Ελληνικά σε... 5 λεπτά

Το godimitris δεν είναι απλά ένα ταξίδι (αν κάνετε μια περιήγηση στην ιστοσελίδα είναι εύκολο να το διαπιστώσετε). Μια από τις δράσεις του αφορά στον ελληνικό πολιτισμό.

Διαπίστωσα στην πορεία του ταξιδιού ότι οι περισσότεροι τους οποίους συναντούσα και συναντώ, γνωρίζουν για την αρχαία Ελλάδα, τη μυθολογία μας, τη φιλοσοφία μας. Κάποιοι γνωρίζουν ίσως περισσότερα και από ό,τι ξέρει ο μέσος Ελληνας για την ιστορία του.

Αυτό όμως που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι, είναι ότι στο λεξιλόγιό τους, όποια γλώσσα και αν μιλούν, χρησιμοποιούν πολλές ελληνικές λέξεις. Όταν τους δίνω αυτή την πληροφορία, μου λένε ότι νόμιζαν πως όλες οι λέξεις τους έχουν σα βάση τη Λατινική γλώσσα. Μένουν άφωνοι, ενθουσιασμένοι και γοητευμένοι.

Ετσι ξεκίνησα ένα παιχνίδι. Ένα παιχνίδι λέξεων που από τη μία τους διασκεδάζει και από την άλλη τους μαθαίνει ότι… ξέρουν ελληνικά, ενώ δεν το γνώριζαν…

Ηδη μέχρι σήμερα έχω δώσει πάνω από εκατό συνεντεύξεις σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις της Λατινικής Αμερικής με αυτό το σκοπό. Χιλιάδες Λατινοαμερικάνοι σήμερα έμαθαν από την προσπάθεια αυτή ότι χρησιμοποιούν στην καθημερινή τους γλώσσα πολλές ελληνικές λέξεις. Ειλικρινά είμαι πολύ περήφανος για αυτό.

Ετσι, ενώ άλλοι κάνουν το γύρο του κόσμου με ποδήλατο, άλλοι με αυτοκίνητο, ή με κάποιο άλλο μεταφορικό μέσο, ως Έλληνας, αποφάσισα το δικό μου «όχημα» να είναι η ελληνική γλώσσα την οποία μπορείς να συναντήσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη.

Αν «τα όρια της γλώσσας μου, είναι τα όρια του κόσμου μου», σύμφωνα με το γερμανό φιλόσοφο Wittgenstein, τότε γιατί να μην φτάσω μέχρι τα όριά μου; Nα ταξιδέψω από την Παταγονία μέχρι την Αλάσκα και από την Αφρική και την Αυστραλία μέχρι τη Σιβηρία... 

Επιστημονική έρευνα

Η όλη προσπάθεια δεν έγινε αυθαίρετα. Τα στοιχεία που συγκέντρωσα είναι ο καρπός από μεγάλες έρευνες ειδικών διακεκριμένων επιστημόνων, διαπιστώσεις τους, καθώς και πληροφορίες από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Πριν κάνω οτιδήποτε, πήρα την έγκριση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας που έχει την έδρα του στη Θεσσαλονίκη και είναι το κέντρο που δίνει τα πιστοποιητικά γνώσης της ελληνικής γλώσσας σε όλο τον κόσμο.

Πριν διαβάσετε οτιδήποτε άλλο, θα ήθελα να σημειώσω εξαρχής ότι πρόθεση μου δεν είναι να πλέξω το εγκώμιο της ελληνικής γλώσσας και να υπερτονίσω την αξία της. Τα όσα θα διαβάσετε έχουν μάλλον την έννοια της υπόμνησης της επιρροής της Ελλάδας στην παγκόσμια σκέψη και έκφραση.

Η εμπειρία

Σε μια παρέα, σε μια συνέντευξη σε κάποιο ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό, πολλές φορές θέτω στο τραπέζι της συζήτησης το ερώτημα. Ξέρετε ότι μιλάτε ελληνικά, ενώ δεν το γνωρίζετε; Σας πληροφορώ ότι η κουβέντα έχει πολύ ενδιαφέρον. Μου έχει τύχει να βγω από στούντιο ραδιοφωνικού σταθμού και οι συνεργάτες που άκουγαν την εκπομπή να αρχίσουν να μου λένε ελληνικές λέξεις, τη στιγμή που λίγο πριν δεν είχαν την παραμικρή ιδέα από ελληνικές λέξεις.

Ειδικότερα τους λέω ότι σε πέντε λεπτά θα μάθουν τουλάχιστον είκοσι ελληνικές λέξεις τις οποίες δε θα ξεχάσουν ποτέ στη ζωή τους. Τελικά μαθαίνουν πολλές περισσότερες…

Τους λέω ότι: «Από όποια χώρα και αν κατάγεστε, σίγουρα χρησιμοποιείτε για παράδειγμα τις λέξεις: telephone, music, cosmos, philosophy, democracy, planet, tourist, bomb, idea... Γνωρίζετε ότι αυτές οι λέξεις είναι ελληνικές; Ξέρετε ότι μία στις τέσσερις αγγλικές λέξεις προέρχεται από τα ελληνικά και ότι όχι μόνο ευρωπαϊκές, αλλά και ασιατικές και αφρικανικές γλώσσες κατέφυγαν στον πλούτο του ελληνικού λεξιλογίου για να καλύψουν τις γλωσσολογικές τους ανάγκες;».

Το ελληνικό τοπίο με τις εναλλαγές του, ο φωτεινός ουρανός, ο ζεστός ήλιος συντέλεσαν, μεταξύ άλλων, στο να δημιουργηθεί μια γλώσσα ήπια, εύπλαστη, πολύμορφη, μελωδική, ζωντανή, εύηχη, εκφραστική, γεμάτη φωνήεντα. Εξαιτίας αυτής ακριβώς της πλαστικότητάς της και της συνδυαστικής της ικανότητας, η ελληνική προσφέρεται για τη δημιουργία νέων λέξεων ανάλογα με τις ανάγκες που αναφύονται.

Βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής γλώσσας είναι η καταλληλότητά της να περιγράφει κι άλλους κόσμους εκτός απ' αυτόν μέσα στον οποίο η ίδια αναπτύχθηκε.

Ακόμα, για παράδειγμα, και το microphone, μια σύγχρονη εφεύρεση, περιγράφεται με λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες.  

Το παιχνίδι…

Στην αρχή, ας πάρω για παράδειγμα τους ισπανόφωνους, τους ρωτώ αν ξέρουν καμία ελληνική λέξη. Επειτα τους ρωτώ πως είναι η λέξη amigo (φίλος) στα Ελληνικά, ή πως λέμε τη λέξη libro (βιβλίο), τη λέξη ninio (παιδί)…

«Πώς λέγεται ο φίλος στα Ελληνικά; Η λέξη σοφία; Μη βιαστείτε να απαντήσετε. Αν σκεφτείτε λογικά, θα διαπιστώσετε ότι γνωρίζετε την απάντηση. Πάμε στη λέξη filosofia. Πρόκειται για μια ελληνική λέξη η οποία σημαίνει φίλος (filos-) της σοφίας (-sofia). Άρα ο φίλος στα ελληνικά λέγεται filos και η σοφία sofia».

«Πάμε σε ένα άλλο παράδειγμα. Πώς λέμε τις λέξεις βιβλίο και γραφή στα ελληνικά; Πάμε στην γνωστή σε όλους λέξη Bibliografia. Στα ελληνικά σημαίνει βιβλίο (biblio) και γραφή (grafia). Άρα βιβλίο στα ελληνικά σημαίνει biblio και η γραφή Grafo».

Το ίδιο γίνεται και με τις λέξεις pediatra που στα ισπανικά σημαίνει παιδίατρος. Υπάρχουν δεκάδες τέτοιες λέξεις.

Υπάρχουν και άλλες λέξεις που δεν είναι σύνθετες και τους εξηγώ πως «αν τις χρησιμοποιήσετε στην Ελλάδα, όλοι θα σας καταλάβουν». Για παράδειγμα: analysis, synthesis, problem, hypothesis, method, theory, axiom, music, melody, orchestra, rhythm, harmony, rhapsody, hypocricy, theater, drama, tragedy, comedy, poetry, lyrism, democracy, tyranny, anarchy, despotism, oligarchy, idea, logic, dilemma, program, system, symbol, syllable, phrase, dialogue, dialect, energy, machine, mystery, phenomenon, dogma, symmetry, metal, crisis, philosophy κ.λπ

Τους εξηγώ ότι οι βασικές αυτές ελληνικές λέξεις ανέρχονται περίπου στις 500 και όπως αναγνωρίζουν διεθνείς γλωσσολόγοι, αν αυτές οι λέξεις αφαιρεθούν από το λεξιλόγιό τους, θα υπάρξει αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ τους.

Στοιχεία σε αριθμούς

α. Στα γενικά λεξικά της Aγγλικής, ο αριθμός των ελληνικών λέξεων κυμαίνεται από 5.000 - 8.500 λέξεις που αντιπροσωπεύουν το 15% με 21%, ανάλογα με το λεξικό. 'Οσο καλύτερο είναι το λεξικό, τόσο υψηλότερη είναι η συμμετοχή της ελληνικής.

β. Στο Merrian Webster, το πληρέστερο αμερικανικό λεξικό, σε σύνολο 166.724 λέξεων η συμμετοχή σε αμιγείς ελληνικές λέξεις είναι 42.914, αριθμός που αντιστοιχεί στο 25,73%. H μία στις τέσσερις λέξεις του είναι αμιγώς ελληνική.

γ. Στην ιατρική ορολογία, με βάση το έγκυρο λεξικό Dorland, σε σύνολο 46.251 λέξεων, οι αμιγείς ελληνικές λέξεις είναι 24.862, αριθμός που αντιστοιχεί στο 53,75%. Aν προσθέσουμε και τις λέξεις που είναι, κατά το ήμισυ, ελληνικές (ως προς το πρώτο ή το δεύτερο συνθετικό τους), τότε το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 68%.

δ. Ως προς τη Διεθνή Eπιστημονική Oρολογία, π.χ. του μεγάλου κλάδου της Zωολογίας. Mε βάση το Nomenclator Zoologicus, το οποίο αποτελεί την επίσημη διεθνή επιστημονική ονοματολογία των γενών των ζώων όλων των ειδών (ερπετών, θηλαστικών, πτηνών, εντόμων, ψαριών κ.λπ.) τα οποία έχουν ανακαλυφθεί μέχρι το 1994, δηλαδή 337.789 γένη ζώων, η ελληνική συμμετοχή ανέρχεται σε 195.779 λέξεις, αριθμός που αντιστοιχεί σε 57,96%.

Οι Γερμανοί δείχνουν μεγάλη έκπληξη για το άγνωστο στους ίδιους "ελληνικό τμήμα" που υπάρχει στη γλώσσα τους, 'Oπως επίσης και κάποια αμφιβολία, γιατί τους είναι δύσκολο να πιστέψουν ότι τόσες λέξεις, που διαβάζουν, ακούνε και χρησιμοποιούν οι ίδιοι στην καθημερινή τους ζωή, είναι ξένες και μάλιστα ελληνικές, όπως για παράδειγμα: Theater, Museum, Musik, Orchester, Demokratie, Programm, Problem, System, Klima, Politik, Therapie, Technik, Klinik, Methode και αμέτρητες άλλες. Δείχνουν όμως και μεγάλη χαρά, γιατί διαπιστώνουν ότι: «ξέρουν τα ελληνικά... χωρίς να το γνωρίζουν».

Σήμερα η γαλλική γλώσσα, όπως και η ισπανική, η γερμανική και φυσικά η αγγλική γλώσσα έχουν λέξεις από τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Ηρόδοτο, τον Ιπποκράτη, το Θουκυδίδη, τον Γαληνό. Μην ξεχνάμε ότι τα αρχαιότερα κείμενα ιστορίας, φιλοσοφίας και φυσικών επιστημών είχαν γραφτεί στα ελληνικά.

Όπως και το Eυαγγέλιο είναι γραμμένο στα Eλληνικά και μάλιστα οι λέξεις που περιέχονται σε αυτό και δεν υπάρχουν στην αγγλική υιοθετούνται αναγκαστικά από την ελληνική π.χ. μάρτυρας [martyr], βάπτισμα [baptism].

Δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες οι οποίοι, αναφερόμενοι στη ελληνική, την αποκαλούν γι' αυτό το λόγο Mother Language. Ακόμη και η λέξη ALPHABET, λέξη φτιαγμένη από τα δύο πρώτα γράμματα, το άλφα και το βήτα, είναι ελληνική, τονίζει ο Όλιβερ Τάπλιν, ελληνιστής, καθηγητής στην Οξφόρδη.

Αυτά. Αν σας άρεσε η ιδέα, μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε και εσείς με τους ξενόγλωσσους φίλους σας. Πιστέψτε με, είναι ένα πολύ όμορφο παιχνίδι και επιπλέον μας δίνει και μια ανάταση περηφάνιας, κάτι που όλοι το χρειαζόμαστε αυτή την περίοδο, έτσι ώστε να αρχίσουμε και πάλι να εκπέμπουμε θετική ενέργεια.

ΠΗΓΗ