Τράπεζες εναντίον κρατών, σημειώστε 1

Με το σπαθί της διεκδικεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τον τίτλο του «λόμπι των τραπεζών» η Ευρωπαϊκή Ένωση και δη ο θεματοφύλακας του ευρώ, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Προς επίρρωση, η δυνατότητα χαμηλότοκης δανειοδότησης των εμπορικών τραπεζών τριετούς διάρκειας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που ξεκίνησε την Τετάρτη με αποτέλεσμα να αντλήσουν 489 δισ. ευρώ με επιτόκιο γύρω στο 1%. Η συγκεκριμένη κίνηση ήρθε να επιλύσει τα σημαντικά προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες ως αποτέλεσμα του διάχυτου φόβου για την ύπαρξη τοξικών ομολόγων στα χαρτοφυλάκιά τους. Άμεση συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι η διατραπεζική αγορά να έχει κλείσει ερμητικά για τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Υπό αυτό το βάρος η αγωνία για την πηγή από την οποία θα εξασφαλίσουν τα 725 δις. ευρώ που χρειάζονται το 2012 (εκ των οποίων τα 280 το πρώτο τρίμηνο) ώστε να αποπληρώσουν χρέη που λήγουν άγγιζε το κόκκινο. Μέχρι που ήρθε το μαγικό ραβδί της ΕΚΤ επιλύοντας τα άμεσα προβλήματα ρευστότητας των τραπεζών.

Το εναρκτήριο λάκτισμα μάλιστα για την χρήση των εν λόγω πιστώσεων γνωστών και ως μακροχρόνιων πράξεων αναχρηματοδότησης (Longer Term Refinancing Operations, LTROs) το έδωσε ο ίδιος ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που δήλωσε πως «δεν βλέπουμε να συνοδεύει κάποιο στίγμα τη χρήση των πιστώσεων της κεντρικής τράπεζας: οι διευκολύνσεις μας είναι εδώ για να χρησιμοποιηθούν». Με την παρότρυνσή του το πρώην στέλεχος τηςGoldman Sachs εξάλειψε τον κίνδυνο να μπουν στην μαύρη λίστα οι τράπεζες που θα προσφύγουν σε αυτές τις πιστώσεις. Να σημειωθεί πως η προηγούμενη φορά που είχε δώσει μια παρεμφερή δυνατότητα η ΕΚΤ (επρόκειτο συγκεκριμένα για δάνεια διάρκειας 1 έτους) ήταν τον Ιούνιο του 2009 οπότε αντλήθηκαν 442 δις. ευρώ.

Η ΕΚΤ όμως κατάφερε με αυτή τη δυνατότητα να προσφέρει στις τράπεζες και μια επιπλέον πηγή κέρδους. Γιατί, τα χρήματα που θα πάρουν από την Φρανκφούρτη θα τα δώσουν στις κυβερνήσεις καλύπτοντας τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες. Θα τα δώσουν όμως με πενταπλάσια ακόμη και μεγαλύτερα επιτόκια. Έτσι οι τράπεζες με τη χορηγία της ΕΚΤ, του θεματοφύλακα του ευρώ, θα κερδοσκοπήσουν σε βάρος των κρατών λεηλατώντας τα λεφτά των φορολογουμένων.

Αξίζει δε να σκεφτούμε πόσο διαφορετικά (και καλύτερα!) θα ήταν τα πράγματα αν η ακολουθία του χρήματος είχε διαφορετική διάταξη. Αν δηλαδή η ΕΚΤ σταματούσε να γυρνάει την πλάτη της στο αίτημα να γίνει δανειστής εσχάτης ανάγκης για τα κράτη (κάτι που το κάνει αβίαστα για τις ιδιωτικές τράπεζες) δάνειζε τα ίδια τα κράτη με αυτό το χαμηλό επιτόκιο, οπότε θα επιλυόταν αμέσως η κρίση δημόσιου χρέους, και αυτά με τη σειρά τους δάνειζαν τις τράπεζες. Κι όσες δεν άντεχαν να πληρώνουν επιτόκια της τάξης του 5% και 6% απλώς να δήλωναν αδυναμία πληρωμών και να χρεοκοπούσαν περνώντας στα χέρια του κράτους το οποίο φυσικά θα εγγυούταν τις καταθέσεις όχι όμως και τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των μετόχων.

Αυτό ακριβώς δεν συμβαίνει σήμερα με τα κράτη που υπό το βάρος του δανεισμού με απεχθείς όρους αναγκάζονται να παραχωρούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα προκειμένου να εξασφαλίσουν τους πόρους με τους οποίους θα εξοφλήσουν τους δανειστές τους; Κι αν αυτό θεωρείται φυσιολογικό για τα κυρίαρχα κράτη γιατί να μην θεωρείται φυσικό για τις τράπεζες που αποδεδειγμένα αποτελούν ζωντανό – νεκρό παρά τα δις. με τα οποία έχουν προικοδοτηθεί από τον κρατικό κορβανά; Στην Ελλάδα μόνο έχουν τεθεί στη διάθεσή τους συνολικά ποσά ύψους 155 δις. ευρώ, χωρίς να είναι εγγυημένη η κεφαλαιακή τους επάρκεια και η λειτουργία τους. 

ΠΗΓΗ