Θα φέρει πιο κοντά την Ουάσιγκτον με τη Μόσχα η απειλή των τζιχαντιστών;

Βιτάλι Ναούμκιν, ιστορικός

Ένα από τα σοβαρότερα γεγονότα στη Μέση Ανατολή είναι η προέλαση των εξτρεμιστικών και τρομοκρατικών ομάδων, οι οποίες αντιπροσωπεύουν απειλή τόσο για τη Ρωσία, όσο και για τις ΗΠΑ. Η απειλή αυτή θα «βοηθήσει» στην εξομάλυνση των σχέσεων Ρωσίας-ΗΠΑ;

 
Γελοιογραφία του Κονσταντίν Μάλερ
Οι θέσεις και τα συμφέροντα της Μόσχας και της Ουάσιγκτον στην περιοχή, είναι ασύμμετρα. Η Αμερική –και δεν αναφερόμαστε καν τους συμμάχους της- παραμένει προς το παρόν ένας σημαντικός αγοραστής πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή, μια σειρά από κράτη της περιοχής είναι στρατηγικοί σύμμαχοί της, έχοντας συνάψει μαζί της αμυντικές και συμφωνίες για την ασφάλεια, ενώ υπάρχουν εκεί βάσεις των ΗΠΑ.
Τα παραπάνω, δεν ισχύουν για τη Ρωσία. Αυτή, από την πλευρά της, συνεργάζεται με κράτη, τα οποία έχουν τεταμένες σχέσεις με τις ΗΠΑ, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει στενές σχέσεις και με κράτη-εταίρους των ΗΠΑ,
όπως με την Τουρκία. Κατά συνέπεια, μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ δεν υφίστανται εκ διαμέτρου διαφορές, έστω και αν οι ηγεσίες τους αντιμετωπίζουν διαφορετικά ορισμένα καθεστώτα ή γεγονότα. Αυτό υποθετικά δίνει την ευκαιρία για συνεργασία στους τομείς εκείνους, στους οποίους τα συμφέροντα των δυο μεγάλων δυνάμεων συμπίπτουν.

Το «ελεγχόμενο χάος» και οι ΗΠΑ

Πού όμως συμπίπτουν; Πρώτα απ’ όλα, φυσικά, στην ανάγκη να αντιμετωπιστεί με σκληρότητα η διεθνής τρομοκρατία και ο εξτρεμισμός. Ρωσία και ΗΠΑ ενδιαφέρονται επίσης για τη σταθερότητα στην περιοχή. Παρόλο που η Ουάσιγκτον επιδιώκει -αν όντως σωστά υποστηρίζουν πολλοί στη Ρωσία- να δημιουργήσει εκεί μια κατάσταση «ελεγχόμενου χάους», αυτό πιστεύω ότι δεν θα εξυπηρετούσε τα μακροπρόθεσμα αμερικανικά συμφέροντα. Η αλλαγή των εχθρικών, ή μη ελεγχόμενων από τις ΗΠΑ, καθεστώτων, έφερε περισσότερα προβλήματα παρά πλεονεκτήματα. Πότε θα καταστεί ελεγχόμενη η Λιβύη και ποιος θα την ελέγχει; Οι ΗΠΑ, είναι ελάχιστα πιθανό. Δεν είναι τυχαίο ότι ρεαλιστές αμερικανοί πολιτικοί, όπως ο Κίσινγκερ, επέκριναν την ασυλλόγιστη ανάμιξη των ΗΠΑ στις υποθέσεις των κρατών της περιοχής. Μπορούν όμως Ρωσία και ΗΠΑ σήμερα να συνεργαστούν, ας πούμε, για την αποκατάσταση της σταθερότητας στη Λιβύη; Αυτό μάλλον δεν θα ήταν άσχημο.

Ωστόσο, στη ρωσο-αμερικανική συνεργασία, ακόμη και στους τομείς που τα συμφέροντα των δυο τους συγκλίνουν, επιδρούν πολλοί περιορισμοί. Ο κυριότερος απ’ αυτούς είναι η οικτρή κατάσταση των διμερών σχέσεων και ως εκ τούτου η βαθιά δυσπιστία μεταξύ των κυβερνήσεων των δυο χωρών. Ακόμα και η διευθέτηση της ουκρανικής κρίσης είναι απίθανο ν’ αλλάξει ριζικά την κατάσταση. Από τη μια πλευρά, σε ορισμένες χώρες του αραβικού κόσμου που έχουν αποβεί θύματα των τρομοκρατών, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν κάποιες ισλαμικές οργανώσεις, τις οποίες θεωρούν μετριοπαθείς, ενώ η Ρωσία εκτιμά ότι οι ομάδες αυτές αποτελούν απειλή, όχι ιδιαίτερα μικρότερη από την Τζαμπχάτ Αλ Νούσρα, υποστηρίζοντας ότι δεν πρέπει οι τρομοκράτες να χωρίζονται σε κακούς και καλούς. Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ αρνούνται να συνεργαστούν με την κυβέρνηση της Δαμασκού, την οποία η Μόσχα θεωρεί σημαντικό εταίρο στη μάχη κατά της τρομοκρατίας.

Η Ρωσία δεν θα γίνει … ουρά

Ακόμα κι’ αν υποτεθεί ότι η συνεργασία μας κατά της τρομοκρατίας θα προαχθεί σε ένα επίπεδο αντίστοιχο της υφιστάμενης απειλής, η Ρωσία ούτως ή άλλως δεν προτίθεται να προσχωρήσει σε οποιαδήποτε συμμαχία της οποίας θα ηγούνται οι ΗΠΑ, ενώ και οι ΗΠΑ ποτέ δεν θα παραιτηθούν από την «ηγεσία». Η χώρα μας, η οποία πήρε πολύτιμα μαθήματα από την αμερικανική (αλλά και τη δική της) εμπειρία, νομίζω ότι δεν πρόκειται υπό οποιεσδήποτε συνθήκες να διεξάγει πολεμικές επιχειρήσεις στην επικράτεια του αραβικού κόσμου. Ακόμα και αν πρόκειται για αεροπορικές επιδρομές. Σε κάθε περίπτωση, η Μόσχα θα επιμένει να τεθεί το θέμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Διαβάστε επίσης:

Ρωσική στρατιωτική κατασκοπεία: Ο «Τζιχάντ» παγκοσμιοποιείται
FSB: Πραγματική απειλή το Ισλαμικό Κράτος για τη Ρωσία

Παρόλα αυτά η Ρωσία είναι έτοιμη για μια στενή συνεργασία στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, τόσο με τη Δύση, όσο και με τους παράγοντες της περιοχής, προτιμώντας πάντα τη συνεργασία με τις νόμιμες κυβερνήσεις. Την ιδιαίτερη ανησυχία της Μόσχας προκαλεί η αύξηση του αριθμού των τζιχαντιστών που πολεμούν για λογαριασμό του Ισλαμικού Κράτους από περιοχές της Ρωσίας και από τα κράτη της Κεντρικής Ασίας.
Πιστεύω ότι η αναγκαιότητα κοινής αντιμετώπισης της απειλής θα ωθήσει Ουάσιγκτον και Μόσχα να προσεγγίσουν η μια την άλλη. Λόγω ωστόσο των περιορισμών που προαναφέρθηκαν, θα πρόκειται πιθανόν για μια συνεργασία χαμηλού προφίλ. Οι δυο πλευρές στην καλύτερη των περιπτώσεων θα συντονίζουν τις ενέργειές τους και θα ανταλλάζουν τις απαραίτητες πληροφορίες, δρώντας η καθεμιά ανεξάρτητα, σε παράλληλες ίσως τροχιές. Αλλά ακόμη κι αυτό θα είναι ένα μέτρο εμπιστοσύνης, το οποίο θα βοηθήσει στη βελτίωση των διμερών σχέσεων.
Ο Βιτάλι Ναούμκιν είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών, διδάκτορας ιστορικών επιστημών, καθηγητής.

Πηγή: Kommersant 

gr.rbth.com