Ανεξαρτησία στις Ανεξάρτητες Αρχές

Του Παναγιώτη Καρκατσούλη*

Οι Ανεξάρτητες Αρχές αποτελούν την κατάληξη συστηματικών προσπαθειών που καταβλήθηκαν από την επιστημονική κοινότητα, τους διεθνείς οργανισμούς και πολλές εθνικές κυβερνήσεις, κατά τον τελευταίο αιώνα, προκειμένου να περιοριστεί η κρατική αυθαιρεσία, να αναπτυχθεί η οικονομία και να διευρυνθεί η δημοκρατία. Στον διαδραμόντα χρόνο, οι Αρχές έχουν συνδεθεί με τον ρόλο τους ως εγγυητή των δικαιωμάτων των πολιτών, ως εκτελεστικών υπηρεσιών του κράτους με σκοπό την επικέντρωση των υπουργείων στα αμιγώς επιτελικά τους καθήκοντα, και ως διαχειριστές περιοχών της οικονομίας (φυσικοί πόροι, δίκτυα) που ήλεγχε, μονοπωλιακά, η κεντρική κυβέρνηση.

Οι Ανεξάρτητες Αρχές συγκαταλέγονται μεταξύ των μεταρρυθμίσεων που δεν αγαπήθηκαν στην Ελλάδα. Πίσω από το κλισέ, δήθεν φιλοσοφικό-πολιτειακό ερώτημα, «ανεξάρτητες από ποιόν;» κρύβονται ποικιλόχρωμες ορδές καρεκλοκένταυρων κρατιστών.


Όταν οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης, παραδομένες στον πελατειασμό, συνηγορούσαν, μετά από πιέσεις των Ευρωπαίων εταίρων μας, υπέρ των Αρχών, έκαναν, εν συνεχεία, τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να τις ελέγξουν. Το παράδειγμα του ΑΣΕΠ, της πρώτης εμβληματικής Αρχής που δημιουργήθηκε το 1994, είναι χαρακτηριστικό: Ο σχετικός νόμος που προέβλεπε τις αρμοδιότητές του (ν.2190/94) τροποποιήθηκε σε δέκα χρόνια 43 φορές!

Εάν οι κυβερνήσεις δεν κατάφερναν με νομοθετικά μέσα να απονευρώσουν και να ακυρώσουν τις Αρχές, τότε, τις εγκατέλειπαν ώστε να παρακμάσουν. Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης είναι η πιο γνωστή από τις περιπτώσεις αυτές.
Όσες εκ των Αρχών δεν έχουν συνταγματική κατοχύρωση υφίστανται αλλεπάλληλες παρεμβάσεις των υπουργών στην οργάνωση και λειτουργία τους. Την πρακτική αυτή απογείωσε ο υπουργός κ. Σπίρτζης, υπαγάγοντας με το ΠΔ 123/2017 έξι (6) Αρχές υπό την δικαιοδοσία του!

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είναι, μακράν η πιο επιθετική όλων έναντι των Αρχών, πρωτίστως, για λόγους ιδεολογικούς.

Μεταξύ άλλων, επεχείρησαν να τερματίσουν τις θητείες των μελών των Αρχών, ούτως ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν στην τοποθέτηση «ημετέρων». Προσπάθησαν με νόμο να παρακάμψουν την ασφαλιστική δικλείδα των 4/5 της πλειοψηφίας της διάσκεψης των προέδρων της Βουλής που απαιτεί η συνταγματική ρύθμιση που διασφαλίζει την αντιπροσωπευτικότητα και την αξιοκρατία στην στελέχωση των Αρχών. Προκαλούν συνεχή προβλήματα στη λειτουργία τους είτε με την υποστελέχωσή τους είτε με ασφυκτικούς περιορισμούς στους προϋπολογισμούς τους.

Τελευταίο κατόρθωμά τους είναι η προσπάθεια εμπλοκής των Αρχών σε διαδικασίες και αποφάσεις για τις οποίες είναι αναρμόδιες. Να τονιστεί στο σημείο αυτό, ότι οι Αρχές, σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς, δεν είναι υποχρεωμένες να εκτελούν εντολές αναρμοδίων.

Βεβαίως, πιστοί στην διπολική πολιτική τους συμπεριφορά, δηλώνουν υπέρμαχοι των Αρχών, πλην όμως η λεοντή του «εκσυγχρονιστή-με-το-ζόρι» τους πέφτει στενή. Η «Αυγή» έχει σκιαγραφήσει με απαράμιλλο τρόπο, ήδη από το 2014, την βαθύτερη πεποίθησή τους για τις Αρχές: «Οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι έμπνευση των κυρίαρχων δυνάμεων του αστικού κράτους κατά την εποχή της ύστερης (όπως λέγεται) νεωτερικότητας. Εμφανίσθηκαν μαζί με την επικράτηση του νεοφιλελεύθερου προτάγματος, της συναίνεσης της Ουάσιγκτον και της επικράτησης των κανόνων του ΠΟΕ και άλλων».

Οι Αρχές στην Ελλάδα πρέπει, όμως, να ζήσουν και να παράξουν έργο για το καλό της δημοκρατίας, της εθνικής οικονομίας και, εν τέλει, της ίδιας της χώρας.

* Ο κ. Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας «Το Ποτάμι».

Φωτογραφία: Shutterstock

liberal.gr