Η λεγόμενη «επανάσταση του σχιστόλιθου» μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ είχαν αρχίσει να επενδύουν στην ανάπτυξη των τεχνολογιών εξόρυξης σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου πριν από περίπου 15 χρόνια και σήμερα έχουν καταφέρει να αντικαταστήσουν μερικώς την εισαγωγή και να μειώσουν τις τιμές στην εσωτερική αγορά.
Αιτία για την ανάπτυξη της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου στάθηκε η δεκαετία υψηλών τιμών στο πετρέλαιο, αρχής γενομένης από το 2004. Η Αμερική, ως ο μεγαλύτερος καταναλωτής υδρογονανθράκων, υποχρεώθηκε να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους εξασφάλισης ενεργειακών πόρων, ενώ με τις τιμές του πετρελαίου να κυμαίνονται από 100 δολάρια το βαρέλι και πάνω, κατέστη πιο συμφέρον να επενδύει στην «εγχώρια παραγωγή», παρά το εξαιρετικά υψηλό κόστος της.
Για παράδειγμα, το κόστος παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου είναι 70-90 δολάρια το βαρέλι. Κόστος πολύ υψηλότερο από την παραγωγή του κανονικού πετρελαίου. Παρόλα αυτά όμως, έχει κάποιο νόημα τη στιγμή που οι τιμές στην παγκόσμια αγορά είναι άνω των 100 δολαρίων το βαρέλι. Από την πλευρά τους, οι ρωσικές εταιρίες δεν είχαν κανένα λόγο να επενδύσουν σε τόσο ασύμφορα προγράμματα, καθώς υπάρχουν πολλά ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα με κόστος παραγωγής 20 δολ. το βαρέλι.
Οι ΗΠΑ πρώτη δύναμη;

Διαβάστε επίσης:

Η Ρωσία δεν έχει “ενεργειακούς ανταγωνιστές” στα Βαλκάνια
Αυξάνει τις εξαγωγές της στην Ευρώπη η Gazprom
Το αποτέλεσμα ήταν ότι η Αμερική, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες, πραγματοποίησε μια σημαντική πρόοδο και δεν αποκλείεται να βρίσκεται τώρα στο δρόμο της ενεργειακής απεξάρτησης. Οι αναλυτές της τράπεζας Goldman Sachs είναι βέβαιοι ότι μέχρι το 2017 οι ΗΠΑ θα καταστούν η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα πετρελαίου στον κόσμο. Η παραγωγή της μπορεί να αυξηθεί ως τα 10,9 εκατ. βαρέλια την ημέρα, ξεπερνώντας την παραγωγή στη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία.
Τι σημαίνει αυτό για τη Ρωσία; Οποιαδήποτε αύξηση της παραγωγής σημαίνει μείωση των τιμών στις διεθνείς αγορές ενεργειακών πόρων. Για το κράτος, κάτι τέτοιο ισοδυναμεί με απότομη μείωση των εσόδων του προϋπολογισμού. Όσον αφορά τον πετρελαϊκό κλάδο, χωρίς εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη της παραγωγής και των υποδομών, δεν θα μπορέσει να παραμείνει ανταγωνιστικός. Όμως, η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας είναι αναγκαία, προκειμένου να μην χαθούν οι αγορές που έχουν κατακτηθεί.
Οικολογικά ... εμπόδια
Η Δυτική Ευρώπη αποτελεί τον «αγαπημένο καταναλωτή» της Ρωσίας. Οι υποδομές για τη μεταφορά πετρελαίου υπάρχουν, και η μεταφορά πετρελαιοειδών με τάνκερ μέσω της Μαύρης θάλασσας είναι μια εύκολη υπόθεση. Ο μεγάλος αριθμός βιομηχανιών που υπάρχουν σε Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, εξασφαλίζει τη σταθερή κατανάλωση. Υπάρχει ωστόσο ένα μικρό πρόβλημα, δηλαδή το γεγονός ότι στη Δ.Ευρώπη αυξάνονται συνεχώς οι δεσμεύσεις οικολογικού χαρακτήρα. Η καθιέρωση του οικολογικού προτύπου EURO 5, το οποίο καλείται να συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών βλαβερών αερίων στην ατμόσφαιρα, υποχρεώνει τις ρωσικές εταιρίες να επενδύσουν χρήματα για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής. Όσο οι τιμές του πετρελαίου παραμένουν πάνω από τα 100 δολ. το βαρέλι, είναι εφικτές οι επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των τεχνολογικών διαδικασιών και τη δημιουργία συστημάτων αγωγών. Η κατάσταση θα είναι τελείως διαφορετική όταν λόγω της αύξησης της παγκόσμιας παραγωγής οι τιμές θα παρουσιάσουν πτώση.

Σχετικά:

Οι Ρώσοι πετρελαιοπαραγωγοί οδηγούνται από το σκεπτικό ότι έστω και αν η Αμερική βρίσκεται κοντά στο να ανεξαρτητοποιηθεί από τις προμήθειες πετρελαίου από το εξωτερικό, η Δ.Ευρώπη θα έχει ανάγκη για πολύ καιρό ακόμη τις ρωσικές προμήθειες. Κι' αυτό διότι οι δυνατότητες εξόρυξης σχιστόλιθου είναι περιορισμένες λόγω της ανεπάρκειας παραγωγικών περιοχών και της ύπαρξης περιβαλλοντολογικών κινδύνων.
Ως επιβεβαίωση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού των Ρώσων παραγωγών, μπορεί να θυμηθεί κανείς την κατασκευή του αγωγού «Νότος». Δηλαδή το πρόγραμμα της Rosneft που είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός συστήματος αγωγών για την εξαγωγή πετρελαϊκών προϊόντων όπως βενζίνη, καύσιμο ντίζελ, κηροζίνη κ.α., από τις ακτές της Μαύρης θάλασσας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Rosneft, το πρόγραμμα προβλέπει την κατασκευή του αγωγού πετρελαιοειδών «Σίζραν-Σαράτοφ-Βολγκογκράντ-Νοβοροσίσκ». Η μεταφορική ισχύς του θα είναι 8,7 τόνοι ετησίως.
«Πιστές» θα μείνουν στο ρωσικό πετρέλαιο και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ιστορικά η κατάσταση έχει διαμορφωθεί έτσι, ώστε όλες οι υποδομές προμήθειας πετρελαίου και πετρελαιοειδών εκεί να είναι προσανατολισμένες στις παραδόσεις από την πρώην ΕΣΣΔ. Σήμερα, στην περίοδο της κρίσης, οποιεσδήποτε ριζικές αλλαγές στερούνται ουσίας.
Στο μεγάλο παιχνίδι και η Ασία
Όσον αφορά τις χώρες της Άπω Ανατολής, η Κίνα και η Ιαπωνία είναι δυναμικά αναπτυσσόμενες οικονομίες που απαιτούν διαρκώς μεγάλη ποσότητα ενεργειακών πόρων. Η Κίνα κατέχει τη δεύτερη θέση παγκοσμίως στην κατανάλωση υδρογονανθράκων. Και αυτές οι χώρες, προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από την εισαγωγή ενεργειακών πόρων, μεταξύ αυτών και των πόρων από τη Ρωσία. Ετσι, αρχίζουν την πειραματική εκμετάλλευση κοιτασμάτων σχιστολιθικού αερίου. Η ιαπωνική JAPEX σχεδιάζει το 2014 την δοκιμαστική εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου στη βόρεια Ιαπωνία, στην περιοχή που βρίσκεται η πόλη Ογκά, στη διοικητική υποδιαίρεση Ακίτα. Η Κίνα, η οποία αυτή τη στιγμή καταλαμβάνει την τρίτη θέση στον κόσμο σε όγκο κοιτασμάτων σχιστόλιθου, δεν θα μείνει αδρανής. Οι ενέργειές της όμως αφορούν το μακρινό μέλλον.

BRICS
Διαβάστε περισσότερα για την GAZPROM
Επομένως, η Ρωσία έχει περίπου 10 χρόνια για να κάνει ό,τι είναι δυνατό προκειμένου να μην εκτοπιστεί από την αγορά. Είναι απαραίτητο να αυξηθούν οι προμήθειες πετρελαίου προς την Κίνα, η οποία μόλις τώρα αρχίζει να προβαίνει στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων σχιστολιθικού πετρελαίου. Σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτέλεσε η υπογραφή στα πλαίσια της Οικονομικής Συνόδου Κορυφής της Αγίας Πετρούπολης, της συμφωνίας μεταξύ της Rosneft και της εθνικής εταιρίας πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κίνας, για προμήθειες πετρελαίου στην Κίνα τα επόμενα 25 χρόνια. Ο μαύρος χρυσός θα περάσει από τον αγωγό Ανατολική Σιβηρία-Ειρηνικός. Να σημειωθεί, πως τη χρηματοδότηση αυτού του αγωγού ανέλαβε η Τράπεζα Ανάπτυξης της Κίνας.
Κατ’ αυτό τον τρόπο, η ανάπτυξη των τεχνολογιών σχιστόλιθου σε όλο τον κόσμο δεν προμηνύει τίποτα καλό για τη Ρωσία, καθώς μακροπρόθεσμα θα απομείνει για τους Ρώσους εξαγωγείς μόνο η αγορά της Δυτικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι θα χάσουν όλα τους τα έσοδα. Οι ρωσικές εταιρίες θα συνεχίσουν να αποκομίζουν κέρδη από την αρκετά υψηλή τιμή των εξαγωγών υδρογονανθράκων βάσει των σημερινών και παλαιότερων συμβολαίων μακράς διάρκειας. Η εποχή όμως των υπέρογκων εσόδων από το πετρέλαιο, θα φτάσει στο τέλος της.

Η Νατάλια Λέμπεντεβα είναι διδάκτορας οικονομικών επιστημών, γενική διευθύντρια της συμβουλευτικής εταιρίας Miravil Group.



rbth.gr