται να διαγράφει ένα ευρύ κύκλο στο χρόνο: η σύλληψη, ο σχεδιασμός, η εκτέλεσή του έγινε στην αρχαιότητα από μια ευημερούσα πόλη σε πλήρη ακμή. Ο γενικός σχεδιασμός του έργου, η φάση της εφαρμογής του απαιτούσαν υψηλότατο επίπεδο εφυφυϊας και γνώσεων, μέθοδο, δεξιοτεχνία, παιδεία συλλογικής εργασίας. Εικοσιέντε αιώνες μετά, ο Πολιτισμός και η χώρα μας απάντησαν σε μια νέα πρόκληση: αυτήν της διάσωσης του μνημείου, της στερέωσης και της ανάδειξής του».

Ο δρ.Mark Kozak-Holland, σύμβουλος επιχειρήσεων και συγγραφέας της σειράς «Lessons from History» με αντικείμενο τη μελέτη της διαχείρισης έργων κατά την αρχαιότητα, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τις αρχές, την μεθοδολογία και τις διεργασίες που εφαρμόζονταν στα τεχνικά έργα τουλάχιστον από τον 7ο π.Χ αι. 

Η εκδήλωση, υπό την αιγίδα του ΥΠ.ΠΟ.Α. και με την υποστήριξη του Δήμου Σάμου, πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Δημαρχείου Σάμου. Ακολούθησε Αποκάλυψη Αναμνηστικής Πλάκας στη Νότια Είσοδο του Ευπαλινείου Ορύγματος, από την Υπουργό Πολιτισμού και τον Elias Sayah κυβερνήτη στη Διεθνή Περιφέρεια της ASCE. 13

iefimerida.gr