Δευτέρα 6 Μαΐου 2013

Δωρητής με το ζόρι γίνεται; Ο πολυσυζητημένος νόμος για την υποχρεωτική δωρεά οργάνων

Μετά την ανακοίνωση από τα ΜΜΕ του νομοσχεδίου για την υποχρεωτική δωρεά οργάνων στην Ελλάδα, ακολούθησε μια βροχή από ενημερωτικά μηνύματα στο ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο. Μερικούς μήνες αργότερα, το νομοσχέδιο ψηφίστηκε (νόμος 3984 της 27/6/2011) χωρίς να πολυγίνει αντιληπτό, αφού οι επίμαχες διατάξεις δεν ισχύουν ακόμη -θα τεθούν σε ισχύ στα μέσα του 2013.
Καταρχήν ο συγκεκριμένος νόμος δεν μας βρίσκει σύμφωνους, διότι δεν ζούμε σε μια ανθρώπινη κοινωνία που υπηρετεί τις Ύψιστες Ανθρωπιστικές Αξίες. Είχαμε όλοι την ευκαιρία -ακόμη και οι πιο σκεπτικιστές- να επιβεβαιώσουμε με ξεκάθαρο τρόπο ότι ο πλανήτης κυβερνιέται από το θεό του χρήματος, στο βωμό του οποίου θυσιάζεται η ζωή και ισοπεδώνεται κάθε φυσική και βιολογική έκφραση.
Αναζητήσαμε στο διαδίκτυο απόψεις για το θέμα. Είδαμε ότι υπάρχει διάσταση απόψεων μεταξύ φορέων αλλά και μεταξύ πολιτών. Πολλοί συμπολίτες μας, μάλλον οι περισσότεροι, βλέπουν με άρνηση ή καχυποψία τον νόμο. Υπάρχουν και αρκετοί που επικαλούνται τη χρησιμότητά του και τα οφέλη του, και ας «τεντώνονται» λίγο τα όρια κάποιων δικαιωμάτων. Δυστυχώς η χρησιμοθηρική αυτή άποψη δεν συνάδει κατά τη γνώμη μας με βασικές νομικές αρχές, αλλά και με ανθρωπιστικές αρχές. Δεν θα επιχειρηματολογήσουμε όμως παραπάνω, αφού μας καλύπτουν οι πολύ καλές τοποθετήσεις που σας παρουσιάζουμε. Καιρός να τους δώσουμε τη σκυτάλη. Καλή ανάγνωση!
 ΣτΕ
Η θέση-καταπέλτης της ομοσπονδίας Δωρητών Το δελτίο τύπου που ακολουθεί συντάχθηκε από την ομοσπονδία εθελοντών αιμοδοτών (την ΠΟΣΕΑ) η οποία εκπροσωπεί και 20 συλλόγους δωρητών οργάνων από όλη τη χώρα. Κυκλοφόρησε την εποχή που το νομοσχέδιο ήταν ακόμη υπό συζήτηση. Η γνώμη τους βαρύνει ιδιαίτερα, αφού είναι δηλωμένοι δωρητές, επομένως κανείς δεν μπορεί να τους καταλογίσει άρνηση προς το θεσμό της δωρεάς: προφανώς αντιτίθενται μόνο στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Από την άλλη μεριά έχουν βαθιά και σφαιρική γνώση του θέματος, όπως φαίνεται από την τοποθέτησή τους. ΣτΕ
H Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών (ΠΟΣΕΑ), εκπροσωπώντας 20 και πλέον συλλόγους δωρητών οργάνων σε όλη τη χώρα και ως εκ τούτου χιλιάδες δωρητές οργάνων, αισθάνεται την ανάγκη να δημοσιοποιήσει την εντονότατη αντίθεσή της, για το προτεινόμενο νομοσχέδιο για τη δωρεά οργάνων.
Για τους αδαείς, το να θεωρούμαστε όλοι δωρητές οργάνων, εκτός αν δηλώσουμε το αντίθετο, καθώς και το να μπορείς να δώσεις εν ζωή το νεφρό σου σε μη στενό συγγενικό σου πρόσωπο, μπορεί να ηχούν θετικά μέτρα για την επίλυση του μεταμοσχευτικού προβλήματος της Ελλάδας. Τα στοιχεία, όμως, μιλούν από μόνα τους:

1. Όσον αφορά τις αφαιρέσεις οργάνων από θανόντες δότες Η Ελλάδα κατέχει μια από τις τελευταίες θέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις πτωματικές μεταμοσχεύσεις. Όπως έχει και επίσημα ανακοινωθεί, αυτό κατά κύριο λόγο οφείλεται στην έλλειψη υποδομής και προσωπικού, όπως είναι οι συντονιστές μεταμόσχευσης στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Τα ποσοστά άρνησης των συγγενών κυμαίνονται σε παρόμοια επίπεδα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ ο βασικός λόγος άρνησης είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στο μεταμοσχευτικό σύστημα και όχι η έλλειψη ευαισθητοποίησης, γενικώς και αορίστως.
Ενώ, λοιπόν, καμία παρέμβαση δεν προτείνεται για την ουσία του προβλήματος και ενώ τα διεθνή δεδομένα δείχνουν ότι η εικαζόμενη συναίνεση1 από μόνη της ουδέποτε έλυσε το πρόβλημα -επειδή απαιτείται προηγούμενη οργανωμένη ενημερωτική προσπάθεια- στην Ελλάδα το 2011, θυμηθήκαμε το ισπανικό μοντέλο! Μόνο που ούτε στην Ισπανία -ούτε και αλλού, όπου υπάρχει εικαζόμενη συναίνεση- αγνοούν τη συγκατάθεση των συγγενών του θανόντος. Φανταστείτε πόσο «απλό» θα είναι σύμφωνα με τη νέα νομοθετική πρόταση: τα όργανα λ.χ. από ένα παιδί χωρίς γονική επιμέλεια, θα μπορούν να δωρηθούν με την προφορική εντολή ενός επιτρόπου!
Το να επιβληθεί αυταρχικά η δωρεά οργάνων, κάθε άλλο παρά ευνοϊκό μπορεί να είναι στην ιδέα και το πιθανότερο είναι να αυξήσει και άλλο την ανασφάλεια του μέσου Έλληνα πολίτη και να οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση των πτωματικών μεταμοσχεύσεων, αφήνοντας στη μοίρα τους ασθενείς που δεν έχουν άλλη λύση όπως λ.χ. οι καρδιοπαθείς.
Εν τέλει, δεν μιλάμε για εικαζόμενη συναίνεση αλλά για καταναγκασμό, που προσκρούει στις αρχές της δεοντολογίας, αφαιρώντας κάθε κατοχυρωμένη έκφραση της ελευθερίας της βούλησης και του αυτεξούσιου του σώματος.

2. Για την αφαίρεση οργάνων από ζώντες δότες Και ενώ στις εντατικές χάνονται αναξιοποίητοι δότες, το νομοσχέδιο προτείνει να στοχεύσουμε στην αύξηση των μεταμοσχεύσεων από τους ζώντες! Μα η χώρα μας είναι από τις πρώτες στις ζώσες μεταμοσχεύσεις! Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί ότι η διεύρυνση των ζωσών μεταμοσχεύσεων, χωρίς τη δικλείδα ασφαλείας της στενής συγγένειας θα οδηγήσει σε αγοροπωλησίες οργάνων, με νομιμοφανή μάλιστα τρόπο, όπως συμβαίνει στις υποανάπτυκτες χώρες. Είναι ουτοπικό να πιστέψει κανείς ότι μακρινοί συγγενείς, πρόσωπα συνδεόμενα συναισθηματικά ή με ένα απλό σύμφωνο συμβίωσης θα δωρίσουν από «αλτρουισμό» το νεφρό τους, βάζοντας σε όποιο κίνδυνο τη σωματική τους ακεραιότητα.
Ειδικά σε αυτές τις εποχές που ζούμε, στην Ελλάδα με την ανεργία και την οικονομική εξαθλίωση πολλών συμπολιτών μας, θα είναι πολλοί εκείνοι που δε θα διστάσουν να πουλήσουν το νεφρό τους. Εξάλλου οι ποινές είναι μηδαμινές! Όσο για τη δυνατότητα που θα δίδει ο νόμος να δώσεις νεφρό, για να μπει σε καλύτερη θέση στη λίστα αναμονής ο συγγενής σου, τα σχόλια περιττεύουν! Και σαν κερασάκι, όλα αυτά μπορούν να γίνονται και σε ιδιωτικές κλινικές! Θαρρεί κανείς πως έχει ξεχάσει το Υπουργείο Υγείας πως μιλάμε για ανθρώπους και τα όργανα τους και όχι για ανταλλακτικά!!!
Κοντολογίς, η προτεινόμενη νομοθετική πρόταση, όχι μόνο δε βασίζεται στα επιστημονικά και κοινωνικά δεδομένα, αλλά θίγει θεμελιώδεις κανόνες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ηθικής, ενώ δημιουργεί διακρίσεις ανάμεσα στις κατηγορίες των πασχόντων που περιμένουν μόσχευμα. Τελικά δε μπορεί παρά μόνο ερωτήματα να δημιουργούνται σχετικά με το ποιους «ανιδιοτελείς» σκοπούς ή τυχόν συμφέροντα ιδιωτών-επενδυτών εξυπηρετεί το νομοσχέδιο αυτό.
Σας υπενθυμίζουμε ότι και παλαιότερα είχε επιχειρηθεί να αντιμετωπιστεί το θέμα με τον ίδιο τρόπο, πλην όμως μετά την παρέμβασή μας, το θέμα αντιμετωπίστηκε ορθολογικά. Υπενθυμίζοντας και την τότε εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, καλούμε το Υπουργείο να το ξανασκεφτεί και να το συζητήσει δημόσια. Πώς ο πρωθυπουργός σε όλα τα νομοσχέδια προβαίνει σε ανοιχτή διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ενώ για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα δεν ενημερώθηκαν τυπικά οι εθελοντικοί σύλλογοι που δραστηριοποιούνται με το θέμα των μεταμοσχεύσεων;
Εμείς ως σύλλογοι δωρητών οργάνων, παραμένοντας πιστοί στο ιδανικό της δωρεάς, για τη διάδοση του οποίου αφιερώνουμε την κάθε μας στιγμή, σας ζητούμε να μην προχωρήσει η ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου.
Είναι άδικο για τους Έλληνες που δοκιμάζονται σε τόσα επίπεδα αυτήν την περίοδο να προσθέσετε και αυτό, προσβάλλοντας και το τελευταίο που μας έχει μείνει: την αξιοπρέπειά μας όσο ζούμε και όταν φύγουμε από τη ζωή….
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Π.Ο.Σ.Ε.Α.

1. Εικαζόμενη συναίνεση ή opt-out, βλ. το κείμενο του e-Lawyer που εξηγεί αναλυτικά την έννοια.

Μετά το θάνατο, το σώμα μας ανήκει στο κράτος; Αναδημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο από το αξιόλογο νομικό μπλογκ elawyer.blogspot.com του e-Lawyer, δικηγόρου κ. Βασίλη Σωτηρόπουλου. ΣτΕ
Με νομοσχέδιο που προωθεί το Υπουργείο Υγείας, το πρόβλημα της δωρεάς οργάνων επιχειρείται να αντιμετωπισθεί με μια επέμβαση στην αυτοδιάθεση του ατόμου. Ενώ μέχρι τώρα δωρητής οργάνων γινόταν το άτομο με σχετική δήλωσή του, αυτό αντιστρέφεται. Το νομοσχέδιο θα καθιστά κάθε άτομο ex lege (δια νόμου) δότη οργάνων μετά το θάνατό του, εκτός αν εν ζωή είχε ασκήσει σχετική προσφυγή αντίταξης, στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων.
Η αντιστροφή αυτή θέτει σημαντικά νομικά ζητήματα βιοηθικής, όπως και κάθε περιορισμός ή «αναδιατύπωση» της αυτοδιάθεσης του ατόμου. Η συγκατάθεση αποτελεί ένα κομβικό ζήτημα όσον αφορά την ελεύθερη χρήση στοιχείων της προσωπικότητας, σε όλο τον ορίζοντα των νομοθεσιών που αφορούν την επιτρεπόμενη διάθεση: από τα προσωπικά δεδομένα και την πνευματική ιδιοκτησία μέχρι το γενικό αστικό δίκαιο αλλά και το ποινικό δίκαιο.
Η θετική συγκατάθεση είναι το σύστημα «opt-in»: όταν επιλέγεις με δική σου πρωτοβουλία την διάθεση στοιχείων της προσωπικότητάς σου. Αυτό είναι το σημερινό σύστημα για τους δότες οργάνων. Το αντίστροφο σύστημα είναι το «opt-out»: τα όργανα διατίθενται αυτοδικαίως, εκτός αν έχεις αντίρρηση και την έχεις ασκήσει εν ζωή.
Μπορεί να ακούγεται το ίδιο, αλλά δεν είναι. Αν περάσει αυτή η νομοθεσία, το νεκρό σώμα θα ανήκει καταρχήν στο κράτος, και η ελεύθερη βούληση θα είναι μια εξαίρεση κι όχι ο κανόνας. Εκτός των άλλων, πρόκειται για ένα πιεστικό μέτρο που ενέχει από τη φύση του μια υφέρπουσα, αλλά σοβαρή κοινωνική αποδοκιμασία για όσους δηλώσουν «opt-out»: αφού ο νόμος «κανονικό» θεωρεί το κοινωνικώς αναγκαίο (δηλαδή την αντιμετώπιση της έλλειψης μοσχευμάτων), το άτομο θα διστάσει να εκφράσει ελεύθερα τη γνώμη του για «opt-out», αναλογιζόμενο τελικά τις παρενέργειες, αλλά και το μεγάλο ηθικό δίλημμα στο οποίο μας θέτει με το ζόρι η Πολιτεία.
Τέτοια πιεστικά διλήμματα όμως, σε μια δημοκρατική κοινωνία, δεν επιτρέπεται να τα επιβάλλει ο νομοθέτης. Η ίδια η έννοια της ελευθερίας επιβάλλει η λήψη της απόφασης για δωρεά ή μη των οργάνων να γίνεται χωρίς προϋποθέσεις και μόνο με θετικό τρόπο, όχι ως εξαίρεση από τον κανόνα.

Η συζήτηση στο ιστολόγιο του e-Lawyer
Όταν το κείμενο δημοσιεύτηκε στο εν λόγω μπλογκ, αναγνώστες κατέθεσαν σχόλια όπου διατυπώθηκαν ποικίλες απόψεις ή και αντιρρήσεις. Κάποιος π.χ. ρώτησε: Νομικά μιλώντας, ανήκει σε κάποιον ένα νεκρό σώμα; Είναι προσβολή προς τη μνήμη κάποιου το να χαρίσει ζωή σε κάποιον συνάνθρωπο του;
Η απάντηση του e-Lawyer ήταν σαφής: «Το νεκρό σώμα είναι υπόλειμμα της προσωπικότητας του ατόμου και η προστασία του ανάγεται στο σεβασμό της αξίας του ανθρώπου κατά το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος.» Και προσέθεσε: «Είμαστε υπέρ της δωρεάς των οργάνων. Αλλά η δωρεά προϋποθέτει ελεύθερη βούληση. Όταν το κράτος θεωρεί by default ότι είσαι δότης, δεν μιλάμε για δωρεά. Το κράτος με αυτό το νομοσχέδιο επιστρατεύει τα όργανα των νεκρών. Σας λέει ότι δεν έχετε βούληση για δωρεά, μόνο βέτο για την αποτροπή της μεταμόσχευσης.»

Ποια είναι η διαδικασία άρνησης Το νομοσχέδιο έχει ήδη ψηφιστεί και αποτελεί νόμο του κράτους, αλλά δεν θα τεθεί σε ισχύ μέχρι τον Ιούνιο του 2013. Τότε θα γίνει συλλογή υπογραφών όσων δεν επιθυμούν να λογίζονται ως δωρητές. Σύμφωνα με ανεπίσημη ενημέρωση του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων που αναρτήθηκε σε μπλογκ (επομένως ελέγχεται για την εγκυρότητά της) μπορεί κανείς από τώρα στα ΚΕΠ, με βεβαίωση γνησίου της υπογραφής, να συντάξει αρνητική δήλωση και να την προωθήσει στον ΕΟΜ. Εντύπωση πάντως προκαλούν οι αναφορές για προθεσμία ενός μόνο μήνα για τη συλλογή των αρνητικών δηλώσεων, κάτι που δεν μπορέσαμε να επιβεβαιώσουμε.
Είναι βέβαιο ότι η σχετική κουβέντα και διαμάχη θα φουντώνει όσο πλησιάζουμε προς τα μέσα του 2013, αν βέβαια δεν έχει τροποποιηθεί μέχρι τότε ο νόμος. Για μας στο Υγείας Όραμα αυτή είναι η πρώτη ενασχόληση με το ζήτημα και θα επανέλθουμε σε επόμενα τεύχη.

Δείτε το κείμενο του νόμου εδώ: http://www.ethemis.gr/nomos-39842011-dorea-ke-metamoschefsi-organon-ke-alles-diataxis/






Σχόλιο ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Το ιστολόγιο μας επιμένει να σας ενημερώνει και να παραθέτει απόψεις -  ντοκουμέντα σχετικά με τον νόμο 3984 (ΦΕΚ Α’-150 27/6/11) περί της εικαζόμενης συναίνεσης και αρπαγής οργάνων.
Θεωρούμε ιδιαίτερα απαραίτητο να γνωρίζουν οι αναγνώστες μας σχετικά με αυτή τη νομοθεσία ώστε να προστατέψουν τους δικούς τους ανθρώπους από την πιθανότητα φόνου τους.
Στις επόμενες ημέρες θα δημοσιεύσουμε τα βίντεο συνολικού χρόνου σχεδόν 6 ωρών της ημερίδας στις 20/4/13, μπορείτε να δείτε όλα τα βίντεο επιλέγοντας ομιλητή από το κανάλι μας στο  youtube:


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Τα μηνύματα που δημοσιεύονται στο χώρο αυτό εκφράζουν τις απόψεις των αποστολέων τους. Το ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο τις απόψεις αυτές. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει την γνώμη του, όποια και να είναι αυτή.
Παρακαλούμε να γράφετε με Ελληνικούς χαρακτήρες, επίσης οι σχολιασμοί σας να μη ξεφεύγουν από τα όρια της ευπρέπειας.
Σχόλια τα οποία περιέχουν ύβρεις, θα διαγράφονται.
Τα σχόλια πλέον ελέγχονται από τους διαχειριστές του ιστολογίου, γιαυτό θα υπάρχουν καθυστερήσεις στην εμφάνιση τους. Γενικά γίνονται όλα αποδεχτά, εκτός από αυτά που είναι διαφημίσεις ή απάτες.
Σας ευχαριστούμε για την κατανόηση.
(επικοινωνία:eleftheroi.ellines@gmail.com)