Η αλήθεια για τους μισθούς και το λάθος του Μνημονίου

Την ώρα που η Τρόικα επιμένει μονότονα στη μία και μοναδική «συνταγή» ανάκτησης ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, την όλο και μεγαλύτερη συμπίεση των αμοιβών στον ιδιωτικό τομέα, ερευνητής του ΙΟΒΕ αποκαλύπτει σε μια εύστοχη, όσο και θαρραλέα ανάλυση την αλήθεια για τη σχέση μισθών ανταγωνιστικότητας στην Ελλάδα και αποκαλύπτει το μεγάλο σφάλμα στην πολιτική του Μνημονίου.

Το βασικό συμπέρασμα από την εμπεριστατωμένη ανάλυση του κ. Νίκου Ζόνζηλου, οικονομολόγου και επιστημονικού συμβούλου του ΙΟΒΕ, είναι ότι ως τώρα έχουν γίνει μεγάλες μειώσεις στις αμοιβές του ιδιωτικού τομέα, από την εφαρμογή του Μνημονίου και μετά, οι οποίες όμως έπεσαν… στο κενό, καθώς δεν πέτυχαν το στόχο τους, δηλαδή τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εξαγόμενων ελληνικών προϊόντων.

Αντίθετα, οι τιμές των εξαγόμενων αγαθών αυξήθηκαν θεαματικά, ενώ η μείωση των μισθών συρρίκνωσε την κατανάλωση και βύθισε ακόμη βαθύτερα την οικονομία στην ύφεση, με συνέπεια να την απομακρύνει όλο και περισσότερο από τους δημοσιονομικούς στόχους!

Ο κ. Ζόνζηλος υποδεικνύει με την ανάλυσή του στους «εγκέφαλους» της Τρόικας (και στους επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης που ακολουθούν τις οδηγίες τους...) ότι η «συνταγή» που εφαρμόζεται είναι εντελώς εσφαλμένη και ακατάλληλη για μια οικονομία με τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής:

-Σε μια οικονομία που λειτουργούν σωστά οι μηχανισμοί της αγοράς και ο ανταγωνισμός, οι μειώσεις στις αμοιβές των εργαζομένων οδηγούν με άμεσο τρόπο σε ανάκτηση ανταγωνιστικότητας, μειώνοντας τις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρουν οι επιχειρήσεις.

-Σε μια οικονομία με τις τεράστιες στρεβλώσεις στους μηχανισμούς της αγοράς, όπως είναι κατά μοναδικό τρόπο ίσως στην Ευρώπη η ελληνική, οι μειώσεις μισθών αντί να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα απορροφώνται από τις επιχειρήσεις και τους επιτρέπουν απλώς να αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους τους, χωρίς να ανακτούν μερίδια στη διεθνή αγορά.

-Κατά συνέπεια, σύμφωνα με αυτή την ανάλυση, στην Ελλάδα έπρεπε η «συνταγή» της Τρόικας να εφαρμοσθεί ανάποδα: πρώτα να προωθηθούν με μεγάλη ταχύτητα διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που θα ομαλοποιήσουν και θα εξυγιάνουν τη λειτουργία των αγορών και μετά να συζητηθεί αν χρειάζονται μειώσεις στο κόστος εργασίας, οι οποίες θα έχουν αποτέλεσμα, σε ό,τι αφορά την ανταγωνιστικότητα, μόνο αν έχουν πρώτα λειτουργήσει σωστά οι αγορές και οι μηχανισμοί τους. Όσο περισσότερο μειώνονται οι αμοιβές, σε μια οικονομία που λειτουργεί με τεράστιες στρεβλώσεις, τόσο χειρότερη θα γίνεται η ύφεση, χωρίς να ενισχύεται σοβαρά η ανταγωνιστικότητα.

Σημειωτέον ότι απόψεις όπως αυτές που παρουσιάζει στην ανάλυσή του ο κ. Ζόνζηλος έχουν ακουσθεί ακόμη και από πολιτικούς που συμμετείχαν στην κυβέρνηση Παπανδρέου, την εποχή χάραξης των πολιτικών του Μνημονίου.

Η κα Λούκα Κατσέλη, με το κύρος μιας διεθνώς αναγνωρισμένης οικονομολόγου, μόλις πρόσφατα τόνιζε, με αφορμή τη συζήτηση για μειώσεις μισθών στον ιδιωτικό τομέα, ότι αυτές θα βαθύνουν σοβαρά την ύφεση, η οποία θα υπερβεί και το 5% φέτος.

Η κα Κατσέλη έχει τονίσει, ήδη από την εποχή που ήταν υπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, την τεράστια σημασία που έχει για την ελληνική οικονομία η άρση των στρεβλώσεων στη λειτουργία των αγορών και η μείωση των εμποδίων που φέρνει στην επιχειρηματικότητα η δυσλειτουργία του κράτους.

Όμως, τέτοιες αναλύσεις δεν είναι ιδιαίτερα προσφιλείς στην Τρόικα, που, έχοντας απέναντί της συνομιλητές, οι οποίοι δεν μπορούν πειστικά να εξηγήσουν τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας, επιμένουν συνεχώς στην εφαρμογή της ίδιας ατελέσφορης «συνταγής».

Μια «συνταγή» για... άλλη χώρα

Διαβάζοντας την ανάλυση του κ. Ζόνζηλου, εύκολα αντιλαμβάνεται ο καλόπιστος αναγνώστης ότι η «συνταγή» της Τρόικας ίσως να ήταν θαυμάσια για μια οικονομία δυτικής χώρας με εύρυθμη λειτουργία, αλλά όχι για την ελληνική:

- Ο πραγματικός τομέας της ελληνικής οικονομίας είναι σε καθεστώς πλήρους ανισορροπίας. Τίθεται το ερώτημα, γιατί η εφαρμοσθείσα οικονομική πολιτική είχε τόσο πενιχρά αποτελέσματα, ενώ πολλά μεγέθη σαφώς επιδεινώθηκαν; Γιατί τα αποτελέσματα είναι αντίθετα των επιδιωκομένων;

- Οι μισθοί και το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος πράγματι περιορίστηκαν δραστικά τα τελευταία τρία χρόνια και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Ωστόσο, η πολιτική απέτυχε να μειώσει την ανεργία. Αντίθετα, την αύξησε και το ύψος της ξεπέρασε κάθε προηγούμενο.

- Το πρόβλημα εντοπίζεται στον τρόπο λειτουργίας του nexus (σ.σ.: πλέγμα) μισθοί-απασχόληση-τιμές. Το κεντρικό ερώτημα είναι: Περνάει η μείωση των μισθών στις τιμές;

- Η μείωση των μισθών δεν περνάει στις τιμές (ούτε εγχώριες ούτε εξαγομένων) και λίγο έως καθόλου βοηθά την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τιμών. Πιθανόν ευνοεί λίγο την υποκατάσταση εισαγωγών. Τη διετία 2010-11 είχαμε μείωση ονομαστικών μισθών 6,5%. Οι τιμές των εξαγομένων αυξήθηκαν κατά 5% το 2010 και 7% το πρώτο 9μηνο του 2011. Σε ό,τι αφορά μόνον τα αγαθά, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 7,9% το 2010.

- Η διατήρηση των δυσκαμψιών είναι ένας εκ των βασικών υπευθύνων για τις πενιχρές ή ακόμη και αρνητικές επιδόσεις. Το nexus μισθοί-απασχόληση-τιμές δεν δούλεψε και μεγάλο μέρος από την προσπάθεια των μισθωτών χάθηκε. Τελικά η μείωση των μισθών απορροφάται κατά κύριο λόγο από τα περιθώρια κέρδους.

- Ωστόσο η ανταγωνιστικότητα τιμών δεν είναι κρίσιμο μέγεθος για τη βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου. Προσομοιώσεις που έγιναν με οικονομετρικά υποδείγματα έδειξαν την πολύ μικρή ευεργετική επίδραση που έχει μια μείωση των μισθών στο εμπορικό ισοζύγιο.

- Το κύριο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι η έλλειψη διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, μια σαφώς ευρύτερη έννοια, που περιλαμβάνει ένα σύνολο παραγόντων, όπως η ποιότητα, η άρση εμποδίων και αντικινήτρων στην ίδρυση επιχειρήσεων, η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, η γραφειοκρατία, η απονομή της δικαιοσύνης, η πάταξη της διαφθοράς κ.λπ. Προς αυτή την κατεύθυνση όμως ελάχιστα έγιναν.

ΠΗΓΗ