Η πράσινη ανάπτυξη και η πληρωμή του λογαριασμού

 

Του Κωνσταντίνου Β. Γιωτόπουλου 

Ο Φιλίπ Νεμό, στο ενδιαφέρον βιβλίο του, με τον τίτλο "Τι είναι η Δύση;", υπενθυμίζει ότι, στη διάρκεια δυόμισι αιώνων, από το 1750 έως το 2000, ο πληθυσμός της γης αυξήθηκε από τα 700 εκατομμύρια στα 6 δισεκατομμύρια, γεγονός που αντιστοιχεί, όπως επισημαίνει, σε σχεδόν δεκαπλάσια αύξηση. Προσθέτει ότι η δημογραφική αυτή έκρηξη ξεκίνησε από την Ευρώπη.

Η επιβίωση του τεράστιου αυτού πληθυσμού και η οικονομική ανάπτυξη δεν έγινε και δεν ήταν δυνατόν να γίνει χωρίς επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Οι καταστροφές δασών, για τη δημιουργία πόλεων και καλλιεργήσιμων αγρών και την αποκόμιση ξυλείας και καύσιμης ύλης, ήταν εκτεταμένες. 

Η χημεία, με τα χημικά λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, που οδήγησε στη θεαματική άνοδο των στρεμματικών αποδόσεων στη γεωργία, συνέβαλε στην επιβίωση του πληθυσμού, εξαφανίζοντας τους λιμούς, που οδηγούσαν σε  μαζικά μεταναστευτικά ρεύματα (λιμός Ιρλανδίας). Η χρήση όμως των φυτοφαρμάκων και των χημικών λιπασμάτων δεν αφήνει αλώβητο το περιβάλλον. 

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, με τη χρήση  των ορυκτών καυσίμων, άλλαξε ριζικά το κοστολογικό τοπίο, συντρίβοντας το κόστος παραγωγής. 

Αγαθά, που μέχρι τότε ήταν απρόσιτα και άπιαστο όνειρο για το μέγιστο  μέρος του πληθυσμού, έγιναν προσιτά στους περισσότερους (ιδιωτικό αυτοκίνητο, διακοπές κλπ.). 

Όλα αυτά δεν έγιναν χωρίς τίμημα. Οι δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον είναι υποπροϊόν της οικονομικής ανάπτυξης.

Η "κλιματική αλλαγή", όπως οι "γκουρού" της επικοινωνίας στις ΗΠΑ αποφάσισαν να ονομάσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ίσως επειδή ο όρος ακούγεται  πιο "τρομοκρατικός", με το στοιχείο της "απειλής" που περιέχει και με τη συνοδεία των  "εσχατολογικού" τύπου προφητειών (άνοδος της στάθμης των θαλασσών, που θα πνίξει παραθαλάσσιες πόλεις κλπ), θέτει πιο επιτακτικά το ζήτημα της κατανομής των νέων σημαντικών βαρών. Του πρόσθετου δηλαδή κόστους, που συνεπάγεται ο αποκλεισμός του άνθρακα από την ηλεκτροπαραγωγή, στο πλαίσιο της πολιτικής της λεγόμενης "πράσινης ανάπτυξης".

Στη χώρα μας, που πρόσφατα βγήκε από μια 10ετή κρίση, που άφησε μέγιστο μέρος του πληθυσμού με δραστικά μειωμένα εισοδήματα και με υψηλά ποσοστά ανεργίας και ευκαιριακής απασχόλησης, η κατανομή των βαρών είναι δύσκολη υπόθεση. 

Η δυσκολία μεγεθύνεται από το γεγονός ότι, οι μέχρι τώρα συζητήσεις επικεντρώνονταν στις επιπτώσεις  στο περιβάλλον, χωρίς όμως πολλές αναφορές στο κόστος  αποφυγής των επιπτώσεων. Καλλιεργήθηκε η ιδέα ότι η διαφύλαξη του περιβάλλοντος μπορεί να εξασφαλιστεί δωρεάν, χωρίς καταβολή τιμήματος, και αυτό δυσκολεύει πολιτικά τον χειρισμό της υπόθεσης. Όλοι, με μικρές εξαιρέσεις, καλλιεργούσαν την ιδέα ότι οι "πράσινες" πολιτικές, η "πράσινη ανάπτυξη" κλπ. είναι απλά θέμα βούλησης και όχι κόστους.

Ακόμη και τώρα, που η εγκατάλειψη του λιγνίτη, έφερε στο προσκήνιο το θέμα του κόστους, υπάρχουν δυσκολίες στην κατανόηση ότι, για την αύξηση του κόστους της ενέργειας δεν μας φταίνε οι Άραβες και οι Ρώσοι, που δεν βάζουν διατίμηση στα προϊόντα τους, αλλά εμείς, που αυξήσαμε την εξάρτησή μας από το φυσικό αέριο, εγκαταλείποντας το δικό μας καύσιμο. Αυτή είναι η αγορά. 

Η προσφυγή στην επιδότηση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, για την άμβλυνση των συνεπειών της αύξησης του κόστους, είναι μία πρώτη απόφαση κατανομής βαρών, είναι λογική και ανακουφίζει. Φυσικά, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι, με τη σημερινή τεχνολογία και όχι με κάποια μελλοντική  (π.χ. πυρηνική σύντηξη), η "πράσινη ανάπτυξη" , που με ιδιαίτερο ζήλο διαφημίζεται τα τελευταία χρόνια, σημαίνει ακριβότερα βασικά και ουσιώδη αγαθά, όπως ο ηλεκτρισμός και πολλά άλλα. Σημαίνει δηλαδή μείωση  πραγματικών εισοδημάτων (σε όρους αγοραστικής δύναμης). Με την έννοια αυτή, διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις, για το αν πρόκειται για ανάπτυξη, επιβράδυνση ανάπτυξης, αποανάπτυξη, ή κάτι άλλο. .Οι συζητήσεις συνεχίζονται. 

* Ο κ. Κωνσταντίνος Β. Γιωτόπουλος είναι τ. Γενικός Δ/ντής Οικον. ΔΕΗ, τ. Πρόεδρος της ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ CEEP (ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ       ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ), τ. Πρόεδρος ΤΡΑΜ Α.Ε. 

capital.gr