Η δραχμή, οι νομισματικές ενώσεις και τα διδάγματα του παρελθόντος

Της Σοφίας Λαζαρέτου

Πυλώνες κάθε κρατικής οντότητας από την εποχή της Αναγέννησης, δηλαδή από την εποχή που δημιουργήθηκε το εθνικό αστικό κράτος όπως το εννοούμε σήμερα, είναι ο στρατός και το νόμισμα. Δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες αποδέχθηκαν τον Φεβρουάριο του 1992, με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, να εκχωρήσουν το κυριαρχικό δικαίωμα του εκδοτικού προνομίου και την αυτονομία στην άσκηση εθνικής νομισματικής πολιτικής, σε όφελος ενός κοινού νομίσματος, του ευρώ, που θα επιτελεί τις τρεις βασικές λειτουργίες του χρήματος (μέσο πληρωμών, μονάδα μέτρησης αξιών και μέσο αποθεματοποίησης πλούτου). Το ευρώ γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1999 και από την 1η Ιανουαρίου 2002 θα αποτελεί νόμιμο χρήμα (legal tender) στις χώρες της ζώνης του ευρώ.

Στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που έγινε στη Φέιρα της Πορτογαλίας τον Ιούνιο, ελήφθη η απόφαση της πλήρους ένταξης της δραχμής στην οικονομία της ζώνης του ευρώ. Τούτο σημαίνει ότι τον Μάρτιο του 2002 η δραχμή αποτελεί πλέον παρελθόν, όπως άλλωστε και τα άλλα εθνικά νομίσματα των χωρών-μελών. Η 28η Φεβρουαρίου 2002 ληταν η τελευταία ημέρα κυκλοφορίας της δραχμής σε φυσική μορφή.

Η νομισματική ενοποίηση της Ευρώπης δεν αποτελεί το μοναδικό εγχείρημα νομισματικής συνεργασίας στην παγκόσμια οικονομική
ιστορία. Υπήρξαν πολλές προσπάθειες χωρών, άλλες επιτυχείς και άλλες όχι, να συνδέσουν τα νομίσματά τους με κάποιο πολύτιμο μέταλλο ή με το νόμισμα της πιο ισχυρής οικονομίας στη γεωγραφική περιοχή τους. Η πρόθεση συμμετοχής τους σε μια νομισματική ένωση υπαγορευόταν από την ανάγκη, πρώτον, της μείωσης του συναλλαγματικού κινδύνου στις μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές, δεύτερον, της μείωσης του πιστωτικού κινδύνου και, τρίτον, της εξασφάλισης αξιοπιστίας στην άσκηση αντιπληθωριστικής πολιτικής.

Για την Ελλάδα και τη δραχμή τα διδάγματα του παρελθόντος είναι πολύ σημαντικά. Από την εποχή της δημιουργίας του νεότερου ελληνικού κράτους, οι κυβερνήσεις κατέβαλαν προσπάθειες, πολλές φορές επώδυνες, να παρακολουθήσουν τις διεθνείς νομισματικές εξελίξεις. Και τούτο διότι κατανοούσαν ότι η συμμετοχή μιας φτωχής περιφερειακής χώρας, με ασθενές νόμισμα και υπανάπτυκτη χρηματαγορά, σε μια νομισματική λέσχη ισχυρών οικονομιών, όπως η Λατινική Νομισματική Ενωση (ΛΝΕ) του 19ου αιώνα, βελτίωνε σημαντικά τη διεθνή πιστοληπτική ικανότητα και απέφερε οφέλη σε όρους συναλλαγματικής και νομισματικής σταθερότητας.

Αλλά τι ήταν η ΛΝΕ; Για ποιον λόγο δημιουργήθηκε; Γιατί η δραχμή εισήλθε στην Ενωση; Ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή.

Η δημιουργία της Ενωσης

Στην Ευρώπη του 19ου αιώνα δύο χώρες ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για πολιτική και οικονομική κυριαρχία, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία. Η Μεγάλη Βρετανία από το 1717 ακολουθούσε de facto έναν κανόνα χρυσού. Η Γαλλία είχε υιοθετήσει τον διμεταλλισμό και το 1785 όρισε την αναλογία τιμής χρυσού-αργύρου στο 1:15,5, που παρέμεινε σταθερή ως την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κυριαρχία του Ναπολέοντα στην Ευρώπη ανέδειξε το γαλλικό φράγκο σε διεθνές νόμισμα στην περιοχή και κατέδειξε την ανάγκη υιοθέτησης του διμεταλλικού συστήματος της Γαλλίας. Ακόμη και μετά τους ναπολεόντειους χρόνους, η Γαλλία ήταν για τις χώρες του γεωγραφικού της περίγυρου ο κύριος εισαγωγέας των προϊόντων τους και ο βασικός δανειστής τους.

Η ΛΝΕ θεωρείται από πολλούς ιστορικό ανάλογο του πρόσφατου εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ενωσης. Σχεδιάστηκε για τους ίδιους λόγους που στην αυγή της νέας χιλιετίας υιοθετείται το ευρώ, δηλαδή «τη δημιουργία μιας λίμνης νομισματικής σταθερότητας στη μέση ενός ταραγμένου ωκεανού» (de Cecco 1996, σελ. 56). Ηταν στην ουσία ένα μεταλλικό καθεστώς, στο οποίο τα δύο πολύτιμα μέταλλα, χρυσός και άργυρος, χρησιμοποιούνταν ως numeraire, δηλαδή ως μέτρο προσδιορισμού της αξίας όλων των υπολοίπων νομισμάτων. Το όφελος από τη δημιουργία της ΛΝΕ ήταν ο μετριασμός των διακυμάνσεων στην αγοραία τιμή χρυσού και αργύρου που προκαλούνταν από τις ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων του πολύτιμου μετάλλου.

Σημαντικές διαφορές

Υφίστανται ωστόσο σημαντικές διαφορές. Πρώτον, η ΛΝΕ ήταν μια λέσχη νομισματικής σταθερότητας στην οποία συμμετείχε ένας εξαιρετικά περιορισμένος αριθμός χωρών με στενούς γεωγραφικούς, ιστορικούς και εμπορικούς δεσμούς. Βασιζόταν στην κυκλοφορία μεταλλικών νομισμάτων και επέβαλε σταθερές ισοτιμίες. Η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ενωση αποτελεί μετεξέλιξη μιας ήδη υφιστάμενης κοινής αγοράς 15 χωρών. Δεύτερον, στη ΛΝΕ δεν υπήρχε ένα κοινό νόμισμα που να επιτελεί τις λειτουργίες του χρήματος.

Αν και το γαλλικό φράγκο ήταν το διεθνές αποθεματικό μέσο, επιτρεπόταν η παράλληλη κυκλοφορία όλων των εθνικών νομισμάτων στις εγχώριες συναλλαγές. Τρίτον, στη ΛΝΕ δεν υπήρχε μια κεντρική νομισματική αρχή, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ο έλεγχος της προσφοράς χρήματος παρέμενε στις εθνικές νομισματικές αρχές. Δεν υπήρχε καμία συμφωνία για την έκδοση τραπεζογραμματίων από κάθε χώρα-μέλος.

Η μόνη συμφωνία αφορούσε το εκδοτικό προνόμιο νομισμάτων χαμηλών υποδιαιρέσεων (6 φράγκα ανά κάτοικο) και ο μόνος νομισματικός περιορισμός ήταν το υφιστάμενο απόθεμα σε μεταλλικό. Τέταρτον, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί η ΛΝΕ προθάλαμος για τη δημιουργία πολιτικής ένωσης. Πέμπτον, η συμμετοχή στη ΛΝΕ απαιτούσε νομισματική πειθαρχία, αλλά αυτή δεν επιχειρήθηκε να εξασφαλιστεί μέσω ενός θεσμικού πλαισίου που να επιβάλλει αυστηρά κριτήρια στη δημοσιονομική διαχείριση εκ μέρους είτε των υποψηφίων χωρών (Συνθήκη Μάαστριχτ) είτε των συμμετεχουσών χωρών (Σύμφωνο Σταθερότητας).

Οι μεγάλες ανακαλύψεις χρυσού κατά τις δεκαετίες του 1850 και του 1860 μείωσαν την τιμή αγοράς του χρυσού σε σχέση με τον άργυρο, προκαλώντας εισροή χρυσού και εκροή αργύρου. Η εσωτερική αξία των αργυρών νομισμάτων, δηλαδή η τιμή του περιεχόμενου αργύρου, υπερέβαινε την ονομαστική αξία τους. Λιώνονταν λοιπόν για να πουληθούν ως μέταλλο. Η σπανιότητα των αργυρών νομισμάτων προκάλεσε σημαντικές δυσχέρειες στις συναλλαγές. Η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ιταλία και η Ελβετία αποφάσισαν να συνεργαστούν για τη διατήρηση του διμεταλλισμού. Στις 23 Δεκεμβρίου 1865 υπεγράφη στο Παρίσι η συνθήκη ίδρυσης της ΛΝΕ.

Οι νομισματικές αρχές κάθε χώρας ήταν υποχρεωμένες να εκδίδουν χρυσά και αργυρά νομίσματα ίσου βάρους και βαθμού καθαρότητας στη σταθερή αναλογία 1:15,5. Το γαλλικό φράγκο (αργυρό και χρυσό πεντόφραγκο) αποτέλεσε την κοινή νομισματική μονάδα. Η τράπεζα της Γαλλίας διατηρούσε μεγάλα αποθέματα σε μεταλλικό (κυρίως σε άργυρο), ανταλλάσσοντας κατά το δοκούν τα τραπεζογραμμάτια είτε με χρυσό είτε με άργυρο, και λειτουργούσε ως «δανειστής ύστατης προσφυγής» για τις άλλες κεντρικές τράπεζες.

Η έναρξη του Γαλλοπρωσικού Πολέμου (1870-71) σηματοδότησε το τέλος του διμεταλλισμού. Η Γαλλία έχασε τον πόλεμο και η Γερμανία, με την τεράστια πολεμική αποζημίωση σε χρυσό που έλαβε από τη Γαλλία, χρηματοδότησε τη μετάβασή της στον κανόνα χρυσού. Οι μαζικές πωλήσεις αργύρου προκάλεσαν την απότομη υποτίμησή του, απειλώντας με έξαρση του πληθωρισμού τις χώρες σε κανόνα αργύρου. Το 1878 οι χώρες της ΛΝΕ ανέστειλαν οριστικά την κοπή αργυρών νομισμάτων, υιοθετώντας τον κανόνα χρυσού.

Η εμπειρία της δραχμής

Η Ελλάδα υιοθέτησε τον διμεταλλισμό το 1833 με την εισαγωγή της δραχμής του Οθωνα. Η δραχμή βασιζόταν στο δίστηλο, ένα κατ’ εξοχήν αργυρό νόμισμα που χρησιμοποιούνταν στις εμπορικές συναλλαγές των ισπανικών αποικιών της Νότιας Αμερικής με κύριο χαρακτηριστικό την εύκολη παραχάραξή του. Για τη διευκόλυνση των συναλλαγών εξαιτίας της περιορισμένης ποσότητας δραχμών σε κυκλοφορία, επιτρεπόταν διά νόμου η ελεύθερη κυκλοφορία ξένων νομισμάτων. Στην πλειονότητά τους όμως ήταν φθαρμένα, με ονομαστική αξία πολύ μεγαλύτερη από την αγοραστική τους. Το «κακό» νόμισμα γρήγορα έδιωξε την ασημένια δραχμή.

Οι κάτοχοί τους τα αντάλλασσαν με δραχμές, τις οποίες στη συνέχεια έλιωναν για να πάρουν το πολύτιμο μέταλλο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1860 η Ισπανία εγκατέλειψε το νομισματικό σύστημα του διστήλου. Την ίδια εποχή οι διεθνείς εμπορικές συναλλαγές γίνονταν σε νόμισμα ευθέως μετατρέψιμο σε πολύτιμο μέταλλο σε ορισμένη αναλογία. Οι ελληνικές κυβερνήσεις προσδοκούσαν ότι με την ένταξη της χώρας στη ΛΝΕ θα επιλυόταν το νομισματικό πρόβλημα (Κεχαγιάς, 1875). Πρώτον, η χώρα δεν θα αντιμετώπιζε πλέον σπανιότητα χρήματος, αφού οι εγχώριες συναλλαγές θα διεξάγονταν και σε γαλλικά φράγκα. Δεύτερον, η σύνδεση της δραχμής με το γαλλικό φράγκο σε μια σταθερή τιμή θα μετρίαζε τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις και, τρίτον, θα βελτιωνόταν η πρόσβαση στη διεθνή χρηματαγορά του Παρισιού.

Με τον νόμο Περί Νομισματικού Συστήματος (Απρίλιος, 1867) η Ελλάδα υπέγραψε τη συμφωνία της ΛΝΕ, αποδεχόμενη την αρχή του διμεταλλισμού και την ταύτιση της χρυσής δραχμής με το χρυσό γαλλικό φράγκο (ισοτιμία 1:1). Η επιβολή της αναγκαστικής κυκλοφορίας τον Δεκέμβριο του 1868 εν όψει των πολεμικών γεγονότων στην Κρήτη αφενός, και οι ανεπαρκείς εκδόσεις της νέας δραχμής αφετέρου, ανέβαλαν την εφαρμογή του συστήματος της ΛΝΕ. Η μετατρεψιμότητα επανήλθε το 1870 μετά τον τερματισμό των εχθροπραξιών. Η προετοιμασία όμως για τη συμμετοχή στη ΛΝΕ καθυστέρησε. Νέες πολεμικές περιπέτειες με την Τουρκία υποχρέωσαν την Ελλάδα σε μονιμότερη αναστολή της μετατρεψιμότητας της δραχμής. Στο μεταξύ οι διεθνείς νομισματικές συνθήκες άλλαξαν με την κατάρρευση του διμεταλλισμού και τη σύνδεση των χωρών της ΛΝΕ με τον κανόνα χρυσού.

Συναλλαγματικές κρίσεις

Ωστόσο σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα οι κυβερνήσεις κατέβαλαν αξιόπιστες προσπάθειες επαναφοράς της μετατρεψιμότητας με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της διεθνούς πιστοληπτικής ικανότητας. Η αντιπληθωριστική πολιτική μετά το τέλος των εχθροπραξιών το 1869 και το 1878, η υποτίμηση της δραχμής το 1882, η ολιγόμηνη (ανεπιτυχής όμως) σύνδεση με τον διεθνή κανόνα χρυσού το 1885, η αποφυγή της νομισματικής χρηματοδότησης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων μετά το 1885 και η προσφυγή σε υπέρμετρο εξωτερικό δανεισμό αποτελούν ιστορικές διαπιστώσεις μιας τέτοιας συμπεριφοράς.

Υστερα από μια μακρόχρονη περίοδο (πάνω από 40 έτη), κατά τη διάρκεια της οποίας η χώρα είχε την εμπειρία μιας οξείας οικονομικής κρίσης που κορυφώθηκε με την πτώχευση του 1893, γνώρισε εθνικές περιπέτειες με τον πόλεμο του 1897 αλλά και αναγκάστηκε να δεχθεί την επιβολή πειθαρχίας στη δημοσιονομική και νομισματική διαχείριση μέσω της εγκαθίδρυσης του Διεθνούς Ελέγχου το 1898, η δραχμή επέτυχε εν τέλει την ένταξή της στη ΛΝΕ τον Μάρτιο του 1910.

Η σύνδεσή της με το γαλλικό φράγκο έγινε στην αρχική ισοτιμία 1:1 (βλ. διάγραμμα), εγκαινιάζοντας τη «χρυσή εποχή» της δραχμής που διακόπηκε όμως βίαια το 1914. Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τερματίζεται η ειρηνική περίοδος στην Ευρώπη. Η παγκόσμια οικονομία εισήλθε σε μια περίοδο έντονων νομισματικών και συναλλαγματικών κρίσεων που διήρκεσε ως το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

1828 – Για πρώτη φορά θεσπίζεται εθνικό νομισματικό σύστημα βασισμένο στον άργυρο. Μέχρι τότε οι συναλλαγές γίνονταν με Τούρκικα και Ευρωπαϊκά χρήματα. Νομισματική μονάδα ορίζετε ο Φοίνικας.

1829 – Ίδρυση Εθνικής Χρηματιστηριακής Τράπεζας. Εγκατάσταση του πρώτου νομισματοκοπείου στην Αίγινα.

1831 – Δημοσιονομικά προβλήματα. Αναστέλλεται η εξαργύρωση των νομισμάτων σε άργυρο. Εκδίδονται τα πρώτα χαρτονομίσματα για την κάλυψη των αναγκών. Επιβάλλεται οι συναλλαγές να γίνονται κατά τα 2/3 σε νομίσματα και κατά το 1/3 σε χαρτονομίσματα.

1832 – Επιβάλλεται οι συναλλαγές να γίνονται αποκλειστικά σε χαρτονόμισμα.

1833 – Ο Όθωνας εισάγει την δραχμή σαν εθνικό νόμισμα και απαγορεύετε η αποδοχή Τουρκικών νομισμάτων στις συναλλαγές. Σύστημα διμεταλλισμού με αναλογία αργύρου – χρυσού 15,5 προς 1. Δέκα χρόνια αργότερα η χώρα αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες.

1834 – Διάλυση της Εθνικής Χρηματιστηριακής Τράπεζας.

1839 – Ίδρυση Ιονικής Τράπεζας.

1841 – Ιδρυτικός νόμος της Εθνικής Τράπεζες. Ένα χρόνο αργότερα το 1842 έχουμε έναρξη των εργασιών της τράπεζας. Διοικητής ορίζεται ο Γεώργιος Σταύρου.

1843 – Πρώτη Ιουλίου, κηρύσσεται η πρώτη πτώχευση του Ελληνικού κράτους.

1848 – Παύση της μετατρεψιμότητας του νομίσματος. Επαναφορά του διμεταλλισμού.

1862 – Ο Όθωνας πέφτει.

1863 – Βασιλιάς της Ελλάδας γίνεται ο Γεώργιος Α’.

1867 – Γίνονται προσπάθειες μείωσης του χρέους και άσκησης αντιπληθωριστικής πολιτικής. Η Ελλάδα υπογράφει την συμφωνία της Λατινικής νομισματικής ένωσης.

1868 – Μεγάλες ανάγκες λόγο πολέμου. Διετής παύση της εξαργύρωσης του νομίσματος. Αναγκαστική κυκλοφορία χαρτονομίσματος.

1869 – Θάνατος του Γεώργιου Σταύρου, Διοικητής της Εθνικής ορίζεται ο τότε υποδιοικητής Μάρκος Ρενιέρης.

1870 – Επαναφορά του διμεταλλισμού και άρση της αναγκαστικής κυκλοφορίας χαρτονομίσματος.

1874 – Φτάνουν από το Παρίσι τα πρώτα αργυρά νομίσματα για την εφαρμογή του νέου νομισματικού συστήματος.

1876 – Ίδρυση του Χρηματιστηρίου Αθηνών.

1877 – Απαγόρευση κοπής αργυρών νομισμάτων. Παύση μετατρεψιμότητας και έκδοση χαρτονομίσματος.

1882 – Ίδρυση Προνομιούχου Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας. Αρχίζει ένας εκτεταμένος εξωτερικός δανεισμός. Εισάγετε η νέα δραχμή σαν νομισματική μονάδα με ισοτιμία νέας προς παλιά 0,89.

1885 – Παύση της μετατρεψιμότητας του νομίσματος. Καθεστώς αναγκαστικής κυκλοφορίας. Έκδοση χαρτονομίσματος.

1890 – Παραίτηση Ρενιέρη, διοικητής της Εθνικής ορίζεται ο Π. Καλλιγάς.

1893 – Τον Δεκέμβριο ο Χαρίλαος Τρικούπης ανακοινώνει την πτώχευση του κράτους, με την ιστορική φράση δυστυχώς επτωχεύσαμεν. 

1896 – Νέος διοικητής της Εθνικής ο Στέφανος Στρέιτ.

1899 – Ίδρυση Τράπεζας Κρήτης. Συγχώνευση Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας και Εθνικής.

1904 – Η δραχμή δέχεται έντονες ανατιμητικές πιέσεις.

1909 – Επιτυγχάνεται η ισοτιμία της δραχμής με το Γαλλικό φράγκο.

1910 – Υιοθέτηση του κανόνα χρυσού.

1911 – Νέος διοικητής της Εθνικής ο Ιωάννης Βαλαωρίτης.

1912 – Αρχίζει ο πρώτος Βαλκανικός πόλεμος και όμως παράλληλα αρχίζει και η νομισματική επέκταση για την ανασυγκρότηση των νέων επαρχιών.

1913 – Δολοφονία Γεωργίου Α’. Νέος βασιλιάς ο Κωνσταντίνος Α’.

1914 – Κηρύσσεται ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Η Ελλάδα δεν συμμετέχει στις εμπόλεμες χώρες και διατηρεί σταθερές ισοτιμίες.

1915 – Σύνδεση της δραχμής με την στερλίνα.

1916 – Εγκατάλειψη της στερλίνας και σύνδεση της δραχμής με το δολάριο.

1917 – Η Ελλάδα εμπλέκεται στον πόλεμο και επιβάλλονται συναλλαγματικοί έλεγχοι. Οι απανωτοί πόλεμοι επιβάλουν και πολεμικές χρηματοδοτήσεις. Η κυβέρνηση καταφεύγει σε μέτρα απελπισίας για τις στρατιωτικές δαπάνες. Ακολουθεί νομισματική κρίση και με ευρείες συναλλαγματικές διακυμάνσεις.

1918 – Έκδοση Γραμματίων Εθνικής Ανάγκης.

1919 – Συγχώνευση της Τράπεζας Κρήτης με την Εθνική.

1920 – Η Ιονική Τράπεζα παραιτείται του εκδοτικού της δικαιώματος και γίνετε καθαρά εμπορική.

1922 – Αναγκαστικό εσωτερικό δάνειο με διχοτόμηση των χαρτονομισμάτων. Ανακήρυξη Γεωργίου Β’ ως βασιλιά.

1923 – Νέος διοικητής της Εθνικής ο Αλέξανδρος Διομήδης.

1924 – Κήρυξη αβασίλευτης δημοκρατίας.

1927 – Ίδρυση της Εθνικής Κτηματικής Τράπεζας. Ίδρυση Κεντρικής Τράπεζας. Η Εθνική παραιτείται του εκδοτικού της προνομίου υπέρ της Κεντρικής.

1928 – Έναρξη εργασιών της Τραπέζης της Ελλάδος. Διοικητής ορίζεται ο Αλέξανδρος Διομήδης.

1929 – Ενώ το 1928 επιτυγχάνεται σταθεροποίηση του νομίσματος το 1929 αρχίζει η κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης και αρχίζει μια περίοδος μεγάλης ύφεσης που θα φτάσει μέχρι τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, με ένα μικρό διάλειμμα το 1933. Ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας.

1931 – Παραίτηση Διομήδη. Διοικητής της ΤΤΕ ορίζεται ο Εμμανουήλ Τσουδερός.

1932 – Κήρυξη πτώχευσης. 

1933 – Σύνδεση της δραχμής με το Ελβετικό Φράγκο.

1935 – Κατάργηση της αβασίλευτης δημοκρατίας, επάνοδος του Γεωργίου Β’.

1936 – Υποτίμηση του Γαλλικού φράγκου. Η δραχμή συνδέεται με την στερλίνα.

1938 – Εγκαίνια του κτηρίου της ΤΤΕ στην Πανεπιστημίου.

1939 – Διοικητής της ΤΤΕ ορίζεται ο Ιωάννης Δροσόπουλος και μετά τον θάνατο του ο Κυριάκος Βαρβαρέσος.

1941 – Η Ελλάδα καταλαμβάνεται από τα γερμανοιταλικά στρατεύματα. Οι δαπάνες κατοχής φτάνουν τα 200 δισεκατομμύρια δραχμές μηνιαίως. Εκτός από τις Δραχμές, Μάρκο κατοχής και Βουλγαρικά Λέβα είναι τα νομίσματα που κυκλοφορούν στην χώρα μας από τις δυνάμεις κατοχής. Το 1943 η δραχμή χάνει εντελώς την αγοραστική της αξία.

1943 – Ο κόσμος εμπιστεύεται μόνο τον χρυσό σαν μέσω αποθησαυρισμού αλλά και στις συναλλαγές.

1944 – Τα Γερμανικά στρατεύματα αρχίζουν να αποχωρούν και η νέα κυβέρνηση του ελεύθερου κράτους επιχειρεί την οικονομική σταθεροποίηση, που τελικά αποτυγχάνει. Αρχίζει ο εμφύλιος και κάθε προσπάθεια σταθεροποίησης της οικονομίας εγκαταλείπετε την στιγμή που ασκούνται ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις. Διοικητής της ΤΤΕ ορίζεται ο Σπύρος Χατζηκυριάκος. Ιδρύεται θέση συνδιοικητή της ΤΤΕ και ορίζεται σαν συνδιοικητής ο Ξενοφών Ζολότας. Ο Χατζηκυριάκος παραιτείται. Σε κυκλοφορία τίθεται η νέα δραχμή που ισούται με 50 δισεκατομμύρια παλιές δραχμές.

1945 – Παραίτηση Ζολώτα και επιστροφή Βαρβαρέσου. Κατάργηση της θέσης συνδιοικητή. Παραίτηση Βαρβαρέσου. Περίοδος αστάθειας. Νέος διοικητής της ΤΤΕ ο Γεώργιος Μαντζαβίνος.

1947 – Νέος βασιλιάς ορίζεται ο Παύλος.

1949 – Υποτίμηση της δραχμής κατά 33,3% ως προς το δολάριο και 24,8% ως προς την στερλίνα.

1953 – Συγχώνευση Τράπεζας Αθηνών με την Εθνική. Στις 9 Απριλίου ο τότε υπουργός οικονομικών Σ. Μαρκεζίνης αποφασίζει την υποτίμηση της δραχμής προς το δολάριο κατά 50%. Η δραχμή συνδέεται με το σύστημα σταθερών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς.

1954 – Σε κυκλοφορία τίθεται η νέα δραχμή που ισούται με 1.000 παλιές δραχμές.

1955 – Διοικητής της ΤΤΕ ορίζεται ο Ξενοφών Ζολότας.

1957 – Υπογράφεται η ίδρυση της ΕΟΚ.

1961 – Στις 9 Ιουλίου υπογράφετε στην Αθήνα η συμφωνία τελωνιακής ένωσης της Ελλάδα με την Ε.Ο.Κ.

1963 – Ιδρύεται η Εθνική Τράπεζα Επενδύσεων Βιομηχανικής Αναπτύξεως. Μεγάλη ζήτηση χρυσών λιρών λόγο αβεβαιότητας η οποία διαρκεί με διάφορες αυξομειώσεις μέχρι το 1965.

1964 – Ιδρύεται η Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Αναπτύξεως. Θάνατος Παύλου, νέος βασιλιάς ορίζεται ο Κωνσταντίνος Β’.

1967 – Στρατιωτικό πραξικόπημα. Διοικητής της ΤΤΕ ορίζεται ο Δημήτριος Γαλάνης.

1970 – Διακοπή των διαπραγματεύσεων με την ΕΟΚ έως ότου αποκατασταθεί η δημοκρατία.

1971 – Η δραχμή διατηρεί σταθερή ισοτιμία με το δολάριο το οποίο υποτιμάται κατά 8% και συνεπώς έχουμε και υποτίμηση της δραχμής.

1973 – Ύστερα από μια περίοδο διατήρησης του πληθωρισμού σε μονοψήφιο αριθμό, τον Δεκέμβρη επέρχεται η πετρελαϊκή κρίση. Ο πληθωρισμός φτάνει το 30%. Η δραχμή αποσυνδέεται από το δολάριο και ανατιμάται κατά 10%.

1974 – Η δραχμή επανέρχεται σετην ισοτιμία των 30 δραχμών το δολάριο. Διοικητής της ΤΤΕ ορίζεται ο Παναγιώτης Παπαληγούρας. Σχηματισμός μεταδικτατορικής κυβέρνησης, μετά από διεξαγωγή εκλογών, από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Δημοψήφισμα όπου ο λαός τάσσεται κατά της βασιλείας.

1975 – Η δραχμή αποσυνδέεται από το δολάριο. Επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με την ΕΟΚ. Η ισοτιμία της δραχμής καθορίζεται βάση της ενός “καλαθιού” νομισμάτων.

1979 – Έρχεται δεύτερο πετρελαϊκό σοκ. Υπογραφή της συμφωνίας για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ.

1983 – Η δεκαετία του ογδόντα ξεκινά με έντονες πληθωριστικές πιέσεις. Το 1981 η Ελλάδα μπαίνει στην Ε.Ο.Κ. Την ίδια χρονιά έρχεται στην κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ και εφαρμόζει φιλολαϊκή πολιτική με αυξήσεις μισθών. Ακολουθεί περίοδος διαρκούς διολίσθησης του εθνικού νομίσματος. Το 1983 η δραχμή υποτιμάται.

2000 – Μονοψήφιος πληθωρισμός τον Απρίλιο του 1995 για πρώτη φορά ύστερα από 22 έτη. Τον Μάρτιο του 1998 υποτιμάτε η δραχμή έναντι του ευρώ για να κλειδώσει η ισοτιμία με την οποία θα μπει στην ευρωζώνη. Τον Ιανουάριο του 2000 η δραχμή ανατιμάται. Η νέα της ισοτιμία καθορίζετε στις 340,70 δραχμές ανά ευρώ.

2001- Την 01/01/2001, αρχίζει η παράλληλη κυκλοφορία δραχμής και ευρώ.

2002 – Την 01/03/2001, Τερματίζεται η παρ΄λληλη κυκλοφορία της δραχμής με το ευρώ

Η σοφία Λαζαρέτου είναι στέλεχος της διεύθυνσης οικονομικών μελεων της Τράπεζας της Ελλάδος

odosdrachmis.gr