Στην πεδιάδα της Πρόχοροβκα η ησυχία είναι απόλυτη. Μόνο που και που ακούγεται ο χαρμόσυνος ήχος της καμπάνας που καλεί τους πιστούς στη θεία λειτουργία στο ναό του Πέτρου και Παύλου, ο οποίος κτίστηκε από δωρεές στη μνήμη των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στα περίχωρα του Κουρσκ. Πριν από 70 χρόνια εδώ, στην περιοχή Πρόχοροβκα, διαδραματίστηκε μια φοβερή μάχη, η οποία αποτέλεσε τη μεγαλύτερη αρματομαχία στην παγκόσμια ιστορία. Καιγόταν οτιδήποτε μπορούσε να καεί, τα πάντα είχαν καλυφθεί από σκόνη και από τους καπνούς των φλεγόμενων αρμάτων, στους οικισμούς, στα δάση, στους σιτοβολώνες. Η γη είχα καεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε πάνω της δεν είχε απομείνει ούτε χορταράκι. Εδώ, συγκρούστηκαν κατά μέτωπο οι πλέον επίλεκτες μονάδες τεθωρακισμένων, με την ελίτ της Βέρμαχτ, τις τεθωρακισμένες μεραρχίες των SS.
«Θα φάμε μεσημεριανό στο Κουρσκ!»
Η μάχη του Κουρσκ φέρει επίσης την ονομασία «Η μάχη στο τόξο του Κουρσκ». Ονομάστηκε έτσι λόγω του τοξοειδούς σχήματος του μετώπου, που είχαν δώσει σε αυτό τα σοβιετικά στρατεύματα (βλ. χάρτη της μάχης).
Οι μάχες στο νότιο τομέα του τόξου του Κουρσκ ξεκίνησαν ουσιαστικά από τις 4 Ιουλίου. Τα σημαντικά γεγονότα όμως εκτυλίχθηκαν νωρίς το πρωί της 5ης Ιουλίου, όταν οι Γερμανοί προέβησαν στο πρώτο μαζικό πλήγμα με τους τεθωρακισμένους σχηματισμούς τους. Στις 5 Ιουλίου το πρωί ο διοικητής της μεραρχίας «Αδόλφος Χίτλερ», αντιστράτηγος Α΄, Γιόζεφ Ντίτριχ, μετέβη στα άρματα τύπου Tiger, και τότε κάποιος αξιωματικός του φώναξε: «θα φάμε μεσημεριανό στο Κουρσκ!». Τελικά, όμως, ποτέ τους δεν έφαγαν μεσημεριναό εκεί. Αντίθετα, εκεί τους σταμάτησαν οι σοβιετικές στρατιές και άρχισε σιγά-σιγά η αντίστροφη μέτρηση για να στείλουν τους ναζί στο … σπίτι τους.
Στις 8.30 της 12ης Ιουλίου οι σοβιετικές μονάδες εφόδου πέρασαν στην αντεπίθεση κατά των δυνάμεων της 4ης γερμανικής στρατιάς τεθωρακισμένων.Προκειμένου να αποκρούσει τις επιθέσεις των σοβιετικών στρατευμάτων, ο γερμανός γενικός διοικητής, Έριχ Φον Μανστάιν, έριξε στη μάχη όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις, επειδή είχε καταλάβαινε καλά ότι ενδεχόμενη επιτυχία της σοβιετικής επίθεσης θα μπορούσε να οδηγήσει στην πλήρη καταστροφή ολόκληρης της δύναμης των στρατιών «Νότος». Στο τεράστιο μέτωπο συνολικής έκτασης 200 χιλιομέτρων ξεκίνησε μια σφοδρή μάχη.
Όλα για την κατάληψη της Πρόχοροβκα
Σκληρότερο χαρακτήρα είχαν οι συγκρούσεις που έλαβαν χώρα στη διάρκεια της 12ης Ιουλίου, στο λεγόμενο προγεφύρωμα της Πρόχοροβκα. Η ζώνη αυτή είχε καταληφθεί από τον αντίπαλο ύστερα από μια γεμάτη ένταση μάχη στις 11 Ιουλίου. Στο προγεφύρωμα αναπτύχθηκε και επιχειρούσε η αιχμή του δόρατος της ομάδας μάχης του εχθρού, το Σώμα τεθωρακισμένων των SS. Εναντίον αυτού επικέντρωσε το χτύπημά της η σοβιετική διοίκηση.
Σοβιετικός στρατιωτικός διοικητής, Πάβελ Ρότμιστροφ: «Ύστερα από μερικά λεπτά, το πρώτο τμήμα που αποτελούταν από τα Σώματα στρατού μας, 29ο και 18ο, πυροβολώντας εν κινήσει, διείσδυσε μετωπικά προς τα τοποθετημένα σε θέση

μάχης γερμανικά στρατεύματα, τρυπώντας στην κυριολεξία τη διάταξή τους… Τα Tiger και Panthers, έχοντας χάσει στις συνθήκες κοντινής μάχης το πλεονέκτημα του μακρινού πλήγματος που διέθεταν στην αρχή της σύγκρουσης απέναντι στα δικά μας τεθωρακισμένα τμήματα, πλήττονταν πλέον με επιτυχία από τα άρματα Τ-34, ακόμη και από τα ελαφριά Τ-70, από κοντινές αποστάσεις. Το πεδίο της μάχης είχε γεμίσει από καπνό και σκόνη, η γη έτρεμε από τις ισχυρές εκρήξεις. Τα άρματα εμπλέκονταν σε φονικές μάχες μεταξύ τους από εξαιρετικά μικρή απόσταση και δεν χωρίζονταν αν το άρμα της μιας από τις δυο πλευρές δεν μετατρεπόταν σε μια φλεγόμενη λαμπάδα ή δεν ακινητοποιούταν με κατεστραμμένες τις ερπύστριές του. Ακόμη όμως και τα χτυπημένα άρματα που ο οπλισμός του δεν είχε πειραχθεί, συνέχιζαν να πυροβολούν».
Σοβιετικός αξιωματικός-αρματιστής, Γιεβγκένι Σκουρντάλοφ: «Χτύπησα το πρώτο άρμα την ώρα που κινούμουν κατά μήκος του σιδηροδρομικού σταθμού. Σε απόσταση κυριολεκτικά 100 μέτρων είδα ένα Tiger, το οποίο ήταν απέναντί μου με την πλαϊνή του πλευρά και πυροβολούσε κατά των αρμάτων μας. Φαίνεται ότι είχε χτυπήσει αρκετά δικά μας, καθώς αυτά περνούσαν με τα πλάγια εκτεθειμένα μπροστά του. Το σημάδεψα με ένα διατρητικό βλήμα και πυροβόλησα. Το τανκ πήρε φωτιά. Πυροβολώ ξανά, άρχισε να καίγεται ακόμη περισσότερο. Το πλήρωμα πήδηξε έξω, αλλά δεν είχα πλέον χρόνο να ασχοληθώ μαζί του. Προσπέρασα το άρμα αυτό και μετά χτύπησα ένα Τ-ΙΙΙ και ένα Panther. Όταν χτύπησα το Panther ένιωσα τέτοιο ενθουσιασμό, που πέτυχα κάτι τόσο ηρωικό».
Γερμανός αρματιστής της τεθωρακισμένης μεραρχίας «Αδόλφος Χίτλερ», Βίλχελμ Ρες: «Ξαφνικά ένα Τ-34 έφυγε ορμητικά μπροστά και κατευθύνθηκε κατά πάνω μας. Ο πρώτος ασυρματιστής μας άρχισε να μου δίνει ένα-ένα τα βλήματα για να τα βάλω στο κανόνι. Την ίδια ώρα ο διοικητής του άρματός μας φώναζε συνεχώς από πάνω: «Πυρ! Πυρ!», καθώς το τανκ πλησίαζε όλο και περισσότερο. Και μόνο μετά το τέταρτο «Πυρ», άκουσα: «Δόξα σοι ο Θεός!».
Μετά από λίγο, είδαμε ότι το Τ-34 είχε σταματήσει μόλις στα οκτώ μέτρα από μας! Ο πύργος του -λες και ήταν σφραγίδες- είχε πάνω του πέντε τρύπες… Οι γραμμές μάχης των δύο πλευρών άλλαζαν θέσεις. Οι αρματιστές μας χτυπούσαν με επιτυχία τον εχθρό από κοντινές αποστάσεις, αλλά και οι ίδιοι είχαν μεγάλες απώλειες».
Από τα έγγραφα του Κεντρικού αρχείου του υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας: «Το άρμα Τ-34 του διοικητή του 2ου τάγματος της 181ης ταξιαρχίας του 18ου Σώματος τεθωρακισμένων, ίλαρχου Σκρίπκιν, επιτέθηκε στην παράταξη των Tiger

και χτύπησε δύο εχθρικά άρματα, αλλά αμέσως μετά μια οβίδα των 88 χιλιοστών χτύπησε τον πύργο του δικού του Τ-34, και μια άλλη την πλαϊνή θωράκιση. Το σοβιετικό άρμα πήρε φωτιά, και τον τραυματισμένο Σκρίπκιν έβγαλαν έξω από το άρμα ο λοχίας Νικολάγιεφ και ο ασυρματιστής Ζιριάνοφ. Βρήκαν καταφύγιο σε ένα λάκκο, αλλά ένα Tiger τους είδε και κινήθηκε καταπάνω τους. Τότε ο Νικολάγιεφ και ο γεμιστής Τσερνόφ πήδηξαν πάλι μέσα στο άρμα, το έθεσαν σε λειτουργία και το οδήγησαν καταπάνω στο Tiger και τα δυο άρματα κατά τη σύγκρουση ανατινάχτηκαν».
Το χτύπημα των σοβιετικών αρμάτων, που ήταν ενισχυμένα με νέες μονάδες και πλήρη σε πυρομαχικά, κλόνισε οριστικά τις εξαντλημένες από τις μάχες μεραρχίες του εχθρού, και η γερμανική επίθεση εξασθένησε πλήρως.
Η αντεπίθεση της κύριας δύναμης της σοβιετικής επίλεκτης 5ης στρατιάς τεθωρακισμένων νοτιοδυτικά της Πρόχοροβκα, ματαίωσε την επίθεση των τεθωρακισμένων μεραρχιών των SS «Νεκροκεφαλή» και «Αδόλφος Χίτλερ» προς τα βορειοανατολικά. Οι μεραρχίες αυτές υπέστησαν τέτοιες απώλειες, μετά από τις οποίες δεν ήταν πλέον σε θέση να εξαπολύσουν σοβαρή επίθεση.
Βαριές ήταν οι απώλειες και της τεθωρακισμένης μεραρχίας των SS «Ράιχ» από τα πλήγματα τμημάτων του 2ου επίλεκτου Σώματος τεθωρακισμένων, το οποίο πέρασε στην αντεπίθεση νοτίως της Πρόχοροβκα.
Απώλειες και αποτελέσματα
Οι συνολικές απώλειες των δύο αντιπάλων στην κατά μέτωπο αρματομαχία στην περιοχή Πρόχοροβκα ήταν από σοβιετική πλευράς 500 άρματα, και από τη γερμανική 300 άρματα και αυτοκινούμενα πυροβόλα.
Βέβαια, τις μεγαλύτερες απώλειες η γερμανική ομάδα στρατιών «Νότος» υπέστη τις πρώτες επτά ημέρες των μαχών, πριν από εκείνη στην Πρόχοροβκα. Όμως, η βασική σημασία που είχε η μάχη στην Πρόχοροβκα ήταν ότι οι σοβιετικοί στρατιώτες επέφεραν ένα ισχυρότατο πλήγμα και κατάφεραν να σταματήσουν την προέλαση των τεθωρακισμένων μεραρχιών των SS προς το Κουρσκ. Το γεγονός αυτό υπόσκαψε το πολεμικό ηθικό της ελίτ των γερμανικών τεθωρακισμένων δυνάμεων, οι οποίες ακολούθως έχασαν οριστικά την πίστη τους στη νίκη των γερμανικών όπλων.



rbth.gr