Παράλληλο ευρώ

Με έναν εναλλακτικό μηχανισμό χρηματοδότησης, οι χώρες της Ευρωζώνης μπορούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της δημοσιονομικής τους πολιτικής – διορθώνοντας το νεοφιλελεύθερο λάθος στο σχεδιασμό του κοινού νομίσματος, χωρίς να οδηγηθούν σε περιπέτειες

“Πριν από όλα, όταν μία κυβέρνηση παύει να έχει το δικό της νόμισμα, όπως συμβαίνει σήμερα με τις χώρες της Ευρωζώνης, δεν πρέπει να εγκαταλείπει τον έλεγχο της νομισματικής της πολιτικής.

Εάν μία κυβέρνηση δεν έχει τη δική της κεντρική τράπεζα, από την οποία να μπορεί να δανείζεται ελεύθερα μέσω της έκδοσης ομολόγων, οι δαπάνες της μπορούν να χρηματοδοτηθούν μόνο με το δανεισμό της από την ελεύθερη αγορά – όπου όμως ανταγωνίζεται τα άλλα ισχυρά κράτη και τις επιχειρήσεις.

Τo γεγονός αυτό μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά ακριβό ή ακόμη και αδύνατον, υπό ακραίες συνθήκες, όπως οι σημερινές. Ο κίνδυνος τώρα που προκύπτει από τη δημοσιονομική αυτοσυγκράτηση, από την πολιτική λιτότητας δηλαδή, με την οποία δεσμεύονται οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, είναι να προκληθεί αποπληθωρισμός – ο οποίος μπορεί να βυθίσει ολόκληρη την Ευρώπη σε μία ύφεση, η οποία είναι αδύνατον να καταπολεμηθεί” (R.Parenteau, σε ελεύθερη μετάφραση).

 .

Άποψη

Οι αδυναμίες στο σχεδιασμό της ζώνης του ευρώ, όσον αφορά το διαχωρισμό της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, ήταν εμφανείς από την αρχή – με τα σφάλματα να παρουσιάζονται στην πρώτη μεγάλη κρίση. Το νεοφιλελεύθερο λοιπόν κατά πολλούς πείραμα, η υιοθέτηση του ευρώ με μία κεντρική τράπεζα και με μία κοινή νομισματική πολιτική, με την εκάστοτε χώρα να είναι υπεύθυνη για τη δημοσιονομική πολιτική της, έχει πλέον αποτύχει.

Η αποτυχία είναι προφανής στο παράδειγμα της Ελλάδας – όπου η οικονομική πορεία της τα τελευταία έξι χρόνια ανταγωνίζεται, από πολλές απόψεις, αυτή των Η.Π.Α. κατά τη Μεγάλη Ύφεση. Η αντίδραση στην καταστροφή που διαπιστώνεται στη χώρα θα ήταν ίσως η άμεση έξοδος της από την Ευρωζώνη – η ανάκτηση της νομισματικής της κυριαρχίας, με την υιοθέτηση μίας νέας δραχμής.

Εν τούτοις, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, το κόστος μίας τέτοιας ενέργειας θα ήταν εξαιρετικά υψηλό (ανάλυση μας) ενώ, για να είχε κάποιο πραγματικό νόημα μακροπρόθεσμα, θα έπρεπε να συνοδεύεται από την ταυτόχρονη έξοδο από την ΕΕ – αφού διαφορετικά είναι αδύνατον να επιδοτηθεί και να προστατευθεί η «αναβίωση» του παραγωγικού ιστού της χώρας  (αν και η έξοδος μίας χώρας από την Ευρωζώνη συνεπάγεται αυτόματα την έξοδο της από την ΕΕ).

Ειδικά η υποτίμηση του νέου νομίσματος, η οποία θα μπορούσε να φτάσει αρχικά ακόμη και στο -100%, επανερχόμενη βέβαια αργότερα σε ένα επίπεδο ισορροπίας της τάξης του -50%, θα ήταν καταστροφική για τις τιμές των εισαγομένων εμπορευμάτων – όπως τα φάρμακα, το καύσιμα και όλα τα υπόλοιπα απαραίτητα προϊόντα. Επομένως, δεν είναι η περισσότερο επιθυμητή λύση στο τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας – στην ύφεση, στην ανεργία και στην κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της.

Οι προτάσεις τώρα εναλλακτικών μηχανισμών χρηματοδότησης της οικονομίας της Ελλάδας, οι οποίες δημοσιεύονται από διαφόρους, οφείλουν να αντιμετωπίζονται με μεγάλη σοβαρότητα – όπως η παρακάτω, η οποία επικεντρώνεται στην κυκλοφορία ενός παράλληλου ευρώ, εκ μέρους του δημοσίου, με στόχο την αναθέρμανση της ζήτησης και των επενδύσεων.

Ειδικότερα, εάν η ζήτηση (καταναλωτική και επενδυτική) του ιδιωτικού τομέα συνεχίσει να παραμένει αδύναμη, εάν η εξισορρόπηση του εμπορικού ισοζυγίου είναι το αποτέλεσμα της συρρίκνωσης των εισαγωγών και όχι της αύξησης των εξαγωγών, καθώς επίσης εάν το πλεόνασμα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών (διάγραμμα) οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην κατάρρευση της εσωτερικής ζήτησης, τότε η οικονομική ανάπτυξη, χωρίς την οποία η Ελλάδα είναι καταδικασμένη στην απόλυτη χρεοκοπία, μπορεί να επιστρέψει μόνο με την εγκατάλειψη των μέτρων λιτότητας.

.

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Ελλάδος.
(*Πατήστε στο διάγραμμα για μεγέθυνση)

.

Στα πλαίσια αυτά, απαιτείται μία εναλλακτική χρηματοδότηση των δημοσίων επενδύσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να αντιστρέψουν την τάση – όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις υπόλοιπες ελλειμματικές χώρες της Ευρωζώνης.

Η χρηματοδότηση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με την έκδοση «υποσχετικών πληρωμής» (πιστωτικά σημειώματα) εκ μέρους της κυβέρνησης, με αποδέκτες τους δημοσίους υπαλλήλους, τους προμηθευτές του κράτους, καθώς επίσης τους υπόλοιπους πιστωτές της χώρας – κατά το παράδειγμα πολλών Πολιτειών των Η.Π.Α. και με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

.

(α)  μηδενικό τοκομερίδιο - καμία πληρωμή τόκων δηλαδή (zero bonds),

(β)  διαρκή ισχύ - καμία εξόφληση τους, οπότε μη αύξηση του δημοσίου χρέους,

(γ)  ελεύθερη μεταβίβαση - εκχώρηση σε τρίτους, ελεύθερη διαπραγμάτευση στις αγορές και, τέλος

(δ)  αντίκρισμα σε ευρώ – όχι σε άλλο νόμισμα, όπως προτείνεται από διαφόρους, οπότε καμία σύγκρουση με τους κανόνες που διέπουν την Ευρωζώνη.

Οι υποσχετικές αυτές, τα πιστωτικά σημειώματα καλύτερα, θα πρέπει να γίνονται δεκτά από το δημόσιο της εκάστοτε χώρας, για την πληρωμή (διακανονισμό) των φορολογικών υποχρεώσεων του ιδιωτικού τομέα, στην ονομαστική τους τιμή – αποτελώντας κατά κάποιον τρόπο μία «τιτλοποίηση» των μελλοντικών κρατικών εσόδων.

Θα μπορούσαν φυσικά να διανέμονται σε ηλεκτρονική μορφή στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων (επιχειρήσεων και νοικοκυριών), μέσω ενός κρυπτογραφημένου και ασφαλούς συστήματος (όπως αυτό των Bitcoins).  Επίσης, θα μπορούσαν να αποστέλλονται ως πιστοποιητικά, σε ονομαστικές αξίες των 50 € ή 100 €, έτσι ώστε να διευκολύνονται οι συναλλαγές του ιδιωτικού τομέα. Προφανώς δε θα είναι υποχρεώσεις του δημοσίου, άτοκες όμως, ισοδύναμες με εκπτώσεις μελλοντικών φόρων.

Με τον τρόπο αυτό η κυβέρνηση, η οποία θα εξοικονομεί μεγάλες ποσότητες χρημάτων, θα μπορεί να αυξήσει τις δημόσιες επενδύσεις (διάγραμμα) - εγκαταλείποντας την καταστροφική πολιτική λιτότητας, χωρίς να χρειαστεί να εξέλθει από την Ευρωζώνη.

.

Κρατικές Δαπάνες Ελλάδας.
(*Πατήστε στο διάγραμμα για μεγέθυνση)

.

Η ενέργειες αυτές θα μπορούσαν βέβαια να θεωρηθούν ως παραβάσεις του συμφώνου σταθερότητας (έλλειμμα 3%), όπου όμως δύσκολα θα επιβαλλόταν πρόστιμο από την Κομισιόν – αφού τόσο η Γερμανία, όσο και η Γαλλία έχουν παραβιάσει πολλές φορές το σύμφωνο στο παρελθόν.

Σε κάθε περίπτωση, με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιζόταν η δυνατότητα να δοθούν δημοσιονομικά κίνητρα, τα οποία θα αναθέρμαιναν την οικονομική δραστηριότητα – οπότε θα αυξάνονταν τα έσοδα του δημοσίου, θα περιοριζόταν τα ελλείμματα και θα μειωνόταν το χρέος ως προς το ΑΕΠ, λόγω κυρίως της αύξησης του ΑΕΠ.

Θα μπορούσαν βέβαια να υπάρξουν επιπλοκές από τη συγκεκριμένη μέθοδο, όσον αφορά την υπερβολική αύξηση του πληθωρισμού, την απαραίτητη βελτίωση της είσπραξης και ισότιμης κατανομής των φόρων, τη μη υιοθέτηση των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών, την ενδεχόμενη σπατάλη του δημοσίου κλπ..

Υπάρχουν πολλές δυνατότητες όμως να αντιμετωπισθούν με επιτυχία, όπως θα αναφέρουμε σε επόμενο άρθρο μας – ενώ πρέπει να σταματήσει αμέσως η υπερβολική φορολόγηση των Ελλήνων, η εξαθλίωση, η λεηλασία τους, η δήμευση της ιδιωτικής περιουσίας, καθώς επίσης η εκποίηση της δημόσιας – ενέργειες που μας οδηγούν στη χρεοκοπία και στην έξοδο από τη Ευρωζώνη, σαν τη στυμμένη λεμονόκουπα.

.

Υστερόγραφο: Η παραπάνω πρόταση, έτσι όπως έχει περίπου διατυπωθεί (Parenteau), δεν είναι φυσικά καινούργια – πόσο μάλλον όταν τα «πιστωτικά φορολογικά σημειώματα» χρησιμοποιούνται ευρέως από τις Πολιτείες των Η.Π.Α. (ενώ είναι ίσως συμπληρωματική στο «ανεξάρτητο νόμισμα» του ιδιωτικού τομέα – ανάλυση). Έχει δε το πλεονέκτημα να μην απαιτεί τη συνεργασία ή την έγκριση των άλλων χωρών της Ευρωζώνης, της ΕΚΤ ή του ΔΝΤ – ούτε μία κεντρική δημοσιονομική ή νομισματική κρατική υπηρεσία.

Περαιτέρω, δεν πρόκειται για την «εκτύπωση» νέων χρημάτων, ενώ τα σημειώματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους ιδιώτες, για τη διεκπεραίωση των μεταξύ τους συναλλαγών. Οι κυβερνήσεις βέβαια έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα που εξοικονομούν με τον τρόπο αυτό είτε για την εξυπηρέτηση των δημοσίων χρεών τους, χωρίς να εκποιούν την κρατική περιουσία, είτε για τη διενέργεια επενδύσεων – έτσι ώστε να μην μένουν αχρησιμοποίητοι παραγωγικοί πόροι, οι οποίοι αποτελούν μία μορφή σπατάλης. Επίσης για την ενίσχυση των αδύναμων εισοδηματικών τάξεων, οι οποίες έχουν κυριολεκτικά εξαθλιωθεί (ιδιωτικός τομέας), από την εγκληματική κατάρρευση των αμοιβών.

Εάν δε «παραχθούν» ποσότητες ανάλογες του μεγέθους της καταβολής φόρων, με κάποια ορισμένα όρια, δεν πρόκειται να δημιουργήσουν σημαντικές πληθωριστικές πιέσεις – ενώ τυχόν υποτίμηση τους στην ελεύθερη αγορά θα είναι σίγουρα κατά πολύ χαμηλότερη της εισαγωγής μίας νέας ή μίας παράλληλης δραχμής,

Προφανώς θα υπήρχαν αντιδράσεις εκ μέρους της Γερμανίας και των δανειστών της πατρίδας μας. Εν τούτοις, είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε αυτή τη λύση ή κάποιες άλλες, αρκεί να μην απαγορεύονται από τους κανόνες που διέπουν τη νομισματική ένωση.

Άλλωστε είμαστε υποχρεωμένοι να βρούμε λύσεις για το τεράστιο πρόβλημα της ανεργίας και της ύφεσης, αποφεύγοντας να καταστρέψουμε το κοινωνικό κράτος – χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια πως δεν πρέπει να γίνουν οι απαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές (λειτουργικό, δίκαιο φορολογικό πλαίσιο, καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον, μηδενισμός της φοροδιαφυγής, με την παράλληλη μείωση των φόρων κοκ.).

Χρειάζεται βέβαια μία θαρραλέα, επαρκής και ικανή κυβέρνηση, η οποία να μπορεί να φέρει εις πέρας αυτού του είδους τις αλλαγές. Έντιμα αλλά αποφασιστικά, χωρίς να εκλιπαρεί για διαγραφές χρέους – «ή μη μόνο» την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, με το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ.

 Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι ένας σύγχρονος οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – όπου και δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά για αρκετά χρόνια, με ιδιόκτητες επιχειρήσεις.

Έχει γράψει το βιβλίο “Υπέρβαση Εξουσίας”, το οποίο αναφέρεται στο φορολογικό μηχανισμό της Γερμανίας, ενώ έχει  εκδώσει τρία βιβλία αναφορικά με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, με τον  τίτλο “Η κρίση των κρίσεων”.

Έχει ασχοληθεί με σημαντικές έρευνες και αναλύσεις επί του αντικειμένου του (μακροοικονομία), επί διεθνούς επιπέδου, οι οποίες φιλοξενούνται τακτικά σε ημερήσιες εφημερίδες, περιοδικά και ηλεκτρονικές ιστοσελίδες.

http://www.analyst.gr/2013/12/09/5102/

http://www.analyst.gr/2013/12/09/5102/2/