Η δικαιοσύνη στον Μεσαίωνα

Μεσαίωνας ονομάζεται η χρονική περίοδος της ευρωπαϊκής ιστορίας που διαδέχεται την περίοδο της Αρχαιότητας και τελειώνει με την περίοδο της Αναγέννησης. Διήρκεσε περίπου 1000 χρόνια και έμεινε γνωστός ως η περίοδος των Σκοτεινών Αιώνων.

Επηρεασμένοι από τη σύγκριση με την περίοδο της Αναγέννησης και της έντονης καλλιέργειας των ανθρωπιστικών επιστημών, οι ιστορικοί, κυρίως της εποχής του Διαφωτισμού, χαρακτήρισαν τον Μεσαίωνα σαν περίοδο θρησκευτικού φανατισμού και οπισθοδρόμησης. Η επιστημονική έρευνα έχει ωστόσο αποδείξει τα τελευταία χρόνια, ότι ορισμένα ζητήματα αυτής της «σκοτεινής» περιόδου, είναι ενδεχομένως λίγο παρεξηγημένα.

Ειδικότερα, όσον αφορά την απονομή δικαιοσύνης, ο Μεσαίωνας είναι λιγότερο σκληρός από τα πρώτα χρόνια της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης και της Αναγέννησης. Οι μύθοι όμως κυριάρχησαν και επηρεάζουν την εικόνα του σημερινού ανθρώπου για τη μακρινή εποχή.

Ο τροχός

 

Ίσως είναι το πιο διάσημο όργανο βασανιστηρίου όλων των εποχών. Ο τροχός είναι το βασανιστήριο, με το οποίο το σώμα του θύματος τεντώνεται και τραβιέται προς τις αντίθετες κατευθύνσεις μέχρι να κοπεί στα δύο. Ενώ είναι γνωστό στο Βυζάντιο, η δυτική Ευρώπη το ανακαλύπτει προς το τέλος του Μεσαίωνα τον 15ο αιώνα. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως κατά τον 16ο αιώνα όταν οι ευρωπαίοι μονάρχες άρχισαν να καταδιώκουν τους θρησκευτικούς τους εχθρούς από τις χώρες τους.

Ο ακρωτηριασμός

Ο ακρωτηριασμός ενός μέλους του ανθρωπίνου σώματος χρησιμοποιούνταν ως μορφή τιμωρίας εναντίον ατόμων που έπρατταν σοβαρά εγκλήματα, ειδικότερα στις μεγάλες πόλεις. Ωστόσο, στα μικρότερα μέρη η ποινή παρέμενε πιο συχνά ως απειλή και σπάνια μετατρέπονταν σε πράξη.

Η καύση

  

Αριστερά: Αφίσα της εποχής που καλεί τους πιστούς να παρακολουθήσουν την εκτέλεση καταδικασμένων από το ιερό μαγισσο-δικείο,
Δεξιά: Διαδικασία εκτέλεσης με βασανισμό, το κοντάρι με το θύμα στην άκρη κατεβαίνει και ανεβαίνει, ώστε να καίγεται αργά και επώδυνα το θύμα, να ψυχαγωγείται το ποίμνιο.

 

 

Ένας από τους πιο δυνατούς μύθους είναι η καύση των μαγισσών κατά την περίοδο του Μεσαίωνα. Πρόκειται για μία πρακτική που ξεκίνησε ουσιαστικά μετά το 1550, την περίοδο της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης. Όμως, ακόμη και στην περίοδο της μεγάλης υστερίας, οι μάγισσες συνήθως εκτελούνταν με κρέμασμα και σπανίως ρίχνονταν στην πυρά.

Ο αποκεφαλισμός

 

Ο αποκεφαλισμός - ένας γρήγορος και ανώδυνος τρόπος, όσο το τσεκούρι είναι ακονισμένο και αιχμηρό - θεωρούνταν ένας «προνομιούχος» τρόπος θανάτωσης, γι' αυτό το λόγο επιφυλάσσονταν κυρίως για τα μέλη της αριστοκρατίας και σπανιότερα για κοινούς ανθρώπους.

Οι βασιλείς υπεράνω του νόμου

Μονάρχης ελέω Θεού (Dei gratia) ήταν η αντίληψη που επικρατούσε στον Μεσαίωνα για τους βασιλιάδες στην Ευρώπη, ωστόσο, αυτό δεν σήμαινε παράλληλα και ατιμωρησία. Ενώ, οι αριστοκράτες απολάμβαναν μια σειρά ελευθεριών και προνομίων, απέναντι στους ισχύοντες και στους νέους νόμους, δεν ίσχυε το ίδιο και για τους βασιλιάδες και τις βασίλισσες. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έθεταν περιορισμούς στη βασιλική εξουσία, όπως για παράδειγμα η Αγγλία με τη Magna Carta Libertatum.

Εκτελέσεις

 

Άλλος ένας μύθος είναι ότι οι εκτελέσεις πραγματοποιούνταν δημόσια, σε καθημερινή βάση, ακόμη και γι' ασήμαντες αφορμές. Στην πραγματικότητα η θανατική ποινή επιβαλλόταν μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις που αφορούσαν φόνο, προδοσία και εμπρησμό. Ο συνήθης τρόπος εκτέλεσης των καταδικασθέντων ήταν ο απαγχονισμός.

Η εξορία

Ευνοϊκότερη ήταν η μοίρα που επιφυλασσόταν στους δράστες μικρότερων εγκλημάτων, καθώς οδηγούνταν πολύ απλά στην εξορία. Αντί λοιπόν να εκτελεστούν ή να τους κλείσουν σε κάποια φυλακή, τους έδιωχναν από την πόλη τους και δεν τους επέτρεπαν να επιστρέψουν. Την ποινή αυτή θεωρούσαν ανθρώπινη και εξοικονομούσε χρήματα για το κράτος, καθώς γλύτωνε το κόστος της εκτέλεσης ή της διαβίωσης στη φυλακή

Η εκκλησία

Η εκκλησία κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα λειτουργούσε απολύτως αυτόνομα από το υπόλοιπο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, κυρίως γιατί τα θρησκευτικά ζητήματα αντιμετωπίζονταν με ιδιαίτερη σοβαρότητα. Έτσι, σε κάθε πόλη η εκκλησία λειτουργούσε δικό της δικαστήριο. Παρόλα αυτά, ο ναός ήταν ένας χώρος όπου οι δράστες εγκληματικών πράξεων μπορούσαν ν' αποφύγουν την καταδίκη και την τιμωρία: η ιδέα της ασυλίας ήταν γνωστή και στον Μεσαίωνα. Έτσι, στις εκκλησίες έβρισκαν καταφύγιο πολλοί κατηγορούμενοι, απ' όπου μπορούσαν να εγκαταλείψουν με ασφάλεια ακόμη και τη χώρα.

Ο νόμος στα μεσαιωνικά χωριά

Οι πρώιμες μεσαιωνικές κοινότητες είχαν περισσότερη κοινωνική ευθύνη απ' ότι σήμερα. Μάλιστα όταν κάποιο από τα μέλη της κοινότητας αισθανόταν ότι είχε αδικηθεί και το δήλωνε στους συμπολίτες του, οι κάτοικοι όφειλαν τότε να κυνηγήσουν και να δικάσουν τον εγκληματία, αλλιώς θα θεωρούνταν και οι ίδιοι υπεύθυνοι.

Με συνοπτικές διαδικασίες στη φυλακή

Είναι γεγονός ότι οι περισσότερες μεσαιωνικές κοινότητες είχαν ένα δικαστικό σύστημα, όπου η ακροαματική διαδικασία εξελισσόταν με ταχύτερους ρυθμούς απ' ότι σήμερα, καθώς διαρκούσε μόλις μισή ώρα. Ο δικαστής μπορούσε να υποβάλλει απλά κάποιες ερωτήσεις και να βγάλει απόφαση, χωρίς να συμβουλευτεί κανέναν.

Μύθοι ή πραγματικότητα, Μεσαίωνας ή διαφωτισμός, ο άνθρωπος πάντα έψαχνε δικαιολογίες ή/και ελαφρυντικά για να βασανίζει και να “σωφρονίζει” τον συνάνθρωπο του ανεξαρτήτως δικαιοσύνης.

Μαρία Κοντογιάννη

nomika-epilekta.gr

Σχόλιο ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
το "οι βασιλείς υπεράνω του νόμου" κάτι μας θυμίζει, μήπως η σημερινή άρχουσα τάξη (πολιτικά πρόσωπα) έχουν ξεπεράσει το νόμο και αποφασίζουν Αντισυνταγματικά και χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις δικαστικές αποφάσεις.
Ας θυμηθούμε τον κύριο Στουρνάρα που ενώ υπήρχε η δικαστική απόφαση να αφαιρεθεί το χαράτσι από την ΔΕΗ ο ίδιος απαιτούσε να συνεχίσει αυτό το μέτρο, είναι υπεράνω τις δικαιοσύνης; ο τυχάρπαστος και άσχετος με την οικονομία Στουρνάρας κλπ συνάδελφοι του. Καλύπτονται από το πέπλο της Βουλευτικής ασυλίας παραποιώντας την νομοθεσία ακόμα και σε αυτή.
Τελικά η δικαιοσύνη στην χώρας μας γύρισε στον Μεσαίωνα ...