Πρεκαριάτο – Ζώντας από τα Αποφάγια της Κοινωνίας

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η σμίκρυνση και η υποταγή των ανθρώπων θεωρούνται προσπάθειες για την «πρόοδο».

Φρειδερίκος Νίτσε

Το πρεκαριάτο αποτελείται από όλους αυτούς που δεν έχουν μία σταθερή εργασία ή είναι άνεργοι, όλοι αυτοί που σύμφωνα με τον Γκάι Στάντινγκ ζουν από τα «αποφάγια της κοινωνίας». 

Εντάσσονται όμως σε αυτό ακόμα και οι εργαζόμενοι με σταθερή εργασία των οποίων οι αμοιβές είναι τόσο χαμηλές (στα όρια της επιβίωσης)  που έχουν δημιουργήσει το φαινόμενο του φτωχού εργαζόμενου αλλά και εργαζόμενοι υψηλών προσόντων οι οποίοι απασχολούνται σε θέσεις εργασίας κατώτερες των προσόντων τους. Το πρεκαριάτο δεν κάνει διακρίσεις στην ηλικία – νέοι αλλά και μεγαλύτεροι σε ηλικία, όλοι έχουν μία θέση στο πρεκαριάτο.

Η  πάλαι ποτέ μεσαία τάξη καταρρέει και βασικός λόγος είναι η αυτοματοποίηση και η ρομποτοποίηση που μειώνουν διαρκώς τις θέσεις εργασίας και οι λίγες εναπομείνασες θα είναι υψηλής εξειδίκευσης, θα δημιουργηθεί μία τάξη, ολιγάριθμη όμως, υψηλά εξειδικευμένων εργατών.

Το πρεκαριάτο ζει συνέχεια με την αίσθηση του επείγοντος γιατί διαρκώς ψάχνει να βρει εργασία και πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμο για όταν και όσο ο εργοδότης το θελήσει.  Δεν έχει σταθερή εργασία ούτε φυσικά εισόδημα είναι «ευέλικτο» . Η εργασία του είναι σε τιμή και προσφορά «πακέτου», δεν επαρκεί για την επιβίωση και είναι χωρίς εγγυήσεις – ο εργαζόμενος υφίσταται την «κόλαση της απουσίας εγγυήσεων».

Στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής, κυρίως οι γυναίκες και οι νέοι εντάσσονται στο πρεκαριάτο. Οι γυναίκες απασχολούνται σε θέσεις μερικής απασχόλησης (41,1 % των γυναικών στην περιφέρεια Αττικής) και «ευέλικτες», με αισθητά χαμηλότερες αμοιβές σε σχέση με τους άντρες και στις οποίες καθυστερούνται τα δεδουλευμένα περισσότερο από τους άντρες. 

Για τους νέους από την άλλη, η επιστροφή των ηλικιωμένων στην αγορά εργασίας (μεγαλύτερη παραμονή στον εργασιακό χώρο λόγω της συνεχούς αύξησης του ορίου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση, διαρκείς μειώσεις των συντάξεων λόγω των γενοκτονικών μνημονιακών υποχρεώσεων που αναγκάζουν αρκετούς ηλικιωμένους να ασκούν μία δεύτερη εργασία) μειώνει τις επαγγελματικές ευκαιρίες για τους νέους (τις ήδη πολύ περιορισμένες λόγω των μνημονίων πρωτίστως αλλά και της αυτοματοποίησης).

Αναφέρθηκα και στους εργαζόμενους υψηλών προσόντων, κάποιοι (οι λιγότεροι) θα επιβιώσουν αλλά ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό αυτών θα ενταχθεί στο πρεκαριάτο. Ήδη, η Πάπαρη έθεσε μία άλλη διάσταση για το ακαδημαϊκό προλεταριάτο κόντρα στην άποψη που υποστηρίζει (παραπληροφορώντας μαζικά και επιδιώκοντας τη μαζική φυγή των νέων) ότι για τους νεαρούς πτυχιούχους τα πράγματα είναι πιο ευνοϊκά. Η Πάπαρη είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική και μιλά για νέους διδάκτορες που εργάζονται με επισφαλείς όρους ως εξωτερικοί συνεργάτες με περιστασιακές συμβάσεις που αγωνίζονται για μια θέση στον ήλιο δηλαδή μία μόνιμη θέση στο πανεπιστήμιο. Τα πανεπιστήμια έτσι επωφελούνται γιατί παράγεται έργο συνεχώς από κακοπληρωμένους νέους ακαδημαϊκούς.

Όλοι γίνονται φτωχοί πλέον αλλά το κράτος νίπτει τας χείρας του – είναι ατομική ευθύνη να είναι κάποιος φτωχός (!) υποστηρίζουν.  Με άλλα λόγια, φταίει κάποιος που είναι φτωχός, το έχει επιλέξει (!) και δεν είναι συνέπεια των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών στις οποίες βρίσκεται.  

Οι φτωχοί, κατά τον Μίλτον Φρήντμαν, έχουν μία ατομική συμπεριφορά που καθορίζεται από τις εσφαλμένες εκτιμήσεις που έχουν για την οικονομική πραγματικότητα (!).  Δεν φτάνει που είναι φτωχοί λοιπόν, έχουν και ψυχιατρικό πρόβλημα αφού νομίζουν ότι υφίσταται κάτι που απλά δεν υπάρχει. Πραγματικά εντυπωσιάζει ο κυνισμός και η αυταρέσκεια αυτών των δηλώσεων.

Οι διαπιστώσεις λοιπόν είναι θλιβερές και εντυπωσιάζει επίσης η πλήρης αδράνεια από την πλευρά των ιθυνόντων για την επίλυση του προβλήματος. Το πρεκαριάτο μελετάται κυρίως με την κατασταλτική έννοια και όχι με την ανθρωπιστική. Θεωρείται ως μία «επικίνδυνη» τάξη, μία τάξη που μπορεί να προκαλέσει κοινωνικές εξεγέρσεις και ο στόχος είναι στο πώς να συγκρατηθεί από κάτι τέτοιο παρά στο πώς να βελτιώσει το βιοτικό της επίπεδο. Οι συζητήσεις ακόμα και για το βασικό εισόδημα (χωρίς αυτό προφανώς να είναι πανάκεια) είναι περιορισμένες ενώ ιδιαίτερα εκτεταμένες είναι αυτές που ευαγγελίζονται μία απροσδιόριστου (για τους πολλούς) τύπου ανάπτυξης. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οι εξελίξεις όμως κινούνται με ταχύτερους ρυθμούς σε σχέση με το παρελθόν, συνεπώς η συζήτηση για την ευημερία των ανθρώπων έπρεπε να είχε ήδη αρχίσει. 

mastroyanni.blogspot