Η Bundesbank μόλις ανακάλυψε ότι έχουμε νομισματική ένωση! .

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πρόσφατες εξελίξεις στην κρίση της Ευρωζώνης είναι η έκπληξη που εξέφρασε το γερμανικό οικονομικό κατεστημένο στην ιδέα ότι η Ευρωζώνη είναι όντως νομισματική ένωση. Για δες! Προφανώς κανείς μέχρι σήμερα δεν τους το είχε πει…

Η ιστορία πίσω απ’ όλα αυτά είναι μεγάλη αλλά πρέπει να ειπωθεί. Στην αρχή είχαμε μια μάλλον τεχνική συζήτηση σχετικά με τις ανισορροπίες στο κεντρικό σύστημα πληρωμών της Ευρωζώνης που είναι γνωστό σαν Target 2. Η Γερμανία έχει συσσωρεύσει απαιτήσεις που σήμερα ξεπερνούν τα 500 δις ευρώ έναντι του Ευρωσυστήματος – του δικτύου που αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις διάφορες εθνικές κεντρικές τράπεζες. Και τώρα η Bundesbank έχει αρχίσει να ανησυχεί για τον κίνδυνο αντισυμβαλλομένου σε περίπτωση ξαφνικής κατάρρευσης του ευρώ.

Την ανακάλυψη της σημασίας του συστήματος Target 2 την έκανε ο Χανς Βέρνερ Σιν, πρόεδρος του γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου Ifo που συνυπέγραψε τη σχετική μελέτη με το συνάδελφό του Τίμο Βολμερσχόιζερ. Οι δύο οικονομολόγοι βρήκαν ότι το ισοζύγιο του συστήματος Target 2 αντανακλά τις ανισορροπίες των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών από την έναρξη της κρίσης της Ευρωζώνης. Πριν το 2007 προφανώς δεν υπήρχε πρόβλημα γιατί τα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών χρηματοδοτούνταν από τις εμπορικές τράπεζες. Από τη στιγμή που αυτό σταμάτησε, το ρόλο τους ανέλαβαν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες. Οι ελληνικές, οι πορτογαλικές και οι ισπανικές τράπεζες μπορούν κάλλιστα να  χρηματοδοτούνται δίχως όρια από την κεντρική τους τράπεζα. Έτσι για παράδειγμα όταν μια ελληνική εταιρία αγοράζει ένα γερμανικό προϊόν, η αλυσίδα των συναλλαγών ξεκινά από την ελληνική τράπεζα του αγοραστή περνά μέσα από την κεντρική τράπεζα της Ελλάδας που δημιουργεί το χρήμα για αυτή τη συναλλαγή και το στέλνει στην Bundesbank που καταγράφει τη συναλλαγή ως δική της απαίτηση έναντι του ευρωσυστήματος.

Η Bundesbank αρχικά δεν έδινε σημασία στο ισοζύγιο του συστήματος Target 2 θεωρώντας  το ζήτημα στατιστικής. Το επιχείρημα ήταν: ναι, οι υποχρεώσεις καταγράφονται στο λογαριασμό της Bundesbank αλλά το ρίσκο αντισυμβαλλόμενου μοιράζεται ανάμεσα σε όλα τα κράτη μέλη του ευρώ σύμφωνα με το μερίδιό τους στο Ευρωσύστημα. Αλλά την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος της Γιενς Βάιντμαν δήλωσε ότι οι ανισορροπίες του συστήματος Target 2 είναι σημαντικές και ότι ενέχουν έναν απαράδεκτο κίνδυνο. Αυτό σημαίνει πολύ απλά ότι η Bundesbank προσχώρησε στο ενιαίο μέτωπο των Γερμανών ακαδημαϊκών οικονομολόγων.

Οι δύο Γερμανοί καθηγητές αξίζουν ευσήμων που μας εξήγησαν λεπτομερώς τους μηχανισμούς με τους οποίους λειτουργεί μια νομισματική ένωση σε περίπτωση κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος. Έχουν επίσης δίκιο να επισημαίνουν ότι σε περίπτωση ξαφνικής κατάρρευσης του ευρώ, η Γερμανία θα έχανε μεγάλο μέρος των απαιτήσεων της – που φτάνουν περίπου στο 20% του ΑΕΠ της.

Παρά ταύτα είναι δύσκολο να κατανοήσουμε γιατί οι πάντες παριστάνουν τους έκπληκτους με το γεγονός ότι οι σημερινές ανισορροπίες των ισοζυγίων τρεχουσών πληρωμών μπορούν να χρηματοδοτούνται για απεριόριστο χρονικό διάστημα σε μια νομισματική ένωση. Δεν είναι αυτό ένα βασικό χαρακτηριστικό της νομισματικής ένωσης που τη διαφοροποιεί από ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών; Όσο οι τράπεζες έχουν πρόσβαση στην κεντρική τράπεζα και μπορούν να παρέχουν τα ζητούμενα ενέχυρα, οι χώρες μπορούν κάλλιστα να έχουν εξωτερικά ελλείμματα για απροσδιόριστη χρονική περίοδο.

Η ύπαρξη απεριόριστης χρηματοδότησης δεν σημαίνει ότι οι ανισορροπίες δεν έχουν σημασία. Αντιθέτως, έχουν άκρως αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις, όπως άλλωστε μας δείχνει και η κρίση. Το ουσιαστικό είναι ότι σε μια νομισματική ένωση οι ανισορροπίες δεν διορθώνονται αυτομάτως. Αν θες να κάνεις προσαρμογή, πρέπει να την κάνεις εσύ ο ίδιος.

Υποθέτουμε ότι η καλύτερη πολιτική για να λύσουμε αυτά τα θέματα είναι να επιτεθούμε στη ρίζα του προβλήματος – τις ίδιες τις ανισορροπίες. Μια από τις κυριότερες αιτίες του προβλήματος είναι βεβαίως τα επίμονα γερμανικά πλεονάσματα. Κατά συνέπεια το πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί εύκολα με πολιτικές που θα ενθάρρυναν τη Γερμανία να αυξήσει τις εισαγωγές της σε σχέση με τις εξαγωγές της. Χρειαζόμαστε πολιτικές πανευρωπαϊκής στήριξης στο τραπεζικό σύστημα και μέτρα που θα μας διασφαλίσουν ενάντια στα ασύμμετρα σοκ. Πρέπει ακόμη να εναρμονίσουμε πολλές πλευρές της ευρωπαϊκής διαρθρωτικής μας πολιτικής ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ανισορροπίες δεν θα γίνουν μόνιμες.

Αλλά η Γερμανία δεν θέλει τίποτα από όλα αυτά. Αντιθέτως η Bundesbank θέλει να λύσει το πρόβλημα μόνο από την πλευρά της χρηματοδότησης. Την περασμένη εβδομάδα ο Γιενς Βάιντμαν πρότεινε την τιτλοποίηση των απαιτήσεων της Γερμανίας στο Target 2. Ας το σκεφτούμε μισό λεπτό. Ο Βάιντμαν ζητά πρόσβαση στην ελληνική και ισπανική περιουσία και άλλα στοιχεία ενεργητικού ως το ύψος των 500 δις ευρώ για την περίπτωση που καταρρεύσει η Ευρωζώνη. Θα μπορούσε κάλλιστα να προτείνει να στείλουμε τη Λουφτβάφε να λύσει την κρίση του ευρώ! Η πρόταση του είναι απίστευτα ακραία.

Αλλά μας λέει και κάτι άλλο: ζητώντας διασφαλίσεις απέναντι στην κατάρρευση του ευρώ, η Bundesbank μας λέει ότι δεν θεωρεί πια την κατάρρευση του ευρώ ως γεγονός μηδενικών πιθανοτήτων. Αν ζητά όμως διασφαλίσεις η Bundesbank, θα πρέπει να ζητήσουν κι όλοι οι  άλλοι.

Η συζήτηση για το Target 2 είναι σημαντική επειδή μας πάει στη ρίζα του προβλήματος. Αλλά το οικονομικό κατεστημένο της Γερμανίας είναι ειλικρινές. Αυτό που οι άνθρωποι αυτοί πραγματικά μας λένε είναι ότι δεν θέλουν πια τη νομισματική ένωση. Θέλουν ένα πιο χαλαρό καθεστώς ενιαίου νομίσματος.

ΠΗΓΗ