Olympic Air – Aegean:Το καρτέλ των αιθέρων

Ιδιαίτερη εντύπωση συνεχίζει να προκαλεί στην ελληνική τουριστική αγορά η πλήρως εναρμονισμένη πρακτική τιμών που ακολουθούν οι δύο μεγάλοι έλληνες αερομεταφορείς. Σε μια χώρα που η μεγαλύτερη βαριά βιομηχανία της ήταν, είναι και θα είναι ο τουρισμός, οι δύο μεγάλες ελληνικές εταιρείες εμφανίζονται πλήρως ευθυγραμμισμένες στις τιμές τους προς τους μεγάλους ελληνικούς προορισμούς δημιουργώντας έτσι βάσιμες υπόνοιες για ύπαρξη καρτέλ στους ελληνικούς αιθέρες.

Πιο συγκεκριμένα, κάποιος που θέλει να αναχωρήσει στις 22 Δεκεμβρίου από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη θα πρέπει να πληρώσει 92 € στην οικονομική θέση της Aegean έναντι 91 της Oλυμπιακής και 155 ευρώ στη διακεκριμένη της δεύτερης εταιρίας έναντι 156 € της πρώτης. Ακόμα και στα εξωτερικά προγράμματά τους όπου υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί oι τιμές είναι και πάλι παραπλήσιες και κυμαίνονται από 77 € για την Ολυμπιακή έως 78 για την αεροπορία Αιγαίου.

Αντίστοιχη σύμπτωση τιμών συναντάμε και για κάποιον που θέλει να αναχωρήσει την ίδια ημερομηνία από την Αθήνα για το Ηράκλειο , καθώς με την αεροπορία Αιγαίου θα πρέπει να πληρώσει 62 €, 90 €, και 156 € για της πολύ φθηνές θέσεις, την οικονομική θέση και τη διακεκριμένη αντίστοιχα, ενώ οι τιμές της ολυμπιακής διαμορφώνονται πάλι με ένα ευρώ διαφορά στα 61 ευρώ, 89 €, και 155 € για την κάθε κατηγορία.

Εύκολα μπορεί να μαντέψει κανείς πλέον ότι ανάλογη κατάσταση υπάρχει και στο δρομολόγιο Αθήνα-Ρόδος όπου με την μεν Ολυμπιακή οι τιμές ανέρχονται σε 61 €, 91 € και 155 € για τις γνωστές τρεις κατηγορίες θέσεων ενώ οι τιμές της αεροπορίας Αιγαίου ανέρχονται σε 78, 92 και 156 €. Οι τιμές αυτές αφορούν πάλι εισιτήριο απλής μετάβασης στις 22 Δεκεμβρίου.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί, όπως φαίνεται από μια πιο προσεκτική παρατήρηση και των τριών παραπάνω πινάκων ότι υπάρχει ευθυγράμμιση των τιμών όχι μόνο σε κάθε προορισμό αλλά και στους τρεις μεγάλους ελληνικούς προορισμούς, αφού η διακεκριμένη θέση για Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο και Ρόδο κοστίζει από 155 ως 156 € και για απλή οικονομική θέση ο επιβάτης και για τους τρεις προορισμούς θα πρέπει να δώσει από 89 έως 92 €. !

Αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί και στα δρομολόγια εξωτερικού όπου κανείς θα περίμενε κάποιες μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις λόγω πιθανώς και του ανταγωνισμού που υπάρχει από τις ξένες εταιρείες. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει,  καθώς και στις 22 Δεκεμβρίου οι δύο πρωινές πτήσεις της αεροπορίας Αιγαίου κοστίζουν 167 και 267 € αντίστοιχα για την οικονομική και την κανονική θέση, ενώ μια πρωινή πτήση της ολυμπιακής της ίδιας ημερομηνίας κοστίζει 166 € στην οικονομική με περιορισμούς και 266 € στην οικονομική χωρίς περιορισμούς. Αντίστοιχα αν κάποιος θελήσει να φύγει το απόγευμα της ίδιας μέρας πάλι για το Λονδίνο θα πρέπει να πληρώσει 140 € με την αεροπορία Αιγαίου και 139 € με την Ολυμπιακή ενώ να σημειωθεί ότι τη συγκεκριμένη ημέρα τόσο οι μεσημεριανές όσο και οι απογευματινές πτήσεις από Αθήνα προς Λονδίνο των δύο εταιριών είναι ταυτόσημες και ως προς την ώρα αναχώρησης.

Η συγχώνευση

Υπενθυμίζεται ότι «Κόκκινο φως» στην σχεδιαζόμενη συγχώνευση των αεροπορικών ομίλων άναψε πριν λίγο καιρό η Κομισιόν. Η δεσπόζουσα θέση ιδίως στην ελληνική αγορά του νέου αερομεταφορέα και η δυσκολία εισόδου νέων παικτών στα δρομολόγια που θα εκτελούσε το νέο σχήμα αποτελούν τους βασικούς λόγους για τους οποίους η Κομισιόν άσκησε «βέτο» στην συγχώνευση των δύο εταιρειών, εξηγεί σε σχετική της ανακοίνωση η Επιτροπή.

"Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαγόρευσε, με βάση τον κανονισμό συγκεντρώσεων της ΕΕ, την προτεινόμενη συγκέντρωση της Aegean Airlines με την Olympic Air, καθώς θα οδηγούσε σε οιονεί μονοπώλιο της ελληνικής αγοράς αεροπορικών μεταφορών. Η εν λόγω πράξη θα είχε ως συνέπεια υψηλότερους ναύλους για τέσσερα από τα έξι εκατομμύρια ελλήνων και ευρωπαίων καταναλωτών που ταξιδεύουν σε δρομολόγια από και προς την Αθήνα κάθε χρόνο. Οι δύο αεροπορικές εταιρείες ελέγχουν από κοινού ποσοστό μεγαλύτερο από το 90% της ελληνικής εγχώριας αγοράς αεροπορικών μεταφορών και κατά την έρευνα της Επιτροπής διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχουν ρεαλιστικές προοπτικές να εισέλθει στα εν λόγω δρομολόγια νέα αεροπορική εταιρεία ικανού μεγέθους και να συγκρατήσει τις τιμές της συγχωνευθείσας οντότητας. Οι επιχειρήσεις προσφέρθηκαν να παραχωρήσουν ορισμένες χρονοθυρίδες προσγείωσης και απογείωσης σε ελληνικά αεροδρόμια, αλλά στα αεροδρόμια αυτά δεν παρατηρείται η συμφόρηση που διαπιστώθηκε σε άλλα ευρωπαϊκά αεροδρόμια στο πλαίσιο προηγούμενων συγκεντρώσεων ή συμμαχιών", αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την πολιτική ανταγωνισμού, κ. Joaquín Almunia έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Η συγχώνευση της Aegean και της Olympic θα οδηγούσε σε οιονεί μονοπώλιο στην Ελλάδα και ως εκ τούτου σε υψηλότερες τιμές και χαμηλότερη ποιότητα υπηρεσιών για Έλληνες και τουρίστες που ταξιδεύουν μεταξύ Αθηνών και των νησιών. Το καθήκον της Επιτροπής είναι να εμποδίζει τη δημιουργία μονοπωλίων κατά την άσκηση των εξουσιών που της έχουν παραχωρηθεί από τα κράτη μέλη στον τομέα του ελέγχου των συγκεντρώσεων σε επίπεδο ΕΕ. Οι υπηρεσίες μου και ο ίδιος προσωπικά κάναμε ό,τι ήταν δυνατό για να βρούμε μια λύση, αλλά δυστυχώς τα διορθωτικά μέτρα που προτάθηκαν από τις επιχειρήσεις δεν θα προστάτευαν επαρκώς τα συμφέροντα των τεσσάρων εκατομμυρίων καταναλωτών που ταξιδεύουν στα εν λόγω δρομολόγια.»

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαγόρευσε τη συγκέντρωση μεταξύ της Aegean Airlines, εταιρείας εισηγμένης στο χρηματιστήριο, και της Olympic Air, η οποία υπάγεται στον ευρύτερο όμιλο εταιρειών Olympic, ιδιοκτησίας του ελληνικού ομίλου Marfin Investment. Η συμφωνία κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή για κανονιστική έγκριση δυνάμει του κανονισμού συγκεντρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Aegean πραγματοποιεί τακτικές και ναυλωμένες πτήσεις μεταφοράς επιβατών και φορτίου εντός της Ελλάδας, καθώς και σε διεθνή δρομολόγια μικρών αποστάσεων. Χρησιμοποιεί ως βάση τον διεθνή αερολιμένα Αθηνών και εξυπηρετεί περίπου 45 προορισμούς μικρής απόστασης, περιλαμβανομένων των ελληνικών νησιών. Από το 2010 είναι μέλος της Star alliance.

Η Olympic αποτελείται από τρεις νομικές οντότητες: (i) Olympic Air, που λειτουργεί από την 1η Οκτωβρίου 2009, μετά την ιδιωτικοποίηση της πρώην Olympic Airlines· (ii) Olympic Handling, που παρέχει πλήρεις υπηρεσίες εδάφους σε 39 ελληνικά αεροδρόμια εξυπηρετώντας τόσο την Olympic Air όσο και τρίτες εταιρείες αεροπορικών μεταφορών· και (iii) Olympic Engineering, η οποία βρίσκεται σε στάδιο έναρξης λειτουργίας και δραστηριοποιείται σε υπηρεσίες συντήρησης, επισκευών και τεχνικού ελέγχου αεροσκαφών.

Τόσο η Aegean όσο και η Olympic Air εκτελούν πτήσεις σε δρομολόγια που καλύπτονται από υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας (ΥΔΥ). Η Aegean έχει ΥΔΥ σε τέσσερα δρομολόγια ενώ η Olympic έχει ΥΔΥ σε δεκατρία δρομολόγια.

Όπως και στις προηγούμενες συγκεντρώσεις αεροπορικών εταιρειών, η Επιτροπή ανέλυσε τις συνδυασμένες επιπτώσεις της προτεινόμενης συγκέντρωσης στα επιμέρους δρομολόγια όπου πραγματοποιούν πτήσεις οι δύο εταιρείες. Συγκέντρωσε απόψεις και καταγγελίες από μεγάλο αριθμό φορέων της αγοράς στην Ελλάδα και διεθνώς, περιλαμβανομένων ενώσεων καταναλωτών, δημόσιων αρχών, ταξιδιωτικών πρακτορείων, φορέων εκμετάλλευσης αερολιμένων, εταιρειών θαλασσίων μεταφορών και άλλων αεροπορικών επιχειρήσεων".

Οιονεί μονοπώλιο σε εννέα δρομολόγια

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η προτεινόμενη συγκέντρωση θα οδηγούσε σε οιονεί μονοπωλιακή κατάσταση στα δρομολόγια μεταξύ Αθηνών και Θεσσαλονίκης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της χώρας, καθώς και μεταξύ Αθηνών και οκτώ νησιωτικών αερολιμένων και συγκεκριμένα Ηρακλείου και Χανίων, αμφοτέρων στην Κρήτη, Ρόδου, Σαντορίνης, Μυτιλήνης, Χίου, Κω και Σάμου. Κανένα από τα δρομολόγια αυτά δεν καλύπτεται από υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας.

Η έρευνα αγοράς της Επιτροπής κατέδειξε ότι οι υπηρεσίες θαλασσίων μεταφορών δεν μπορούν σε γενικές γραμμές να υποκαταστήσουν επαρκώς τις αεροπορικές υπηρεσίες ούτως ώστε να συγκρατήσουν τις τιμές της συγχωνευθείσας οντότητας μετά τη συγκέντρωση. Οι χρόνοι ταξιδίου των θαλάσσιων μεταφορών είναι πολύ μεγαλύτεροι και η συχνότητα των δρομολογίων μικρότερη. Το μόνο εσωτερικό δρομολόγιο όπου οι υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών θεωρήθηκε ότι υποκαθιστούν επαρκώς τις αεροπορικές υπηρεσίες είναι μεταξύ Αθηνών και Μυκόνου. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για το δρομολόγιο αυτό δεν τίθενται προβλήματα ανταγωνισμού.

Η έρευνα αγοράς κατέδειξε επίσης ότι δεν υπάρχει προοπτική να εισέλθει νέος αεροπορικός ή οικονομικός παράγοντας στην ελληνική αγορά μετά τη συγκέντρωση και να ανταγωνιστεί επαρκώς τη νέα οντότητα σε ό,τι αφορά τις εσωτερικές πτήσεις από και προς Αθήνα.

Η Olympic Air και η Aegean Airlines ανταγωνίζονται επί του παρόντος μεταξύ τους στα εν λόγω δρομολόγια και ο ανταγωνισμός τους θα συνεχιστεί στο μέλλον.

Κατά την έρευνα αγοράς δεν διαπιστώθηκαν σημαντικά προβλήματα ανταγωνισμού στα διεθνή δρομολόγια μικρών αποστάσεων που πραγματοποιούν τα μέρη, συμπεριλαμβανομένου, για παράδειγμα, του δρομολογίου Αθηνών-Βρυξελλών όπου αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό από την Brussels Airlines.

Οι επιχειρήσεις πρότειναν να ελευθερώσουν χρονοθυρίδες στον αερολιμένα Αθηνών και σε άλλους ελληνικούς αερολιμένες καθώς και άλλα διορθωτικά μέτρα, όπως πρόσβαση στα προγράμματα τακτικών επιβατών και συμφωνίες αεροπορικής διασύνδεσης. Ωστόσο, η φύση και το εύρος των εν λόγω διορθωτικών μέτρων δεν επαρκούν για να διασφαλίσουν ότι η συγκέντρωση δεν θα είναι επιβλαβής για τους πελάτες. Τούτο οφείλεται κυρίως στο ότι στην υπόθεση αυτή, σε αντίθεση με πολλές προηγούμενες υποθέσεις αεροπορικών εταιρειών, το κύριο πρόβλημα δεν ήταν η διαθεσιμότητα χρονοθυρίδων, οι οποίες είναι διαθέσιμες τόσο στο αεροδρόμιο των Αθηνών όσο και στα περισσότερα ελληνικά αεροδρόμια. Κατά την έρευνα αγοράς διαπιστώθηκε επίσης ότι τα διορθωτικά μέτρα δεν φαίνονταν ικανά να πείσουν μια άλλη αξιόπιστη αεροπορική επιχείρηση να δημιουργήσει βάση στον αερολιμένα Αθηνών και να ασκήσει αξιόπιστες πιέσεις ανταγωνισμού στα εν λόγω δρομολόγια.

Συνεπώς, η Επιτροπή δεν είχε άλλη εναλλακτική λύση από το να συμπεράνει ότι η συγκέντρωση «παρακωλύει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά ή σε σημαντικό μέρος αυτής» (άρθρο 2.3 του κανονισμού συγκεντρώσεων) και να απαγορεύσει την πράξη. Η εξάλειψη του ανταγωνισμού που θα προέκυπτε από τη συγκέντρωση θα ήταν επιζήμια για τους έλληνες πελάτες οι οποίοι πρέπει να μπορούν να βασίζονται σε ανταγωνιστικές αεροπορικές εταιρείες.

Η εν λόγω συγκέντρωση κοινοποιήθηκε για έγκριση στις 24 Ιουνίου 2010. Στις 30 Ιουλίου η Επιτροπή κίνησε έρευνα σε βάθος. Η προθεσμία για την έκδοση απόφασης παρατάθηκε δύο φορές ώστε να αξιολογηθούν τα διορθωτικά μέτρα και να προσκομίσουν τα μέρη τις πληροφορίες που τους ζητήθηκαν. Τα μέρη ενημερώθηκαν με την κοινοποίηση των αιτιάσεων που εστάλη τον Οκτώβριο ότι η συγκέντρωση δημιουργούσε ιδιαίτερα σοβαρές ανησυχίες και ότι θα μπορούσε να απαγορευθεί.

Έρευνα Επ. Ανταγωνισμού

Την επαναδραστηριοποίηση της Olympic Air σε γραμμές εσωτερικού, όπως για παράδειγμα στις γραμμές Αθήνα - Κέρκυρα και Αθήνα-Αλεξανδρούπολη που ήδη εξυπηρετούνται από την Aegean Airlines, αλλά και τη διακοπή των δρομολογίων της Olympic Air σε γραμμές εξωτερικού, όπως για παράδειγμα Αθήνα - Λονδίνο και Αθήνα - Παρίσι, διερευνά η Επιτροπή Ανταγωνισμού, στο πλαίσιο της διαδικασίας εξέτασης της συγκέντρωσης των αεροπορικών εταιρειών Olympic Air και Aegean Airlines, βάσει των εκτιμήσεων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Aυτό αναφέρεται σε έγγραφο του προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού Δ. Κυριτσάκη, που έφερε στη Βουλή ο υφυπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Ντ. Ρόβλιας, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του βουλευτή Στ. Καλογιάννη.

Όπως αναφέρει στο έγγραφό του ο κ. Κυριτσάκης, ο τυχόν αντι-ανταγωνιστικός χαρακτήρας της διακοπής δρομολογίων των δύο αεροπορικών εταιρειών (όπως της γραμμής Αθήνα-Ιωάννινα από την Aegean Airlines ήδη πριν από την απόρριψη του σχεδίου συγκέντρωσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή) διερευνάται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, βάσει σχετικών καταγγελιών αλλά και βάσει αυτεπάγγελτης έρευνας. Επίσης αναφέρεται ότι «για την πρόληψη και την καταστολή τυχόν αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών, διενεργήθηκε ήδη από το καλοκαίρι του 2010 επιτόπιος έλεγχος στα γραφεία τους από τους εντεταλμένους υπαλλήλους της Επιτροπής».

Ο κ. Κυριτσάκης γνωστοποίησε ότι τα πορίσματα της έρευνας «δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί».


ΠΗΓΗ