O EYAΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (25η Μαρτίου)

Εισαγωγή 

     «Πανηγύρι της πίστης και της λευτεριάς» κατά τον ποιητή ή 25^η Μαρτίου. Την ημέρα αυτή καλούμεθα να θυμηθούμε τους αγώνες που έκαναν οι ηρωϊκοί μας πρόγονοι, για να αποτινάξουν την για 400 χρόνια σκλαβιά των Τούρκων, αλλά και να συμμετάσχουμε στο σπουδαιότερο γεγονός που πραγματοποιήθηκε ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία: στην σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού (του 2^ου προσώ­που της Αγίας Τριάδος) στα σπλάχνα της Παναγίας μας.

      Κατά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, ο άπειρος Θεός, («αμήτωρ» εκ Πατρός) γίνεται άνθρωπος (ἀπάτωρ εκ μητρός), δηλ. αυτό που δεν ήταν, αλλά συγχρόνως παραμένει και αυτό που ήταν, δηλ. Θεός. Ομοίως και η Υπεραγία Θεοτόκος γίνεται αυτό που δεν ήταν, δηλ. μητέρα, παραμένοντας συγχρόνως και αυτό που ήταν, δηλ. παρθένος. Είναι όντως ένα μεγάλο μυστήριο και ένα παράδοξο. Αλλά είναι γνωστό ότι «ὃπου Θεός βούλεται νικᾶται φύσεως τάξις». 

 Το γεγονός προσεγγίζεται ποιητικά και θεολογικά με το ωραίο απολυτίκιο της ημέρας «Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τό κεφάλαιον καί τοῦ ἀπ’ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις. Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, υἱός τῆς Παρθένου γίνεται καί Γαβριήλ τήν χάριν εὐαγ­γε­λίζεται. Διό καί ἡμεῖς σύν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν: Χαῖρε, Κεχαριτωμένη ὁ Κύριος μετά Σοῦ» που μεταφράζεται/παραφράζεται ως εξής: «Σήμερον ανακεφα­λαιώνεται η σωτηρία μας και φανερώνεται το προαιώνιο μυστήριο του Θεού γι’ αυτήν. Ο Υιός του Θεού, γίνεται υιός της Παρθένου (Μαρίας) και ο (αρχάγγελος) Γαβριήλ εξαγγέλει χαρμόσυνα την χάρη αυτή. Για τον λόγο αυτό και εμείς μαζί με αυτόν, ας φωνάξουμε δυνατά : Χαίρε Συ που είσαι γεμάτη από την χάρη του Θεού, ο Κύριος είναι μαζί σου».

Ποια πρέπει να είναι η στάση του Χριστιανού απέναντι στο πρόσωπο της Θεοτόκου

Το πρώτο σημείο που μας επισημαίνει το απολυτίκιο είναι, το πώς πρέπει να στεκόμαστε και να αντιμετωπίζουμε το πρόσωπο της Θεοτόκου: να την δούμε γεμάτη από την χάρη και το φως του Θεού. Όχι γιατί από μόνη της απέκτησε αυτή την ιδιότητα, αλλά γιατί ο ίδιος ο Θεός προσέβλεψε επάνω της και την επισκίασε με το Πανάγιο Πνεύμα Του.

         Γνωρίζουμε ότι και προ του Ευαγγελισμού, είχε την χάρη του Θεού λόγω της αγίας ζωής της. Από παιδούλα τριών ετών, που οι γονείς της την αφιέρωσαν στον Θεό, εισήλθε στον Ναό και ζούσε με προσευχές και νηστείες. Κατά την παράδοση έμενε στα Άγια των Αγίων, χώρο στον οποίο έμπαινε άπαξ του έτους μόνο ο Αρχιερεύς και τρεφόταν από Αγγέλους. Έλαβε όμως την πληρότητα της Χάρης κατά τον Ευαγγελισμό της. Κατά τους Πατέρες, απηλλάγη, του προπατορικού αμαρτήματος, ως να είχε λάβει το Άγιο βάπτισμα, όταν ήρθε επάνω της το Άγιο Πνεύμα και την επισκίασε «δύναμις Υψίστου», κατά το ρήμα του Αρχαγγέλου Γαβριήλ. Έκτοτε η παρουσία του Χριστού την συνοδεύει σε κάθε εκδήλωση της ζωής της. Γι’ αυτό στο πρόσωπο της Παναγίας, κρίνεται η ποιότητα της πίστεως του Χριστιανού: αποδοχή της Παναγίας ως Θεοτόκου και «Κεχαριτωμένης» Μητέρας του Χριστού σημαίνει και ορθή αποδοχή του Ιησού Χριστού. Τυχόν απόρριψη της Θεοτόκου ή υποβάθμισή της, σημαίνει και απόρριψη της «ἐν Χριστῷ» σωτηρίας. Η ανεπαρκής κατανόηση του ρόλου και της αποστολής του Χριστού, μπορεί να σημαίνει  και αλλοίωση της θείας Εικόνας Του ως Θεανθρώπου και Σωτήρος του ανθρωπίνου γένους.

     Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ και οι Άγγελοι, αποτελούν για μας πρότυπα σωστής σχέσεως με την Μητέρα του Κυρίου, δηλαδή χαρισματική αναγνώριση της σχέσεως με τον Υιό της. Η τιμή προς εκείνη, συμπεριλαμβάνει και τους ανθρώπους και τους αγγέλους. Κατά την έκφραση του ιερού υμνωδού: «ἐπί σοί Χαίρει Κεχαρι­τωμένη, πᾶσα ἡ κτίσις ἀγγέλων τό σύστημα καί ἀνθρώπων το γένος…». Αυτό επίσης επιβεβαιώνει την αλήθεια της πίστεώς μας ότι: «φως για τους ανθρώπους είναι οι Άγγελοι».

        Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ μας δίδαξε να την προσφωνούμε «Κεχαριτωμένη» (διότι της είπε «εὗρες γάρ χάριν παρά τῷ Θεῷ»). Έτσι η ζωή των Αγγέλων γίνεται πρότυπο και για τους ανθρώπους, για όλη την ζωή τους, διότι οι άγγελοι επιτελούν συνεχώς το θέλημα του Θεού κατά τον λόγο του Κυρίου στην Κυριακή προσευχή, που μας δίδαξε να επιτελούμε το θέλημα του Θεού «ὡς ἐν ουρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς».

Η αρετή της Παναγίας μας «κατέβασε» τον Θεό στην γη.

     Το δεύτερο σημείο του απολυτικίου, ότι ο Υιός του Θεού Υιός της Παρθέ­νου γίνεται, δίνει την αιτιολογία για την υψηλή θέση που κατέχει η Παναγία στην Εκκλησία και για την μεγάλη χάρη την οποία έλαβε από τον Θεό: δι’ αυτής, ο Υιός του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, έγινε άνθρωπος. Η σάρκωση του Υιού του Θεού, είναι το «ἀπ’ αἰῶνος σεσιγημένον Μυστήριον». Το Μυστήριο που γνώριζαν οι Άγγελοι «ἐν σιγῇ», αλλά δεν ήξεραν πως και πότε θα πραγματοποιηθεί, διότι δεν έπρεπε να γίνει γνωστό στις δαιμονικές δυνάμεις.

         Έτσι η Παναγία μας γίνεται «κλίμαξ ἐπουράνιος δι’ ἧς κατέβει ο Θεός» και «γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν». Η Παναγία μας, για να γίνει η ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού, δανείζει την σάρκα της στον Υιό και Θεό της. Από την στιγμή αυτή η ανθρώπινη φύση του Χριστού φέρει την σφραγίδα της Αγίας Μητρός του και συνδέεται άρρηκτα μαζί της, έτσι ώστε η Παναγία μας δεν εμφανίζεται ποτέ χωρισμένη από τον Υιό της. Η ανθρώπινη φύση του Χριστού μετά την Ανάσταση και της ανάληψή του στους ουρανούς, φθάνει στην κατάσταση της «θεώσεως», δηλαδή μετέχει έκτοτε στην ζωή της Αγίας Τριάδος. Η κατάσταση αυτή μετά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και την ανάσταση των νεκρών, θα γίνει κτήμα όλων των ανθρώπων, που με την επίγεια ζωή τους θα έχουν ευαρεστήσει στον Θεό.

         Μετά τον ευαγγελικό χαιρετισμό του Αρχαγγέλου και την θετική απόκριση της Θεοτόκου «ἰδού ἡ δούλη Κυρίου γένοιτο μοι κατά τό ρῆμα σου» λαμβάνει χώρα η σύλληψη του Ιησού Χριστού στην γαστέρα της Θεοτόκου. Η συνέργεια Θεού και ανθρώπου (δηλ. της Παναγίας), δημιουργούν το μεγάλο θαύμα της Θείας ενανθρωπίσεως και έκτοτε αρχίζει η κύηση του Θεανθρώπου.

Το έμβρυο «Ιησούς Χριστός» παραμένει «ἐξ ἂκρας συλλήψεως» τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, εις πείσμα όλων όσων είναι θιασώτες των εκτρώσεων και ισχυρίζονται ότι το έμβρυο δεν είναι ακόμα άνθρωπος. Οι θιασώτες των εκτρώσεων, με επίγνωση ή όχι, αποκαλύπτουν, πέρα από την αμαρτία ενός ειδεχθούς φόνου (μιας παιδοκτονίας ενός ανυπερά­σπιστου εμβρύου από τους γονείς του), στην οποία υποκύπτουν, και την αθεϊα της ζωής τους. Με τον τρόπο τους αμφισβητούν και τον Ευαγγελισμό, ως σάρκωση του Θεού σε εμβρυακή κατάσταση, αλλά και υποτιμούν την αξία της ανθρώπινης ζωής, η οποία αποτελεί το μέγιστο δὠρο του Θεού.

         Η επιλογή της Παρθένου Μαριάμ από τον Θεό, προκειμένου να υπηρετήσει την σάρκωση του Υιού του και κατά συνέπεια της λύτρωσης του ανθρωπίνου γένους από τον διάβολο και την αμαρτία, έγινε μόνο με κριτήριο την αρετή της. Η Υπεραγία Θεοτόκος ως άνθρωπος, υπήρξε ότι εκλεκτότερο και αγιότερο είχε να παρουσιάσει η ανθρωπότητα όλους του αιώνες. «Το πλήρωμα του χρόνου», ήταν κατά τον Άγιο Νικόλαο Καβάσιλα, η εμφάνιση στον κόσμο της Πάναγνης παιδούλας της Ναζαρέτ Μαριάμ. Η τέλεια αρετή της, η καθαρότητα της ψυχής της, ήταν ο μυστικός μαγνήτης που ήλκυσε την θεϊκή αγάπη. Στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου βρίσκουμε την συμμετοχή του ανθρώπου στην όλη διαδικασία της σωτηρίας, που ενεργεί ο Θεός υπέρ του ανθρώπου. Η ταπεινή υπακοή της Παρθένου Μαριάμ στην πραγματοποίηση του θεϊκού θελήματος, εκφράζεται με το ««ἰδού ἡ δούλη Κυρίου γένοιτο μοι κατά το ρῆμα σου» ( Λουκ. αʹ 38) και αποτελεί το μεγαλειώδες «ναί» του ανθρώπου στην σάρκωση του Θεού.

Η «εξώγαμη» κυοφορία της Παναγίας έβαζε την ζωή της σε μεγάλο κίνδυνο.

    Την ώρα του Ευαγγελισμού η Παναγία, βρίσκεται αντιμέτωπη με κάτι άγνωστο. Η συγκατάθεσή της στην «ἂσπορο κυοφορία», μπορούσε να έχει οδυ­νηρές συνέ­πειες στην τιμή και στην ζωή της ακόμα. Διότι ο Μωσαϊκός νόμος προέβλεπε για τις άγαμες μητέρες, αφ’ ενός την διαπόμπευσή τους, αφ’ ετέρου την θανάτωσή τους δια λιθοβολισμού μπροστά στο κατώφλι της πατρικής τους οικίας.

      Η Παναγία όμως, όταν συνειδητοποιεί ότι αυτό είναι θεία κλήση, αψηφά τις αρνητικές συνέπειες και υποτάσσεται ολοπρόθυμα στο θεϊκό θέλημα. Αποδεικνύεται έτσι και «δυνάμει» μάρτυς, όχι μάρτυς αίματος αλλά μάρτυς συνειδήσεως. Βεβαίως ο Θεός χρησιμοποιώντας ως προκάλυμμα τον πιστό «μνήστορα Ιωσήφ», την προστά­­τευσε από την μοχθηρία των συμπατριωτών της. Δεν παύει όμως η Θεοτόκος να συνδυάζει καθαρότητα ψυχής και μαρτυρικό φρόνημα. Αυτό άλλωστε επέδειξε, η άφατη καρτερία της μπροστά στην άδικη καταδίκη και στην δια του Σταυρού οδυνηρή θανάτωση του Υιού της.

 διά του Ευαγγελισμού «φανέρωση τοῦ ἀπ’αἰῶνος μυστηρίου» της σαρκώ­σεως του Υιού και Λόγου του Θεού.

Το τρίτο σημείο του απολυτικίου (τοῦ ἀπ’αἰῶνος μυστηρίου ἠ φανέρωσις) φανερώνει την εκπλήρωση της προαιώνιας βουλής του Θεού για την σωτηρία του κόσμου. Αυτή αρχίζει να ξεδιπλώνεται, ευθύς μετά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Το προαιώνιο σχέδιο του Θεού, προέβλεπε την ενανθρώπιση του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος.

         Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας διδάσκουν, ότι ο Θεός θα ερχόταν στον κόσμο, ανεξάρτητα από την πτώση των πρωτοπλάστων. Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής επισημαίνει ότι, η σάρκωση του Χριστού, απαρχή της οποίας αποτελεί ο Ευαγγελισμός, συνιστά την τελευταία φάση της δημιουργίας του ανθρώπου. Ο Θεός δηλαδή θα ερχόταν στον κόσμο για να δώσει στον άνθρωπο ώθηση προς επίτευξη του «καθ’ ὁμοίωσιν», που ήταν ο αρχικός σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου. Βεβαίως μετά την πτώση των πρωτοπλάστων και την έξωσή τους από τον παράδεισο, η σάρκωση του Χριστού, ήταν κατά μείζονα λόγο αναγκαία για την επαναφορά της ανθρωπότητας στην σωστή τροχιά της «κατά Θεόν ζωής και  θεώσεως».

Ο Ευαγγελισμός προαναγγέλεται στο  «πρωτευαγγέλιο τῆς σωτηρίας»

 Είναι γνωστό ότι στην διήγηση της Γενέσεως (Γεν. γʹ 15) που αναφέρει την πτώση των πρωτοπλάστων και τις τιμωρίες, που τους υπέβαλλε ο Θεός, προαναγγέλεται και η υπόσχεση του Θεού, ότι ο απόγονος της γυναικός θα συντρίψει την κεφαλή του όφεως, δηλαδή θα καταργήσει το κράτος του διαβόλου), ενώ ο διάβολος θα χτυπήσει την πτέρνα του απογόνου της γυναικός, δηλαδή του Χριστού (υπονοώντας ότι θα προκα-λέσει τον δια Σταυρού θάνατόν του. Αυτή η υπόσχεση του Θεού ονομάζεται Πρωτευαγγέλιο της Σωτηρίας και είναι μία πρόρρηση του Ευαγγελισμού, διότι στον Ευαγγελισμό έχουμε την γυναίκα (Παρθένο Μαρία) που γεννά (άνευ ανδρός) Εκείνον (δηλαδή τον Χριστό), που συντρίβει τον διάβολο.

Με τον Ευαγγελισμό αρχίζει η «ανακεφαλαίωση» της σωτηρίας του ανθρώπου

       Ένα τέταρτο σημείο, που μας επισημαίνει το απολυτίκιο του Ευαγγελισμού, είναι, ότι η φανέρωση της προαιώνιας βουλής του Θεού (τοῦ ἀπ’ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις), συνιστά την ανακεφαλαίωση της σωτηρίας του ανθρώπου, δηλαδή την επανένταξή του στο αρχικό σχέδιο του Θεού. Είναι γνωστό ότι η «ἁμαρτία», δηλαδή η αστοχία του ανθρώπου να επιτύχει τον σκοπό της δημιουργίας του, ήταν που χώρισε τον άνθρωπο από τον Θεό και τον εκτροχίασε από την ορθή πορεία της ζωής του. Με την σάρκωση του Χριστού επιτυγχάνεται τώρα, η επαναφορά του ανθρώπου στην σωστή του τροχιά, δηλαδή στην πορεία προς την θέωση.

        Δια του Ιησού Χριστού, ο οποίος σαρκώνεται εντός της Παναγίας κατά την στιγμή του Ευαγγελισμού, αίρεται η «ἁμαρτία», επιτυγχάνεται η καταλλαγή ανθρωπότητας και Θεού και ανοίγει ξανά η θύρα του Παραδείσου, με την επικράτηση του θείου ελέους. Ο άνθρωπος, χάρις στο απολυτρωτικό έργο του Θεού, βιώνει την «ἐν Χριστῷ» σωτηρία του και γίνεται αν το θελήσει, «κατά χάριν» τέκνο του Θεού.

Όλο το έργο της απολυτρώσεως πραγματοποιείται «σήμερον»

       «Πραγματικός και λειτουργικός χρόνος»

       Το πέμπτο σημείο,  που μας επισημαίνει το απολυτίκιο του Ευαγγελισμού, είναι, ότι όλα αυτά πραγματοποιούνται «σήμερον» ενώ όσα γεγονότα έλαβαν χώρα στο παρελθόν, για τον πιστό δεν χάνουν τίποτα από την σύγχρονη επικαιρότητα και βιώνονται ως παρόντα. Διότι η διαρκής παρουσία του Αγίου Πνεύματος μέσα στην Εκκλησία, μετατρέπει το παρελθόν σε ένα διαρκές παρόν. Έτσι ο «πραγματικός» χρόνος με την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, μετατρέπεται σε «λειτουργικό» χρόνο, δηλ. σε ένα διαρκές παρόν, το οποίο βιώνεται και σώζει, ως εάν οι πιστοί ζούσαν τα γεγονότα την ώρα που ελάμβαναν χώρα.

       Με την παρουσία του Αγίου Πνεύματος λοιπόν, όλα τα σωτηριώδη γεγονότα της πίστεως, βιώνονται από τους πιστούς και σώζουν ως παρόντα. Έτσι στον Ευαγγελισμό λέμε: «σήμερον τῆς Σωτηρίας ἠμῶν το κεφάλαιον …», στην γέννηση του Χριστού λέμε «σήμερον γεννᾶται ἐκ Παρθένου…», στην Σταύρωση του λέμε: «σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου…». Και αφού το σωτηριώδες γεγονός «ἐν Χριστῷ» στο παρελθόν (όπως ο Ευαγγελισμός, η Γέννηση, η Βάπτιση, η Σταύρωση κ.λ.π.), γίνεται κάθε φορά παρόν, το μόνο που χρειάζεται ο Χριστιανός για να οικειοποιηθεί αυτό το γεγονός και να βιώσει την σωστική του δύναμη, είναι η πίστη. Η απροϋπόθετη εμπιστοσύνη στον Θεό, η αυτοπαράδοση σε Εκείνον, η εφαρμογή των εντολών του και η χωρίς αμφιβολίες και αμφιταλαντεύσεις αναμονή της εκπληρώσεως των επαγγελιών Του, είναι που σώζουν τον άνθρωπο.

Επίλογος.

Μία τέτοια αληθινή πίστη θα μας κάνει να δούμε τους εαυτούς μας μετόχους στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Θα μας κάνει δηλαδή να νιώσουμε και εμείς, σαρκωμένο μέσα μας τον Θεό δια του Αγίου Πνεύματος Το Άγιο Πνεύμα στο εξής θα εργάζεται μέσα μας, θα μας καθαρίζει, θα μας παρηγορεί και θα μας χαριτώνει. 

enromiosini.gr