Απεργιακός πυρετός στην Ολλανδία της λιτότητας

Του Αδάμ Γιαννίκου
Δεν τα πάνε καλά όπως φαίνεται με τις διαπραγματεύσεις οι πιστωτές της Ελλάδας, αν κρίνει κανείς από τα μέτωπα που ανοίγουν το ένα μετά το άλλο στο εσωτερικό των χωρών τους. Και μπορεί ο απεργιακός πυρετός στη Γερμανία να δημιουργεί μόνιμο πονοκέφαλο στο Βερολίνο, λίγοι όμως θα ανέμεναν να συμβεί το ίδιο και στην Ολλανδία.
Μετά τα χαμηλά ποσοστά που κατέγραψε στις περιφερειακές εκλογές του Μαρτίου, η ολλανδική κυβέρνηση βλέπει τώρα να καταρρέουν οι διαπραγματεύσεις για υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας με τα συνδικάτα.

Όπως ανακοίνωσε το Σάββατο, η Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), οι συνομιλίες με την κυβέρνηση κατέληξαν σε πλήρες αδιέξοδο. Είχε προηγηθεί την περασμένη Τετάρτη η λήξη της προθεσμίας που έδωσαν οι δημόσιοι υπάλληλοι στην κυβέρνηση για ικανοποιηση των αιτημάτων τους, με τα οποία διεκδικούν 3% αύξηση αποδοχών και ένα κοινωνικό σχέδιο συγκράτησης των περικοπών.
«Μέσα στην εβδομάδα συμπληρώσαμε 1.600 ημέρες χωρίς συλλογική σύμβαση. Τεσσερισήμισι χρόνια στασιμότητας στην απασχόληση. Δυστυχώς δεν μας μένει τίποτα άλλο παρά να εξετάσουμε όλες τις μορφές κινητοποιήσεων», δήλωσε ο Μαρκ Άουγαντ, επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της FNV.
Απεργίες διαρκείας
Η μεγαλύτερη εργατική συνομοσπονδία της χώρας εκπροσωπεί πάνω από 700.000 εργαζομένους στον δημόσιο και ιδιωτικο τομέα, σε υπηρεσίες και μεταποίηση. Το 2011, η ηγεσία της διχάστηκε έντονα γύρω από το ζήτημα των μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό. Φέτος τον Απρίλιο, η FNV ανακοίνωσε νέο οργανωτικό σχήμα με το οποίο ελπίζει να ξεπεράσει τα εσωτερικά της προβλήματα εν μέσω κορύφωσης των διαπραγματεύσεων με τους εργοδότες.
Το πρώτο κύμα των μαζικών κινητοποίησεων έρχεται σήμερα με συγκέντρωση στην Ουτρέχτη. Στις 26 Μαΐου θα πραγματοποιηθεί στάση εργασίας σε κυβερνητικές υπηρεσίες στο Ρότερνταμ, ενώ τον Ιούνιο σειρά παίρνουν οιεργαζόμενοι στο αεροδρόμιο Σίπχολ και το λιμάνι του Άμστερνταμ.
Παρά την οικονομική στασιμότητα των τελευταίων ετών, στη χώρα επικρατούσε σχετική εργασιακή ειρήνη με τους Ολλανδούς απρόθυμους να γεμίσουν δρόμους και πλατείες. Όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα της κεντρικής στατιστικής υπηρεσίας (CBS) που ανακοινώθηκε με αφορμή τους εορτασμούς για την Εργατική Πρωτομαγιά, μέσα στο 2014 πραγματοποιήθηκαν μόλις 25 κινητοποιήσεις με τη συμμετοχή συνολικά 10.000 εργαζομένων, από τις οποίες εννιά πρόβαλλαν μισθολογικά αιτήματα και έντεκα αφορούσαν απώλεια θέσεων εργασίας.
Κόκκινες γραμμές στην Ολλανδία
Αυτή τη φορά τα πράγματα μοιάζουν να είναι διαφορετικά, με την κυβέρνηση να εισπράττει την κόπωση από τη δεύτερη θητεία της και τον κατακερματισμό των πολιτικών δυνάμεων να δημιουργεί συνθηκες ευρύτερων ανακατατάξεων στο πολιτικό σκηνικό.
Εκτός από τους δημόσιους υπαλλήλους, επί ποδός αναμένεται να βρεθούν 25.000 συνδικαλιστές στις ενοπλες δυναμεις και τις οργανώσεις βετεράνων (AFMP FNV), 84.000 εκπαιδευτικοί (Aob), τα μέλη της FNV Catering, 24.000 εργαζόμενοι στην εστίαση και φιλοξενία (FNV HORECA), η νεολαια της συνομοσπονδίας (FNV Jong), 35.000 εργαζομενοι στη βιομηχανια του θεάματος, τις τέχνες και τις εταιρείες πληροφορικής (FNV KIEM), 25.000 μέλη της βασιλικής χωροφυλακής (MARVER FNV), η ένωση κομμωτών (mooi!), 5.500 μέλη του εμπορικού ναυτικού και των ναυτιλιακών επιχειρήσεων (Nautilus International), 25.000 αστυνομικοί (NPb), 6.300 μέλη δημοσιογραφικών ενώσεων (NVJ), οι επαγγελματίες του ποδοσφαίρου (VVCS), όλοι οι υπόλοιποι αθλητές (NL SPORTER), οι εργαζομένοι στον κλάδο της αναψυχής (FNV Recreatie), 3.300 μέλη από τις οργανώσεις γυναικών (FNV vrouw) και 15.000 αυτοαπασχολούμενοι (Zelfstandigen).
«Πιάσαμε τις κόκκινες γραμμές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο Τον Χερτς, πρόεδρος του εκτελεστικού συμβουλίου της FNV, προσθέτοντας ότι «οι εργοδότες δείχνουν μεγαλύτερη αδιαλλαξία κάθε φορά που προσέρχονται σε διάλογο, ενώ οι μισθοί μειώνονται διαρκώς εδώ και χρόνια».
Τα συνδικάτα διαμαρτύρονται ότι οι περικοπές θέσεων έχουν αυξήσει το φόρτο εργασίας στους εναπομείναντες εργαζομένους, επιδεινώνοντας τους όρους ασφάλειας και ποιότητας της εργασίας. Η FNV φέρνει ως παράδειγμα την επιβάρυνση του αστυνομικού έργου, της εργασίας σε φυλακές, νοσοκομεία και διακομιστικές υπηρεσίες, εξαιτίας των υπερβολικών περικοπών στον τομέα της υγείας.
«Η ποιότητα έχει κι ένα αντίτιμο, ακόμα και στις δημόσιες υπηρεσίες. Οι εργαζόμενοι έχουν ξεχάσει τα τελευταία χρόνια τι θα πει αύξηση. Δεν δουλεύουν βραδινές βάρδιες και Σαββατοκύριακα για το τίποτα», δήλωσε ο Χερτς.
Κυβερνητική φθορά, συντριβή Εργατικών
Οι μακροχρόνιες συλλογικές συμβάσεις εργασίας ανάμεσα σε μεγάλους εργοδότες και συνδικάτα προβλέπονται από την ολλανδική νομοθεσία. Με το μπλοκ της λιτότητας να κυριαρχεί σε κυβερνητικό επίπεδο είναι αναμενόμενο οι εργοδότες να έχουν το πάνω χέρι.
Ο συνασπισμός των Φιλελεύθερων (VVD) του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε και των Εργατικών (PvdA) του υπουργού Οικονομικών, Γερούν Ντάισελμπλουμ, έχει οριακή πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Όμως στη Γερουσία αναμένεται να την απωλέσει, καθώς στις περιφερειακές εκλογές βρέθηκε να χάνει το ένα τρίτο των δυνάμεών της, κάτι που αναμένεται να αποτυπωθεί και στη νέα σύνθεση της Γερουσίας, που θα προκύψει στις 26 Μαΐου από τους 566 νέους περιφερειακούς συμβούλους των δώδεκα περιφερειών της χώρας.
Κανένα, πλέον, από τα μεγαλύτερα κόμματα δεν φαίνεται να έχει ξεκάθαρο προβάδισμα έναντι των υπολοίπων, καθώς οι διαφορές ανάμεσά τους καταγράφονται πολύ μικρές. Μετά τα καινούρια δεδομένα, η έως τώρα συνεργασία των κυβερνητικών εταίρων στη Γερουσία με τα μικρότερα κόμματα των σοσιαλφιλελεύθερων του D66, τη Χριστιανική Ένωση και τους καλβινιστές του SGP δεν αρκεί για τον σχηματισμό πλειοψηφίας, ενώ οι Πράσινοι εξακολουθούν να μην δείχνουν διάθεση στήριξης. Στα μικρά κόμματα θα πρέπει να συμπεριληφθεί πλέον και το Εργατικό Κόμμα. Μπορεί οι ιδεολογικοί συγγενείς του Γερούν Ντάισλεμπλουμ στην Ελλάδα να φωνάζουν «Γερούν, γερά», στην πατρίδα του όμως οι Εργατικοί ακολουθούν πορεία ΠΑΣΟΚ και έρχονται πέμπτοι πίσω από το D66, το ακροδεξιό PVV και την έκπληξη από τα αριστερά.
Η άνοδος της Αριστεράς
Προερχόμενο από την μαοϊκή αριστερά του '60, το Σοσιαλιστικό Κόμμα (SP) απέκτησε ερίσματα στον καθολικό Νότο της χώρας, αλλά παρέμεινε δέσμιο του ιστορικού θρησκευτιικού διχασμού της εργατικής τάξης στην Ολλανδία. Από τις αρχές του '90 ακολούθησε ανανεωτική πορεία και ενισχύθηκε μετά τη νεοφιλελεύθερη στροφή των Εργατικών και τον ελιτισμό των Πράσινων, καταλήγοντας ως η μόνη αριστερή αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο. Στις εθνικές εκλογές του 2006 υπερδιπλασίσασε τα ποσοστά του, κερδίζοντας το 16,6% των ψήφων, υποχώρησε ωστόσο στη συνέχεια απέναντι στον πόλεμο φθοράς που κήρυξαν οι Εργατικοί, κάνοντας διαρκώς λόγο για ανεύθυνη στάση της Αριστεράς. Στις δημοτικές εκλογές του 2014, το SP κατάφερε και υπερσκέλισε τους Εργατικούς στο Άμστερνταμ. Οι τελευταιοι έμειναν χωρίς εκπροσώπηση στο δημοτικό συμβούλιο για πρώτη φορά απο το 1946.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιοποίησε σήμερα το δημοτικό συμβούλιο του Άμστερνταμ, τα νοικοκυριά με υψηλό εισόδημα στην πόλη ανέρχονται στο 12,4% του συνολικού πληθυσμού της από 7% το 2001. Την ίδια στιγμή, τα νοικυκριά με χαμηλό εισόδημα καταγράφονται στο ένα πέμπτο αντίστοιχα, ποσοστό που δεν άλλαξε τα τελευταια δεκαπέντε χρόνια με αποτέλεσμα τη διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις δύο τάξεις.
Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν στο χώρο της ολλανδικής Αριστεράς οι φωνές που ζητούν ριζοσπαστικοποίηση των συνδικάτων, με αιτήματα όπως κατώτατο ωρομίσθιο στα 12,5 ευρώ από 8,66-9,62 ευρώ που είναι σήμερα, 32 ώρες εβδομαδιαίας πλήρους απασχόλησης, όχι άλλες μειώσεις μισθών, προστασία των εργασιακών σχέσεων, μέτρα αντιμετώπισης της ανεργίας στους νέους και διατήρηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 65 έτη.
Στις 26 Μαρτίου, η ολλανδική Βουλή ψήφισε την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 66 έτη από το 2018, στα 67 απο το 2021, προβλέποντας σύνδεσή του ορίο με το προσδόκιμο ζωής από το 2022. Για να ισχύσουν, όμως, αυτά θα πρέπει να περάσουν και από τη Γερουσία, όπου πλέον οι ισορροπίες αλλάζουν.
Παίζοντας το χαρτί της ανασφάλειας
Από την πλευρά του, το μπλοκ της λιτότητας, ελπίζει πως η μικρη οικονομική ανάκαμψη των τελευταίων τριμήνων θα συνεχιστεί και για τα επόμενα δύο χρόνια που απομένουν έως τις εθνικές εκλογέ, οι οποιες είναι προγραμματισμένες να γίνουν το αργότερο ως τον Μάρτιο του 2017.
Μπορεί οι πολιτικές λιτότητας στην Ολλανδία να μην έχουν τις δραματικές συνέπειες που παρατηρούνται στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, όμως οι μεσαίες τάξεις αρχίζουν να νιώθουν ότι κάτι δεν πάει καλά στην τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των εργαζομένων μερικής απασχόλησης. Στην Ολλανδία, η μερική απασχόληση αποτελεί μια σχετικά δημοφιλή επιλογή για ιστορικούς λόγους. Πάνω από τους μισούς εργαζομένους στη χώρα εργαζονται part-time (ένας στους τέσσερις άντρες και τρεις στις τέσσερις γυναίκες και συνολικά τρεις φορές περισσότεροι απο τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο). Πρόσφατη έρευνα έδειξε πως η ανασφάλεια αρχίζει να αυξάνεται και σ' αυτούς. Πριν από το ξέσπασμα της κρίσης μόλις το 10% των εργαζομένων μερικής απασχόλησης επιθυμούσε πλήρη εργασία.. Σήμερα, το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 25%.
Προς το παρόν, η κυβέρνηση προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της, οι οποίες άνοιξαν ακόμα περισσότερο μετά το δικαστικό σκάνδαλο που ξέσπασε προεκλογικά και οδήγησε στην παραίτηση της δεξιάς ηγεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Προσπαθώντας να βρει βηματισμό, η κυβέρνηση Ρούτε-Ντάισελμπλουμ κατηγορεί τους αντιπάλους της για λαϊκισμό και επιχειρεί να κερδίσει πολιτικό κεφάλαιο από το φόβο της κοινής γνώμης για τους τζιχαντιστές· ελπίζοντας πως η λιτότητα θα περάσει απαρατήρητη και αυτήν τη φορά.