ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

Για τους ορθόδοξους η Ανάσταση του Κυρίου είναι η μεγαλύτερη εορτή της χριστιανοσύνης και στη χώρα μας εορτάζεται με μεγάλη κατάνυξη σε κάθε τόπο που φέρει και τα δικά του ιδιαίτερα έθιμα.

Η νηστεία της Σαρακοστής, το βάψιμο των αυγών τη Μεγάλη Πέμπτη, ως είθισται στις περισσότερες περιοχές, τα λαμπριάτικα κουλούρια και τσουρέκια που φτιάχνουν οι νοικοκυρές, η παραδοσιακή μαγειρίτσα και το σούβλισμα του οβελία την Κυριακή του Πάσχα αλλά και τα βεγγαλικά είναι τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του Πάσχα των Ελλήνων. Ο κάθε τόπος όμως έχει τα δικά του ξεχωριστά έθιμα για να καυχηθεί. Ας δούμε μερικά απ'αυτά

Τα κανάτια στην ΚέρκυραΤο πιο φημισμένο ίσως μέρος για τις μέρες αυτές είναι το νησί των Φαιάκων. Στην Κέρκυρα το Πάσχα είναι ένα ιδιαίτερο βίωμα για τους ντόπιους και τους επισκέπτες. Το πιο γνωστό κερκυραϊκό έθιμο είναι το σπάσιμο των σταμνών το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου μετά την πρώτη Ανάσταση του Κυρίου. Πρόκειται για ένα έθιμο που προέρχεται από τους καθολικούς οι οποίοι συνήθιζαν να πετάνε από το παράθυρο παλιά αντικείμενα για να τους φέρει καινούρια ο νέος χρόνος.




Χίος - Ρουκετοπόλεμος Όλο το χρόνο, μικροί και μεγάλοι στη Χίο, ετοιμάζονται για το παραδοσιακό έθιμο, που αναβιώνει κάθε χρόνο στο νησί το βράδυ της Ανάστασης.

Η μεγάλη "μάχη" γίνεται ανάμεσα στις ενορίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερυθιανής. Νικητής αναδεικνύεται εκείνος που πρώτος θα πετύχει το καμπανάκι του αντίπαλου χωριού.

Δεν είναι λίγοι όμως και οι κάτοικοι του νησιού, που διαμαρτύρονται για τις πολλές ζημιές που προκαλούν στις περιουσίες τους ο εκατοντάδες φλεγόμενες ρουκέτες.

Καθ’όλη τη διάρκεια, βέβαια, της Μεγάλης Εβδομάδας, στο νησί υπάρχει ένα έντονο θρησκευτικό κλίμα που συνοδεύεται από τις συναυλίες εκκλησιαστικής μουσικής από τις φιλαρμονικές του νησιού. Γνωστό είναι, επίσης, το έθιμο της ‘μαστέλας’. Ένα μισοβάρελο στολίζεται με μυρτιές και κορδέλες και οι περαστικοί καλούνται να ρίξουν μέσα κέρματα "για το καλό". Με την πρώτη καμπάνα της Ανάστασης, κάποιος βουτάει μέσα στο βαρέλι για να μαζέψει τα κέρματα.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Πάσχα στην Κέρκυρα είναι το έθιμο του σεισμού, της αναπαράστασης δηλαδή του σεισμού που ακολούθησε, κατά τις γραφές, την πρώτη Ανάσταση του Χριστού.





Το έθιμο της βούρνας στη Ρόδο Στο νησί των Ιπποτών, το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης οι κάτοικοι ανάβουν τον καλαφουνό, μια μεγάλη φωτιά που συμβολίζει το κάψιμο του Ιούδα και η οποία πρέπει να παραμείνει αναμμένη έως την Κυριακή του Πάσχα.

Το Μεγάλο Σάββατο οι νεότεροι άνδρες του χωριού μαζεύουν ξύλα από το δάσος και ανάβουν φωτιά έξω από την εκκλησία. Σε αυτήν μικροί και μεγάλοι πετάνε το Μάρτη και κάνουν από μια ευχή. Στον Άγιο Ισίδωρο διατηρείται το έθιμο των βουρνών πουξεκινά το Μεγάλο Σάββατο και τελειώνει τη Δευτέρα του Πάσχα. Σε αυτό συμμετέχουν όλοι οι ανύπαντροι άνδρες του χωριού οι οποίοι πρέπει τις μέρες αυτές να τηρήσουν ορισμένους κανόνες. Το Μεγάλο Σάββατο οι Λεύτεροι φέρνουν κουτσούρους - μεγάλους κορμούς δέντρων - με τους οποίους ανάβουν τον καλαφουνό πριν την Ανάσταση και κρεμούν ένα ομοίωμα του Ιούδα στην πλατεία του χωριού.

Την ίδια ημέρα εκλέγουν το προεδρείο τους το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το έθιμο και θα δικάσει όλους τους Λεύτερους την Λαμπρή Δευτέρα. Την Κυριακή του Πάσχα μετά την Δεύτερη Ανάσταση, όποιος συμμετέχει τελευταία φορά στο έθιμο, επειδή πρόκειται να παντρευτεί, βάζει φωτιά στον Ιούδα.

Τη Λαμπρή Δευτέρα γίνεται το δικαστήριο, που είναι και η αποκορύφωση του εθίμου. Το προεδρείο δικάζει έναν - έναν τους συμμετέχοντες και όσοι δεν τήρησαν τους κανόνες του εθίμου τους επιβάλλονται χρηματικές ποινές. Όσοι αρνούνται να πληρώσουν τους επιβάλλεται η εσχάτη των ποινών, που είναι η βουρνα δηλ. τους ρίχνουν σε μία γούρνα με νερό, ενώ τα χρήματα που συγκεντρώνονται δίδονται για κοινωφελείς σκοπούς.

Στο νησί της Αποκάλυψης, στην Πάτμο, μια ξεχωριστή παράδοση είναι η ανάγνωση του Ευαγγελίου σε επτά γλώσσες την ημέρα του Πάσχα καθώς και η αναπαράσταση του ‘Μυστικού Δείπνου’ σε κεντρική πλατεία της Χώρας.

Ανάσταση στα Κυκλαδονήσια Τα φρεσκοασπρισμένα σπίτια και καμπαναριά στις εκκλησιές συνθέτουν το σκηνικό του Πάσχα στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων όπου το Θείο Δράμα εορτάζεται με ευλάβεια και κατανυκτικές εκδηλώσεις.

Ένα από τα πιο ξεχωριστά έθιμα των ημερών στις Κυκλάδες είναι το ‘έθιμο της κούνιας’ που αναβιώνει στην Κύθνο και τη Μήλο. Την ημέρα του Πάσχα στήνεται μια μεγάλη ξύλινη κούνια στην οποία ανεβαίνουν αγόρια και κορίτσια. Με αυτό τον τρόπο ένας νέος ή νέα όταν κουνούσε κάποιον άλλο εκδήλωνε το ενδιαφέρον του ενώπιον όλου του χωριού. Στη Μήλο, επίσης, καίνε τον Ιούδα και έχουν το έθιμο του "μπαρουτιού". Στα χωριά Τριοβασάλο, Άγιο Γεώργιο και Πέρα Τριοβασάλο οι κάτοικοι διαγωνίζονται για το ποιος οικισμός θα πετάξει τις περισσότερες δυναμίτιδες.

Στην Πάρο, στη Μάρπησσα, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής κατά μήκος της περιφοράς του Επιταφίου λαμβάνουν χώρα σκηνές από τη ζωή και τα Πάθη του Χριστού. Σ΄αυτές συμμετέχουν νέοι και παιδιά του χωριού, ντυμένοι με ρούχα εκείνης της εποχής.

Στη Σίφνο, τη Μεγάλη Πέμπτη, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τα παραδοσιακά "πουλιά της Λαμπρής". Πρόκειται για τα πασχαλινά κουλούρια, τα οποία πλάθουν σε αμέτρητα σχήματα έμψυχων και άψυχων, όπως ανθρωπάκια, ψάρια, λουλούδια, καλαθάκια, όλα στολισμένα με το παραδοσιακό κόκκινο αυγό. Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα σε ορισμένα χωριά του νησιού γίνονται 'τα τσούνια', ένα παιχνίδι ανά ζεύγη όπου με μια ξύλινη μπάλα οι παίκτες επιχειρούν να ρίξουν κάτω τα εννιά ξύλινα 'τσούνια'.

Με ιδιαίτερη κατάνυξη γιορτάζεται το Πάσχα και στη Φολέγανδρο όπου γίνεται τριήμερη περιφορά της εικόνας της Παναγίας με ομοβροντίες βεγγαλικών.

Σαντορίνη Παλιότερα, ανήμερα το Σάββατο του Λαζάρου, όλο το χωριό ήταν στο πόδι για να ετοιμάσει τον "Λάζαρο".

Οι κοπέλες με τα πανέρια μάζευαν λουλούδια, οι νέοι έκοβαν από τα γκρεμνά αλησμαριά, οι μαραγκοί έφτιαχναν τα άρμπουρα, ενώ οι απόμαχοι ναυτικοί μάζευαν τα σκοινιά που θα έδεναν τον Λάζαρο.

Με τα άρμπουρα σχημάτιζαν ένα σταυρό τον οποίο κάλυπταν με τα αλησμαριά και τον στόλιζαν με λουλούδια και βάγια.

Το απόγευμα όλο το χωριό μαζευόταν στην πλατεία όπου μετά τον εσπερινό στηνόταν ο «Λάζαρος», που συμβόλιζε την Ανάσταση του Λαζάρου. Έμενε μέχρι το Μεγάλο Σάββατο που ξεστολιζόταν και παρέμενε σε εκείνη τη θέση μέχρι της Αναλήψεως.

Το έθιμο αυτό εξακολουθεί να τηρείται στην εκκλησία του Μεγάλου Χωριού, στην εκκλησία της Παναγίας.


Ανάσταση με αερόστατα στο Λεωνίδιο Κυνουρίας Στην Τρίπολη και πιο συγκεκριμένα στο Λεωνίδιο Κυνουρίας, τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου αναβιώνει ένα από τα πλέον φαντασμαγορικά έθιμα των ημερών. Το θέαμα είναι εντυπωσιακό, καθώς αερόστατα γεμίζουν το νυχτερινό ουρανό, μέχρι να χαθούν στη Γαλιώρα, στη θάλασσα ή στο δασάκι στους Τρεις Μύλους.

Χαρακτηριστικό του κλίματος που επικρατεί το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, είναι ότι κρατείται λογαριασμός των αποτυχιών μεταξύ των "ανταγωνιστών", για να ακολουθήσουν πειράγματα στο γλέντι που επιφυλάσσει ο δήμος Λεωνιδίου στους μόνιμους κατοίκους και τους επισκέπτες.





Τσακώνικο Πάσχα στον Τυρό Κυνουρίας Πολλά έθιμα αναβιώνουν στον Τυρό Κυνουρίας από τη Μεγάλη Παρασκευή έως και την Κυριακή του Πάσχα.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, η περιφορά των δύο επιτάφιων γίνεται στην παραλία με τα ψαροκάϊκα να συνοδεύουν από θαλάσσης.

Το Μεγάλο Σάββατο, τα παιδιά της περιοχής γεμίζουν τον κόλπο του Τυρού με χιλιάδες κεριά, που συμβολίζουν τις ψυχές των ναυτικών που χάθηκαν στη θάλασσα.

Στην ενορία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, πάνω σε ειδικά κατασκευασμένη σχεδία, που τοποθετείται μέσα στη θάλασσα, γίνεται το κάψιμο του Ιούδα.

Την Κυριακή του Πάσχα, η τελετή της αγάπης και η ανάγνωση του Ευαγγελίου, όπως και στο Λεωνίδιο Κυνουρίας, γίνεται στην τσακώνικη διάλεκτο.

Αράχωβα Ανήμερα του Πάσχα και από το απόγευμα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου, την οποία συνοδεύουν περίπου 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές.

Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων, οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στο λόφο. Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα και το απόγευμα χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα αγωνίσματα, όπως το σήκωμα της πέτρας κλπ.

Λιβαδειά Το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της πόλης, είναι το "Πάσχα της Λιβαδειάς", που όχι μόνο διατηρείται αλλά χρόνο με το χρόνο ζωντανεύει μιας και οι νεώτεροι συμμετέχουν με ιδιαίτερο μεράκι και κέφι στο έθιμο του "λάκκου".

Μετά την Ανάσταση και πριν καλά ξημερώσει οι Λειβαδίτες ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Οι φλόγες αγκαλιάζουν το σωρό. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά.

Το ίδιο γίνεται σε όλους τους "λάκκους" και ανεβαίνουν οι καπνοί, αναρίθμητοι και πυκνοί, σε τέτοιο βαθμό, που σκεπάζουν τον ήλιο που στο μεταξύ ανατέλλει.

Η πόλη τυλίγεται σε σύννεφα καπνού. Οι φωτιές είναι έτοιμες και τα αρνιά τοποθετούνται στους "λάκκους".

Το απόγευμα, οποίο συμπληρώνεται με τη συμμετοχή παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και με την καύση των πυροτεχνημάτων που αλλάζουν στην κυριολεξία το χρώμα του ουρανού της Λιβαδειάς.

Ναύπακτος Το βράδυ της Μ. Παρασκευής, ντόπιοι και επισκέπτες, ακολουθούν την περιφορά του Επιταφίου, σχηματίζοντας πομπές, οι οποίες διέρχονται από το λιμάνι, όπου είναι αναμμένες δάδες ειδικά τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι.

Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν μεγάλο σταυρό, που φωταγωγεί ολόκληρο το λιμάνι παρουσιάζοντας μία φαντασμαγορική εικόνα μοναδικής ομορφιάς.

Το έθιμο αυτό έχει παράδοση πολλών χρόνων που φαίνεται να θέλει να συνδυάσει τη θρησκευτική μυσταγωγία με την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει τη τουρκική ναυαρχίδα στο χώρο αυτό.


'Αυγομαχίες' στη Μακεδονία Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στη Δημοτική Κοινότητα Κρηνίδων του Δήμου Καβάλας αναβιώνουν οι "αυγομαχίες". Μικροί και μεγάλοι παρουσιάζουν τα αυγά τους και ξεκινούν μια ιδιόμορφη μάχη τσουγκρίσματος. Νικητής είναι αυτός που θα έχει τα λιγότερα σπασμένα αυγά και άρα τα πιο δυνατά. Η προετοιμασία αυτής της γιορτής ξεκινάει εβδομάδες πριν, με τη συγκέντρωση των καλύτερων αυγών. "Αυγομαχίες" γίνονται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα και στην Καστανούσα του δήμου Κερκίνης, στις Σέρρες. Το έθιμο αυτό είναι Ποντιακό και συμβολίζει την Ανάσταση του Κυρίου και τη σύγκρουση του καλού με το κακό.

Ανάσταση στο νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου κάνουν οι κάτοικοι της Κοζάνης. Συγκεντρώνονται γύρω από το μνήμα του νεκρού τους και με αναμμένη τη λαμπάδα περιμένουν το "Χριστός Ανέστη", ενώ δεν ξεχνούν ν' αφήσουν ένα κόκκινο αυγό στο μνήμα για να "χορτάσει" το χαμένο μέλος της οικογένειας.

Το δικό της χαρακτήρα έχει η Δευτέρα του Θωμά στους Σιταγρούς, όπου οι εκεί εγκατεστημένοι Πόντιοι συνεχίζουν πανάρχαια έθιμα των κοιτίδων τους, όπως επισκέψεις στα μνήματα, με διανομή κόκκινων αυγών και γλυκισμάτων και με τραγούδια, έθιμα με καθαρά αρχαϊκή μορφή και με συνακόλουθες μεταφυσικές δοξασίες και αντιλήψεις.

Κρήτη
Στη Κρήτη όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα τα αγόρια και μεγάλοι άντρες κόβουν ξύλα κυρίως κατσοπρίνια , ασπαλάρθους και άλλους θάμνους και το Μεγάλο Σάββατο φτιάχουν την ρεματιά ύψους 3-4 μέτρων και πλάτους 6-8 μέτρων για να κάψουν το ομοίωμα του Ιούδα . Την Μεγάλη Πέμπτη φτιάχνουν ένα ανθρώπινο ομοίωμα από ξύλα , τον "Ιούδα" , τον οποίον και περιφέρουν σε όλα τα σπίτια του χωριού και τον οποίον χτυπούν και κακίζουν για την αισχρή προδοσία του . Οι γυναίκες δίνουν ό,τι παλαιά ρούχα έχουν για να ντυθεί ο "βρώμος ο Ιούδας" τον οποίον και παραγεμίζουν με άχερα . Τα αρνιά για το Πάσχα σφάζονται Μεγάλη Τετάρτη και Μεγάλη Πέμπτη . Οι κοπέλες οι ανύπαντρες μαζεύουν από τους κήπους τους κρίνους , τριαντάφυλλα , άνθη λεμονιάς και άλλα λουλούδια για τον στολισμό του Επιταφίου την Μεγάλη Πέμπτη . Στην Κρήτη και ειδικά την Μεγάλη Παρασκευή υπάρχει το έθιμο ο Ιερεύς να μνημονεύει εντός της Εκκλησίας πριν την περιφορά του Επιταφίου τα ονόματα όλων των κεκοιμημένων συγχωριανών της κάθε οικογένειας έστω και πολλές γενεές πίσω . Φυσικά ο λαός παρακολουθεί τις ιερές ακολουθίες όλης της Μεγάλης Εβδομάδας . Το Μεγάλο Σάββατο το ομοίωμα του Ιούδα τοποθετήται πάνω στην ρεματιά με τα ξύλα , για τον φόβο των Ιουδαίων , δηλαδή των γειτονικών χωριών που επιδιώκουν να κλέψουν τον Ιούδα . Το βράδυ της Αναστάσεως με το Χριστός Ανέστη τα κοπέλια δίνουν φωθιά στον Ιούδα ο οποίος και καίγεται με τα απαραίτητα μπαλοταρίσματα και ενώ ακόμα και εχθροί εκείνη την ημέρα δίνουν το φιλί της Αγάπης στο προάυλιο της Εκκλησίας.


Καλή Ανάσταση!

ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ: http://www.metrogreece.gr