Γόρτυνος Ιερεμίας: Κυριακή του Θωμά

Η σημερινή Κυριακή, αδελφοί χριστιανοί, λέγεται «Αντίπασχα». Δηλαδή, είναι αντί του Πάσχα, που εορτάσαμε την προηγούμενη Κυριακή. Αυτό όμως σημαίνει βαθειά ότι και κάθε Κυριακή είναι Πάσχα και πρέπει λοιπόν να τιμάμε σ᾽ αυτήν ιδιαίτερα την Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. – Θα παρακαλέσω, αγαπητοί μου, να προσέξετε τα όσα απλά μεν, αλλά με κάποια βαθύτερη πατερική ερμηνεία θα σας πω πάνω στην σημερινή ευαγγελική περικοπή.

1. Και κατά πρώτον να πούμε, γιατί στις μεν γυναίκες εμφανίστηκε ο αναστάς Κύριος όρθρου βαθέος και ανατείλαντος του ηλίου, στους δε μαθητές, ακούσαμε σήμερα στο Ευαγγέλιο ότι εμφανίστηκε «οψίας γενομένης», όταν δηλαδή είχε τελειώσει η ημέρα και βράδιαζε; Αυτό εξηγείται από το ότι την ημέρα οι μαθητές πήγαιναν σε διάφορες εργασίες, όπως το βλέπουμε και από την πορεία τους προς τους Εμμαούς, αλλά το βράδυ συγκεντρώνονταν όλοι στην οικία της Σιών. Και
κλείνονταν σ᾽ αυτήν για τον φόβο των Ιουδαίων, αλλά και για να δυναμωθούν μεταξύ τους, γιατί ήταν λυπημένοι για τον θάνατο του Διδασκάλου τους.

Τότε, λοιπόν, το βράδυ, όταν είχε τελειώσει η ημέρα και ήταν όλοι μαζί, τότε εμφανίστηκε σ᾽ αυτούς ο αναστάς Κύριος και μάλιστα «έστη εις το μέσον», για να τον βλέπουν όλοι! Αυτός ο τρόπος βέβαια της εμφανίσεως του αναστάντος Ιησού Χριστού ήταν υψηλότερος από τους άλλους, γι᾽ αυτό και δόθηκε τελευταίος στους μαθητές Του. «Υψηλοτέρω δε τρόπω, οψία ην τοις μαθηταίς»! Αλλά και το άλλο ήταν το θαυμαστό: Το ότι ο αναστημένος Κύριος εμφανίστηκε στους μαθητές Του ενώ οι θύρες ήταν κλειστές. «Κεκλεισμένων των θυρών»! Με αυτό ήθελε να δείξει ο Κύριος στους μαθητές Του, πρώτον μεν, ότι δεν πρέπει να βλέπουν ως αδύναμη την ανθρώπινη φύση Του, γιατί ήταν ενωμένη με την θεότητα. Έτσι, τώρα μάλιστα με την ανάστασή Του, η ανθρώπινη φύση Του μετέχει τελειότερα στην θεική Του δόξα και ενεργεί θαυματουργικά («των θεικών αυχημάτων τελεώτερον μετασχούσαν τη αφθαρσία») . Αλλά, με το να εμφανιστεί ο αναστάς Κύριος στους μαθητές Του, ενώ οι θύρες ήταν κλειστές, είναι παρόμοιο με το ότι βγήκε παρθεντικά από την Κοιλία της Παναγίας και παρόμοιο πάλι με το ότι εβγήκε από τον τάφο, ενώ αυτός ήταν σφραγισμένος. Ούτε λοιπόν το παρθενικό σφράγισμα κατέστρεψε ο Χριστός όταν γεννήθηκε, ούτε τις σφραγίδες του τάφου όταν αναστήθηκε, αλλά και ούτε άνοιξε τις θύρες του υπερώου των μαθητών Του, όταν εμφανίστηκε σ᾽ αυτούς!

2. Οι μαθητές, μας είπε το Ευαγγέλιο, ότι «εχάρησαν ιδόντες τον Κύριον». Η χαρά αυτή ήταν εκείνη που τους είχε προείπει ο Κύριος ότι θα χωριστεί μεν απ᾽ αυτούς με τον θάνατό Του, αλλά πάλι θα τους ξαναδεί και θα χαρούν με τέτοια χαρά, που δεν θα μπορεί να τους την πάρει κανείς: «Πάλιν όψομαι υμάς και χαρήσεται υμών η καρδία και την χαράν υμών ουδείς αίρει αφ᾽ υμών» (Ιωάν. 16,22)! Χάρηκαν, λοιπόν, οι μαθητές, γιατί πάλι ξαναείδαν τον Κύριό τους και τους εκπλήρωσε έτσι την υπόσχεσή Του. Ο Ευαγγελιστής όμως Λουκάς που διηγείται την εμφάνιση αυτή του αναστάντος Κυρίου λέγει ότι οι μαθητές ταράχθηκαν και νόμισαν ότι βλέπουν φάντασμα: «Πτοηθέντες και έμφοβοι γενόμενοι εδόκουν πνεύμα θεωρείν» (Λουκ. 24,37). Αλλά αυτό δεν σημαίνει διαφωνία με αυτό που ακούσαμε στο σημερινό Ευαγγέλιο ότι χάρηκαν οι μαθητές. Και τα δυό συνέβησαν! Φυσικό ήταν να ταραχθούν κατά πρώτον οι μαθητές και να νομίσουν ότι είναι φάντασμα η μορφή που τους εμφανίστηκε, ενώ οι πόρτες είναι κλεισμένες. Λίγο αργότερα όμως, όταν θυμήθηκαν την πρόρρηση του Χριστού και Τον γνώρισαν από την επίδειξη των μελών Του, πείστηκαν ότι πραγματικά είναι ο αγαπημένος τους Διδάσκαλος, ο Ιησούς Χριστός, και «εχάρησαν», όπως το λέγει το σημερινό Ευαγγέλιο. Γι᾽ αυτό και, όπως το ακούσαμε πάλι σήμερα από το Ευαγγέλιο, ο αναστάς Κύριος είπε στους μαθητές Του δυό φορές το «ειρήνη υμίν». Μία φορά πριν από την επίδειξη των πληγών Του και την άλλη φορά μετά την επίδειξη, ακριβώς για να τους απαλλάξει από την αγωνία τους. Αλλά το διπλό «ειρήνη υμίν» που ακούσαμε στο σημερινό άγιο Ευαγγέλιο έχει και ένα άλλο βαθύτερο νόημα. Ότι, δηλαδή, ο αναστάς Κύριος, με το όλο Του έργο, δεν ειρηνοποίησε μόνο τα επί γης, αλλά και τα εν ουρανοίς. Μας το λέγει αυτό ο απόστολος Πέτρος γράφοντας για τον Χριστό: «Ειρηνοποιήσας διά του αίματος του Υιού Αυτού τα εν ουρανώ και τα εν τη γη» (Κολ. 1,20)!

3. Ο αναστάς Κύριος εμφανισθείς στους μαθητές Του έδειξε σ᾽ αυτούς τα χέρια Του και την πλευρά Του. Έτσι, επειδή φαίνονταν οι πληγές από την σταύρωσή Του, βεβαιώθηκαν οι μαθητές ότι δεν αναστήθηκε άλλο σώμα, αλλά αυτό το σώμα που έπαθε στο Σταυρό. Ο Ιησούς Χριστός έδειξε στους μαθητές Του τα χέρια Του, με τα οποία έπλασε τον Αδάμ όταν τον δημιούργησε, αλλά και τον ανέπλασε ο Χριστός, με το λυτρωτικό Του έργο, όταν αυτός αμάρτησε. Έδειξε στους μαθητές Του ο Χριστός την πλευρά Του, από την Οποία, η Εύα, που πλάστηκε από την πλευρά του Αδάμ, βρήκε την λύτρωσή της· γιατί από την πλευρά του Εσταυρωμένου Ιησού Χριστού, όταν λογχίστηκε, βγήκε αίμα και ύδωρ, δηλαδή, το βάπτισμα και η θεία Κοινωνία, αυτά τα δύο Μυστήρια που μας σώζουν. Αλλά, όπως ερμηνεύουν μερικοί, το ότι ο αναστάς Χριστός έδειξε στους μαθητές Του την πλευρά Του και τα χέρια Του, με αυτό μυστικά ήθελε να διδάξει σ᾽ εμάς την τελειότητα! Δηλαδή, και η καρδιά μας να έχει πίστη δυνατή στον Χριστό και να Τον αγαπά, αλλά και να εκδηλώνεται αυτή η πίστη και αγάπη στον Χριστό με την αγαθοεργία· γιατί με τα χέρια μας κάνουμε τα καλά έργα.

4. Ακόμη στο σημερινό Ευαγγέλιο ακούσαμε, αγαπητοί μου, ότι ο αναστάς Ιησούς Χριστός εμφύσησε στους μαθητές Του και τους έδωσε το Άγιο Πνεύμα. «Ενεφύσησεν αυτοίς και λέγει· Λάβετε Πνεύμα Άγιον». Αυτό το εμφύσημα του Χριστού στους μαθητές Του αντιστοιχεί με εκείνο το παλαιό εμφύσημα στον Αδάμ κατά την δημιουργία του (βλ. Γεν. 2,7), που ήταν θείο χάρισμα. Το χάρισμα όμως αυτό ο Αδάμ το στερήθηκε για την παρακοή του. Αλλά τώρα ο Ιησούς Χριστός με την ανάστασή Του ωραίζει πάλι τον άνθρωπο («κατεκάλλυνεν αυτόν»). Και με το εμφύσημα τώρα στους μαθητές Του νεουργεί τον άνθρωπο και κάνει τους μαθητές να γίνουν δεκτικοί όλων των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, που θα λάβουν με την Πεντηκοστή! Αλλά δίνει και τώρα ένα (μόνο) είδος χαρίσματος ο Χριστός στους μαθητές Του με το εμφύσημά Του σ᾽ αυτούς: Το να συγχωρούν αμαρτήματα. «Αν τινων αφήτε τας αμαρτίας αφίενται αυτοίς, αν τινων κρατείτε κεκράτηνται». Τους αποστέλλει δε ο Χριστός στον κόσμο, για να συνεχίσουν το έργο Του λέγοντάς τους: «Καθώς απέσταλκέ με ο Πατήρ, καγώ πέμπω υμάς». Η αποστολή όμως αυτή των μαθητών δεν ήταν ίση κατά την αξία, όπως η δική Του αποστολή από τον Πατέρα. Γιατί Αυτόν ο Πατήρ τον απέστειλε στον κόσμο ως ομοούσιο και ομότιμο Υιό Του. Ο Χριστός όμως πέμπει τους Αποστόλους Του ως δούλους και μαθητές Του. Τον λόγο λοιπόν αυτόν του Χριστού στους μαθητές Του, τον «καθώς απέσταλκέ με ο Πατήρ καγώ πέμπω υμάς», θα τον ερμηνεύσουμε γενικά ως εξής: Καθώς ο Πατέρας μου έστειλε εμένα για ευεργεσία των ανθρώπων, έτσι και Εγώ στέλνω εσάς να ευαγγελίσετε τους ανθρώπους για την σωτηρία τους.

Μετά από αυτά ο αναστάς Κύριος έγινε άφαντος δείχνοντας πάλι και από αυτό την «εις το υψηλότερον του σώματος μετακόσμησιν». Το θεωθέν, δηλαδή, σώμα Του.
5. Αλλά δεν είπαμε τίποτε, χριστιανοί μου, για την «απιστία» του Θωμά, που εορτάζουμε σήμερα. Έχει μεγάλη θεολογία το θέμα αυτό. Το αφήνουμε αυτό για του χρόνου, πρώτα ο Θεός, και αν εννοήσουμε καλά την λεγόμενη αυτή απιστία θα φωνάξουμε μαζί με τον άγιο Χρυσόστομο: «Ω καλή απιστία του Θωμά», που ζητούσε να γευθεί πρώτα το Πάθος του Χριστού, να εγγίζει την ανοιγμένη πλευρά και τα τρυπημένα Χέρια Του, για να κραυγάσει έπειτα «ο Κύριός μου και ο Θεός μου»!

Χριστός Ανέστη!
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας

*Βλ. Θεοφάνους Κεραμέως εις MPG 132,681-689.

vimaorthodoxias.gr