῾Η Νηστεία τῶν Χριστουγέννων

α) Κανονικὴ  Τάξις 

β) Νηστειοδρόμιον

Αʹ.  Κανονικὴ Τάξις

1. ῾Η  περίοδος τῆς Νηστείας  τῶν Χριστουγέννων  ἀρχίζει  τὴν 15ην Νοεμβρίου (τὴν ἑπομένη τῆς ῾Εορτῆς τοῦ ῾Αγίου Φιλίππου,  14ην Νοεμβρίου), καὶ λήγει τὴν 24ην Δεκεμβρίου1.

2. Κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴν Δευτέρα, Τετάρτη καὶ Παρασκευὴ τηρεῖται νηστεία (ἀνέλαιος τροφή), τὶς δὲ ἄλλες ἡμέρες γίνεται κατάλυσις ἰχθύος2.

3. ᾿Εκ Παραδόσεως,   κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴν ἀρχίζει ἡ κατάλυσις ἰχθύος ἀπὸ τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου (21ην Νοεμβρίου)3    καὶ λήγει τοῦ ῾Αγίου Σπυρίδωνος   (12ην Δεκεμβρίου).

4. Τὴν παραμονὴ  τῶν Χριστουγέννων  (24ην Δεκεμβρίου)  τηρεῖται ξηροφαγία, ἐκτὸς ἐὰν ἡ παραμονὴ συμπέση Σάββατο ἢ Κυριακή, ὁπότε γίνεται κατάλυσις ἐλαίου, οἴνου καὶ θαλασσινῶν, ἐκτὸς ἰχθύος4.

5. Τὴν ἡμέρα τῆς ῾Εορτῆς  τῶν Χριστουγέννων  γίνεται κατάλυσις εἰς πάντα, ὁποιαδήποτε ἡμέρα καὶ ἂν τύχη5.

6. ῾Υπάρχει παράλληλος  Παράδοσις,  μαρτυρουμένη,  ὅτι ἡ κατάλυσις ἰχθύος ἐκτείνεται καὶ μέχρι τῆς μνήμης τοῦ ῾Αγίου Προφήτου Δανιὴλ καὶ τῶν Τριῶν Παίδων (17ην Δεκεμβρίου),   ἐφ᾿  ὅσον κατὰ τὴν ἀρχαία τάξι ἡ Νηστεία τῶν Χριστουγέννων διαρκοῦσε μόνον ἑπτὰ ἡμέρες (18-24 Δεκεμβρίου)6.

7. ᾿Επίσης, ὑφίσταται παράλληλος Παράδοσις, ἀρκούντως μαρτυ- ρουμένη, ὅτι κατάλυσις ἰχθύος γίνεται μόνον Σάββατο καὶ Κυριακή, ἡ  ὁποία ἀρχικῶς ἐφαρμοζόταν  ὡς αὐστηροτέρα  τάξις Μοναχικῶν Τυπικῶν  καὶ πάλιν ὅμως ὄχι καθολικῶς7.

8. Οἱ δύο ἀνωτέρω  περιπτώσεις   παραλλήλων  πράξεων  ὑπῆρχαν πάντοτε  στὴν ζωὴ τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας,  ἐπαφίετο  δὲ — «ἐξ ἀγράφου ἐκκλησιαστικῆς   παραδόσεως» —   στὴν φιλάνθρωπο διάκρισι καὶ τὴν ποιμαντικὴ εὐθύνη τῶν πνευματικῶν  Πατέρων νὰ ἐξοικονομήσουν τὰ εὐσεβῆ τέκνα τους ἐπὶ τὸ αὐστηρότερον ἢ τὸ ἐπιεικέστερον,  ἀναλόγως τῶν ψυχικῶν καὶ σωματικῶν δυνάμεών τους.

9. Στὴν δυνατότητα τῆς διακριτικῆς αὐτῆς εὐχέρειας ἀναφέρεται τόσον ὁ ῞Αγιος ᾿Ιωάννης Δαμασκηνός,   ὅταν τονίζη ρητῶς, ὅτι στὰ ζητήματα νηστείας «πειθαρχεῖν  μᾶλλον τοῖς τὴν προεδρίαν καὶ τὴν οἰκονομίαν  τοῦ λόγου πεπιστευμένοις»8,  ὅσον καὶ ἡ συνελθοῦσα ᾿Ενδημοῦσα  Σύνοδος ἐπὶ Πατριάρχου  Κωνσταντινουπόλεως  Λουκᾶ Χρυσοβέργη  (ΙΒʹ  αἰ.), ἡ ὁποία θεσμοθέτησε τὴν Νηστεία  τῶν Χριστουγέννων  (καὶ τῆς Κοιμήσεως  Θεοτόκου) καὶ παρέσχε εὐρυτάτη  κανονικὴ ἐξουσιοδότησι  στοὺς κατὰ τό- πους ᾿Επισκόπους γιὰ τὴν ἐφαρμογὴ ἐκκλησιαστικῆς  οἰκονομίας, ὅταν παρίστατο ἀνάγκη:  «εἰ δὲ καταλῦσαι διὰ σωματικὴν ἀσθένειαν ἀναγκαζόμεθα,  ἐκ προτροπῆς ἐπισκοπικῆς  αἱ δηλωθεῖσαι ἡμέραι τῶν νηστειῶν στενοχωρηθήσονται  (συντομευθήσονται)· ὅτι καὶ τοῦτο δέδοκται ἐξ  ἀγράφου  ἐκκλησιαστικῆς   παραδόσεως»9.

10. ᾿Εὰν  ὁ ᾿Αρχιερεὺς  δὲν ἔχη προεξαγγείλει  δημοσίως στὴν Δικαιοδοσία  του, ἢ ὁ ᾿Εφημέριος  στὴν ᾿Ενορία  του, τὴν τηρητέα τάξιν νηστείας  κατὰ τὴν περίοδο τῆς ῾Αγίας Τεσσαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων,  ὅσον ἀφορᾶ εἰδικῶς γιὰ τὴν κατάλυσι ἢ  μὴ ἰχθύος ἀπὸ ὅλους τὴν Τρίτη καὶ Πέμπτη, μέχρι τῆς 17ης Δεκεμβρίου, οἱ εὐσεβεῖς ὀφείλουν νὰ συμβουλευθοῦν  σχετικῶς τὸν πνευματικό  τους Πατέρα καὶ μὲ ἐμπιστοσύνη  νὰ ἐφαρμόσουν τὴν ἐντολή του, ὅπως προστάσσουν οἱ ῞Αγιοι: «χωρὶς ᾿Επισκόπου μηδὲν ποιεῖτε»10, «ἄνευ τοῦ ᾿Επισκόπου  μηδὲν πράσσετε»11.

1.  Βλ. α) ῾Αγίου  ᾿Αναστασίου  ᾿Αντιοχείας,  PG τ. 89, στλ. 1389-1398/Ρ.Π.Σ.Κ.  τ. Δʹ, σελ. 580-584·

β) ῾Οσίου  Θεοδώρου Στουδίτου, PG  τ. 99, στλ. 1693-1696·

γ) Νίκωνος Μοναχοῦ, PG  τ. 127, στλ. 525D - 528Α/ Ρ.Π.Σ.Κ. τ. Δʹ,  σελ. 591·

δ) «Τόμος ῾Ενώσεως»  (920), Ρ.Π.Σ.Κ. τ. Εʹ,  σελ. 8/ ΣΜΠΣ τ. Βʹ,  σελ. 977α·

ε) Θεοδώρου Βαλσαμῶνος Πατριάρχου  ᾿Αντιοχείας, PG τ. 138, στλ. 941AD, στλ.

1001AC, στλ. 1335-1360/ Ρ.Π.Σ.Κ. τ. Δʹ,  σελ. 419-421, σελ. 488, σελ. 565-579·

ϛ) ῾Οσίου Νικοδήμου  ῾Αγιορείτου,  ῾Ιερὸν Πηδάλιον,  σελ. 93-94 (Σχόλια  εἰς τὸν

ΞΘʹ  ᾿Αποστολικόν),  σελ.  387 ἑ.  ( Σχόλια εἰς  τὸν Γʹ Νεοκαισαρείας),  σελ.  728

( Σχόλιον εἰς τὸν ΙΘʹ ῾Αγίου Νικηφόρου   ῾Ομολογητοῦ)·

ζ) Πέτρου Μογίλα Μητροπολίτου  Κιέβου, «᾿Ορθόδοξος  ῾Ομολογία»,  Μέρος Αʹ,

᾿Ερώτησις/  ᾿Απόκρισις  πηʹ, ᾿Ι.  Καρμίρη, Δ.Σ.Μ. τ. Βʹ,  σελ. 632.

2.  ῾Οσίου  Θεοδώρου Στουδίτου, PG  τ. 99, στλ. 1696D.

3.  ῾Οσίου  Θεοδώρου Στουδίτου, PG  τ. 99, στλ. 1696C, 1700C.

4.  ῾Οσίου Θεοδώρου  Στουδίτου, PG τ. 99, στλ. 1697Α·  ῾Οσίου Νικοδήμου  ῾Αγιορεί-

του, ῾Ιερὸν Πηδάλιον,  σελ. 92, ὑποσημ. 2.

5.  ῾Οσίου  Θεοδώρου Στουδίτου, PG  τ. 99, στλ. 1697Α.

6.  Θεοδώρου Βαλσαμῶνος Πατριάρχου  ᾿Αντιοχείας,  PG  τ. 138, στλ. 941C, στλ.

1001Β, στλ. 1357C/Ρ.Π.Σ.Κ. τ. Δʹ,  σελ. 420, σελ. 488, σελ. 579.

7.   Νικολάου Κωνσταντινουπόλεως,  PG  τ. 111, στλ. 401Β· ῾Οσίου  Μελετίου ῾Ομο-

λογητοῦ,  «᾿Αλφαβηταλφάβητος», Βαθμὶς λζʹ, Περὶ διαίτης ὁλικῆς (ἔκδ. Σπυρίδω-

νος Λαυριώτου Μοναχοῦ, σελ. 142)· ῾Οσίου Νικοδήμου  ῾Αγιορείτου,  ῾Ιερὸν  Πη-

δάλιον, σελ. 95, ὑποσ. 1 καὶ σελ. 728.

8.  ῾Αγίου  ᾿Ιωάννου  Δαμασκηνοῦ, PG  τ. 95, στλ. 68ΑΒ.

9.  Θεοδώρου Βαλσαμῶνος Πατριάρχου ᾿Αντιοχείας, PG τ. 138, στλ. 941BC/ Ρ.Π.Σ.Κ.

τ. Δʹ,  σελ. 420.

10. ῾Αγίου  ᾿Ιγνατίου  Θεοφόρου, PG  τ. 5, στλ. 704Α.

11. ῾Αγίου  ᾿Ιγνατίου  Θεοφόρου, PG, τ. 5, στλ. 668Β.

Διεκρίνισις

•  ῾Ο  ἀναφερόμενος στὴν παραπομπὴ  6 Νικόλαος  Κωνσταντινουπόλεως, εἶναι ὁ Νικόλαος Γʹ ὁ Γραμματικὸς  (1084-1111) καὶ δὲν πρέπει νὰ συγχέεται μὲ τοὺς ἐπίσης Πατριάρχας  Κωνσταντινουπόλεως  Νικόλαον Αʹ τὸν Μυστι- κὸν (῞Αγιον,  16η Μαΐου)  καὶ Νικόλαον  Βʹ  τὸν Χρυσοβέργην   (῞Αγιον, 16η Δεκεμβρίου),  ἀκμασάντων ἀμφοτέρων τὸν Ιʹ  αἰ.

Β.ʹ Νηστειοδρόμιον

῾Αγίας  Τεσσαρακοστῆς Χριστουγέννων

Σημειοῦται  τὸ εἶδος τῆς τηρητέας νηστείας ἢ καταλύσεως, ὅταν οἱ ἀναφερόμενες ῾Εορτὲς  συμπέσουν Δευτέρα, Τετάρτη καὶ Παρασκευή.

• ΜΗΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ (ΙΑʹ)

14  ῾Αγίου ᾿Αποστόλου Φιλίππου:  κατάλυσις   ἰχθύος.

15  ῎Εναρξις Νηστείας:  Δευτέρα, Τετάρτη καὶ Παρασκευὴ  ἀνέλαιος τροφή.

+15-20 Δὲν γίνεται κατάλυσις ἰχθύος.

21  Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου: κατάλυσις  ἰχθύος.

+22-12 ΙΒʹ.  Τάξις αʹ: κατάλυσις ἰχθύος μόνον Σάββατο καὶ Κυριακή.

+22-17 ΙΒʹ.  Τάξις  βʹ:  κατάλυσις  ἰχθύος Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο

καὶ Κυριακή.

25  ῾Αγίας   Αἰκατερίνης Μεγαλομάρτυρος:  κατάλυσις οἴνου καὶ

ἐλαίου.

30  ῾Αγίου ᾿Ανδρέου  ᾿Αποστόλου  Πρωτοκλήτου:   κατάλυσις οἴνου

καὶ ἐλαίου.

• ΜΗΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ  (ΙΒʹ)

4    ῾Αγίας Βαρβάρας   καὶ ῾Οσίου  ᾿Ιωάννου Δαμασκηνοῦ: κατάλυσις οἴνου καὶ ἐλαίου.

5    ῾Οσίου  Σάββα ῾Ηγιασμένου: κατάλυσις  οἴνου καὶ ἐλαίου.

6    ῾Αγίου Νικολάου  Θαυματουργοῦ:  κατάλυσις  οἴνου  καὶ ἐλαίου.

7    ῾Αγίας ῎Αννης  Σύλληψις: κατάλυσις  οἴνου καὶ ἐλαίου.

12  ῾Αγίου Σπυρίδωνος Τριμυθοῦντος:  κατάλυσις οἴνου καὶ ἐλαίου.

+13-24. Τάξις αʹ:  δὲν γίνεται κατάλυσις ἰχθύος.

15  ῾Αγίου ᾿Ελευθερίου ῾Ιερομάρτυρος: κατάλυσις  οἴνου καὶ ἐλαίου.

17  ῾Αγίου Δανιὴλ  Προφήτου  καὶ ῾Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου: κατάλυσις οἴνου καὶ ἐλαίου.

+18-24. Τάξις βʹ:  δὲν γίνεται κατάλυσις ἰχθύος.

20  ῾Αγίου ᾿Ιγνατίου Θεοφόρου:   κατάλυσις   οἴνου  καὶ ἐλαίου.

24  Παραμονὴ Χριστουγέννων:  ξηροφαγία.

᾿Εὰν  συμπέση Σάββατο ἢ Κυριακή: κατάλυσις οἰνου καὶ ἐλαίου.

25  +Γέννησις τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ: κατάλυσις εἰς πάντα.

ΠΗΓΗ: http://www.synodinresistance.org/Theology_el/3c6a004NesteiaXristougennon.pdf