Όταν δείτε τους επενδυτές να δανείζονται για να αγοράσουν Bitcoin, αρχίστε να ανησυχείτε

Το χρέος είναι το πρόβλημα

Του Noah Smith

Μια οικονομική μανία είναι ένα εκπληκτικό πράγμα να βιώσει κανείς. Η συντριβή του 2008 προκάλεσε ρίγος στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και τότε φαινόταν πως τα ψυχολογικά σημάδια θα απέτρεπαν την επανάληψη μιας εμμονικής αγοράς παγίων για δεκαετίες. Αλλά αργότερα, μια νέα δύναμη εμφανίστηκε, εντελώς εκτός του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και οι συναρπαστικές μέρες που όλοι συζητούν για διαγράμματα τιμών και φούσκες, επέστρεψαν. 

Αυτή η δύναμη, είναι το bitcoin. Το κρυπτονόμισμα έχει δει την τιμή του να εκτοξεύεται από τις αρχές του έτους:

Μία πορεία που θυμίζει εποχές Dot-Com

Τιμές του Bitcoin σε δολάρια

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η συνολική κεφαλαιοποίηση όλων των κρυπτονομισμάτων υπολογίζεται σήμερα σε περίπου 600 δισ. δολάρια, εκ των οποίων το Bitcoin αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα. Ακόμη και αν όλα
αυτά αποδειχτούν μία φούσκα, δεν θα ήταν ιδιαίτερα μεγάλη - τόσο η τεχνολογική συντριβή το 2000 όσο και η συντριβή της αγοράς κατοικιών το 2008 "αφάνισαν" περίπου 6 τρισ. δολάρια πλούτου μόνο στις ΗΠΑ. Ωστόσο, μία κρυπτο-συντριβή ενδέχεται να έχει δυσμενείς οικονομικές συνέπειες, οπότε αξίζει να σκεφτεί κανείς τι θα συμβεί εάν οι επενδυτές αποφασίσουν να εγκαταλείψουν πανικόβλητοι τις θέσεις τους στο bitcoin. (Σημείωση: Διατηρώ μία μικρή ποσότητα bitcoin).

Αρχικά, ας σκεφτούμε γιατί μπορεί να συμβεί μια τέτοια συντριβή. Το μακροπρόθεσμο σενάριο για το bitcoin βασίζεται στη βιωσιμότητά του ως νόμισμα - βασικά, εάν οι άνθρωποι σταματήσουν να χρησιμοποιούν κυβερνητικό παραστατικό χρήμα για να αγοράζουν αυτοκίνητα, τηλεοράσεις και ψωμί και αρχίσουν να χρησιμοποιούν κρυπτονομίσματα, οι πρώτοι επενδυτές που τυχαίνει να έχουν αποθέματα από το νέο χρήμα στα χέρια τους θα ωφεληθούν σημαντικά.

Αλλά υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύει κανείς ότι το bitcoin δεν θα αντικαταστήσει το παραστατικό χρήμα. Το νόμισμα είναι τόσο ευμετάβλητο που αν οι μισθοί των πολιτών πληρώνονταν σε bitcoin, δεν θα ήξεραν πόσο πληρώνονται. Εάν προσπαθούσαν να κάνουν αγορές με bitcoin, η αμοιβή τους θα μπορούσε να έχει σμικρυνθεί μέχρι να φτάσουν στο σούπερ μάρκετ. Αντίθετα, φανταστείτε πόσο έχει μετανιώσει ο  προγραμματιστής που αγόρασε δύο πίτσες για 10.000 bitcoins το 2010 – ποσότητα που σήμερα θα άξιζε περισσότερα από 100 εκατ. δολ.. Είτε το bitcoin ενισχυθεί, είτε υποχωρήσει, η χρήση του για την πληρωμή πραγματικών αγαθών και υπηρεσιών φαίνεται να είναι κακή ιδέα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι τείνουν να χρησιμοποιούν νομίσματα με αργό αλλά προβλέψιμο πληθωρισμό - όπως το δολάριο ΗΠΑ, για το οποίο ο στόχος για πληθωρισμό 2% διατηρείται από μια ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα - ενώ συγκεντρώνουν assets για τα οποία αναμένουν να αυξηθεί η τιμή τους.

Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι το bitcoin δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον πραγματικό κόσμο. Οι άνθρωποι που θέλουν να πληρώσουν για εμπορεύματα στη μαύρη αγορά όπως τα ναρκωτικά ή που θέλουν να "ξεπλύνουν" μαύρο χρήμα, θα συνεχίσουν να το χρησιμοποιούν, όπως και εκείνοι που θέλουν να αποφύγουν ελέγχους κεφαλαίων, όπως αυτοί που επιβάλλει η Κίνα. Άλλα κρυπτονομίσματα, όπως το ether, είναι επίσης μέρος πλατφορμών λογισμικού που επιτρέπουν στους ανθρώπους να εκτελούν έξυπνες συμβάσεις.

Και η άνοδος των αρχικών δημόσιων προσφορών νομισμάτων (ICOs), μέσω των οποίων οι εταιρείες (ή οι απατεώνες) χρηματοδοτούν τις επιχειρήσεις τους με ανταλλαγές κρυπτονομισμάτων για μετρητά, δείχνει ότι αυτή η νέα μορφή χρημάτων θα φανεί επίσης χρήσιμη για την αποφυγή οικονομικών κανονισμών. Επειδή τα κρυπτονομίσματα είναι παγκόσμια, οι κανονισμοί σε εθνικό επίπεδο - όπως οι απαγορεύσεις των ICOs στην Κίνα και τη Νότια Κορέα - δεν θα καταργήσουν ποτέ τη χρήση τους.

Έτσι, το bitcoin, το ether και τα υπόλοιπα νομίσματα έχουν κάποια σταθερή πραγματική αξία - δεν είναι καθαρές "φούσκες". Αλλά αν η τιμή τους υποχωρήσει πολύ από τα σημερινά υψηλά, θα μπορούσαν να στείλουν τις ΗΠΑ και άλλες ανεπτυγμένες χώρες πίσω σε μια ύφεση, όπως η συντριβή του 2008;

Πιθανότατα εξαρτάται από το πόσο χρέος συνδέεται με τη φούσκα. Ένα άρθρο το 2012 των οικονομολόγων Oscar Jorda, Moritz Schularick και Alan Taylor εστίαζε στην ιστορία των περιόδων ύφεσης και διαπίστωνε ότι όταν το ιδιωτικό χρέος είναι μεγαλύτερο κατά τη διάρκεια μιας διόγκωσης της αγοράς, η ύφεση που ακολουθεί τείνει να είναι μεγαλύτερη και πιο σοβαρή. Αυτό συμβαδίζει σημαντικά με την εμπειρία των ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες - η τεχνολογική φούσκα αφορούσε ως επί το πλείστον μετοχές, επομένως η ύφεση που ακολούθησε ήταν μικρή και ήπια, ενώ η φούσκα των στεγαστικών δανείων δημιούργησε τη Μεγάλη Ύφεση και μια δεκαετία χάους.

Γιατί το χρέος χειροτερεύει τόσο τις φούσκες; Όταν συντρίβονται οι μετοχές, ο πλασματικός πλούτος απλώς εξαφανίζεται. Αυτό κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται φτωχότεροι, γεγονός που τους οδηγεί να καταναλώνουν λιγότερο - ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως "αίσθηση πλούτου" (wealth effect). Αλλά όταν οι εταιρείες ή τα νοικοκυριά έχουν δανειστεί πολλά χρήματα ο ένας από τον άλλο, μια συντριβή των τιμών των assets μπορεί επίσης να προκαλέσει άλλες δυσμενείς συνέπειες. Οι τράπεζες που βλέπουν τα δάνεια τους να "κοκκινίζουν", θα αναγκαστούν και οι ίδιες να δανειστούν χρήματα, γεγονός που επιβραδύνει την πραγματική οικονομία επειδή ο δανεισμός είναι πιο δαπανηρός από τη χρηματοδότηση μιας επιχείρησης εσωτερικά. Το χρέος δημιουργεί επίσης συστημικό κίνδυνο, διότι τα βασικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να χρεοκοπήσουν εύκολα εάν έχουν υπερβολικά επίπεδα μόχλευσης. Οι τράπεζες των οποίων τα χρέη ξαφνικά καθίστανται μη εξυπηρετούμενα δυσκολεύονται να δανείσουν στις επιχειρήσεις λόγω των δικών τους απαιτήσεων κεφαλαιακής επάρκειας ή φτάνουν και στο σημείο να ζητήσουν κρατική διάσωση. Και τα νοικοκυριά που επιβαρύνονται με υπερβολικό χρέος μπορεί να κινηθούν προς την απομόχλευση, πλήττοντας την κατανάλωση - ένα φαινόμενο γνωστό ως ύφεση ισολογισμού (balance sheet recession).

Τώρα, το ιδιωτικό χρέος στην οικονομία των Η.Π.Α. έχει μειωθεί από τα υψηλά του επίπεδα πριν το 2008 και δεν αυξάνεται πολύ γρήγορα τα τελευταία χρόνια:

Αναζωπυρώνοντας το "πάθος" του χρέους

Το ιδιωτικό χρέος ως προς το ΑΕΠ των ΗΠΑ

Έτσι, η ώρα να ανησυχήσετε για το bitcoin θα έρθει εάν και όταν άνθρωποι και εταιρείες αρχίσουν είτε να δανείζονται χρήματα για να επενδύσουν σε κρυπτονομίσματα, είτε να χρησιμοποιούν το bitcoin ως εγγύηση για δάνεια. Αυτά τα ανησυχητικά σημάδια μόλις τώρα αρχίζουν να εμφανίζονται. Υπάρχουν ιστορίες ανθρώπων που παίρνουν στεγαστικά δάνεια για να επενδύσουν σε bitcoin, και νέες εταιρείες αναδύονται για να δανείσουν χρήματα σε ανθρώπους για τη χρηματοδότηση των λογαριασμούς τους σε κρυπτονομίσματα.

Μέχρι στιγμής, αυτές οι ιστορίες είναι διάσπαρτες και τα ποσά που αναφέρονται είναι αναμφισβήτητα μικρά σε σύγκριση με αυτά που είδαμε στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Αλλά οι ρυθμιστικές αρχές και η Federal Reserve θα πρέπει να παρακολουθούν το φαινόμενο του δανεισμού που σχετίζεται με το bitcoin και να ετοιμαστούν να λάβουν σκληρότερα μέτρα, αν τα πράγματα βρεθούν εκτός ελέγχου. Χωρίς μεγάλη συσσώρευση χρέους, μια φούσκα του bitcoin και μία συντριβή δεν αποτελούν μία ιδιαίτερα τρομακτική προοπτική.

capital.gr