Η εκτίναξη της νεανικής ανεργίας εγκυμονεί κινδύνους

Ας φανταστούμε δυο νέους που ζουν στην ίδια πόλη, έχουν το ίδιο κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο και τα ίδια προσόντα και αποφοίτησαν από τις ίδιες σχολές το 2009 πάνω στην κορύφωση της παγκόσμιας κρίσης. Ο ένας εξ αυτών ήταν τυχερός, βρήκε αμέσως δουλειά και έκτοτε εργάζεται. Ο άλλος δεν ήταν, έμεινε άνεργος για τρία χρόνια και βρήκε δουλειά μόλις τώρα. Αφήνουμε απέξω την χειρότερη περίπτωση να μην έχει βρει καθόλου δουλειά.

Αν τα πράγματα έχουν έτσι, δεν πρέπει να μας κάνει έκπληξη ότι ο πρώτος παίρνει περισσότερα χρήματα από τον δεύτερο. Είναι πολύ πιθανό ότι ακόμα κι αν οι δύο διατηρήσουν τη δουλειά τους για τα επόμενα 10 χρόνια πως ο πρώτος θα εξακολουθεί να παίρνει περισσότερα από τον δεύτερο που κατά κάποιο τρόπο έμεινε πίσω εξαιτίας των τριών χρόνων που έμεινε άνεργος στην αρχή του εργασιακού του βίου. Τουλάχιστον αυτό ισχύει στη Βρετανία όπου υπάρχουν τέτοιες έρευνες και δείχνουν ότι στη δεκαετία ο δεύτερος θα πληρώνεται 16% λιγότερο από τον πρώτο.

Η ανεργία των νέων έχει σημασία. Τόσο στις αναπτυγμένες όσο και τις αναπτυσσόμενες χώρες η ανεργία των νέων αγγίζει πλέον επίπεδα που δεν είχαμε δει τις τελευταίες δεκαετίες. Κι από τη στιγμή που το χάσμα ανοίγει είναι πάρα πολύ δύσκολο να κλείσει.

Οι πολιτικοί βεβαίως το γνωρίζουν. Η εισαγωγή μέτρων για τον περιορισμό της νεανικής ανεργίας ήταν βασικό σημείο της επιτυχούς προεκλογικής καμπάνιας του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ και πολλές κυβερνήσεις στην Ευρώπη επανεξετάζουν τα ισχύοντα στην αγορά εργασίας με σκοπό να βοηθήσουν τους νέους να βγουν από την ανεργία. Είναι αμφίβολο όμως αν οι πολιτικές που συζητούν ή υιοθετούν αρκούν για να αποτρέψουν το φαινόμενο μιας ‘χαμένης γενιάς’ – με δεδομένη και την εμβέλεια της κρίσης. Και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας κάνει τα πράγματα ακόμη δυσκολότερα.

Οι στατιστικές είναι ανησυχητικές. Στην Ευρώπη που έχει πληγεί άγρια από την ύφεση τα ποσοστά ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών είναι τα υψηλότερα από τότε που ο ΟΟΣΑ άρχισε τις καταγραφές. Στην Ελλάδα και την Ισπανία ένας στους δύο νέους είναι εκτός εργασίας. Στη Σαουδική Αραβία και την Ιταλία η ανεργία των νέων είναι τετραπλάσια των μεγαλύτερων.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, ‘ένα σημαντικό και όλο μεγαλύτερο μέρος των νέων, ακόμα κι εκείνοι που μπορούσαν να βρουν δουλειά τα προηγούμενα χρόνια, διατρέχουν τον κίνδυνο παρατεταμένης ανεργίας και απόσυρσης από την αγορά απασχόλησης. Αυτό μπορεί να πλήξει ολόκληρη την καριέρα τους και τις προοπτικές διαβίωσης τους’.

Υπάρχουν ορισμένες χώρες που έχουν καταγράψει πρόοδο στον περιορισμό της ανεργίας των νέων. Στη Γερμανία για παράδειγμα η ανεργία των νέων μειώθηκε από 11% το 2007 σε 7.9% το Μάιο, είναι δηλαδή μόνον 2 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη από το εθνικό επίπεδο ανεργίας που βρίσκεται στο 5.6%. Για τη Γαλλία υπάρχουν μελέτες που αφορούν την νεανική ανεργία και δείχνουν ότι το πρόβλημα της εισοδηματικής υστέρησης όσων νέων έμειναν για καιρό στην ανεργία δεν είναι τόσο οξύ όσο στη Βρετανία και σε άλλες χώρες. Και στην Ιαπωνία, πολλά μέλη της ‘χαμένης γενιάς’ του 1990 που δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν τους προκατόχους του στη μισθωτή απασχόληση έγιναν οι δυναμικοί νέοι επιχειρηματίες των αρχών του 21ου αιώνα.

Οι επίσημες στατιστικές μπορεί ενίοτε να είναι παραπλανητικές. Πολύ λιγότεροι από τους μισούς Ισπανών κάτω των 25 ετών στενάζουν επειδή δεν έχουν δουλειά. Τα επίπεδα ανεργίας μετρούν την αναλογία του πληθυσμού σε σχέση με αυτούς που είναι δραστήριοι στην αγορά απασχόλησης. Αυτοί που σπουδάζουν δεν μετράνε και ένα μεγάλο μέρος αυτών που φέρονται ως άνεργοι στις επίσημες στατιστικές είναι στην πραγματικότητα φοιτητές ‘πλήρους απασχόλησης’.

Το γεγονός αυτό, αν και σημαντικό, δεν ακυρώνει το συναγερμό για το μέγεθος της νεανικής ανεργίας. Βραχυπρόθεσμα η ανεργία των νέων ενισχύει τις πιέσεις στους κρατικούς προϋπολογισμούς, αυξάνει την εγκληματικότητα, και απειλεί την κοινωνική σταθερότητα. ‘Αν δεν εφαρμοστούν οι σωστές πολιτικές, υπάρχει κίνδυνος όχι μόνο για μια χαμένη 10ετία σε όρους ανάπτυξης αλλά και για μια χαμένη γενιά’, σημειώνει ο Νεμάτ Σαφίκ, υποδιευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Συνάμα προκύπτουν σοβαρά μεσοπρόθεσμα κοινωνικά προβλήματα. Οι νέοι άνθρωποι χωρίς επαγγελματικές προοπτικές δεν μπορούν να κάνουν οικογένεια. Οι πιο ενεργητικοί και με περισσότερες δυνατότητες απασχόλησης εγκαταλείπουν την πατρίδα τους και εκείνοι που μένουν πίσω διαπιστώνουν συχνά ότι έχουν υπερβολικά προσόντα για τις θέσεις εργασίας που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν.

Μακροπρόθεσμα όσοι περνούν πολύ καιρό στην ανεργία είναι και πολύ πιο πιθανό να πληρώνουν το κόστος ολόκληρες δεκαετίες μετά. Στην Αμερική για παράδειγμα όπου οι σπουδαστές πληρώνουν δίδακτρα για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και συνήθως δανείζονται γι’ αυτό, το βάρος του χρέους επιβαρύνει τους αποφοίτους των πανεπιστημίων και υπονομεύει την οικονομική τους σταθερότητα αν δεν μπορέσουν να βρουν δουλειά.

Από τη στιγμή που τόσα διακυβεύονται, οι πολιτικές αντιμετώπισης της νεανικής ανεργίας έχουν βρεθεί στο επίκεντρο των πολιτικών συζητήσεων σε πολλές χώρες. Ο ΟΟΣΑ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί συστήνουν αύξηση της ζήτησης στο επίπεδο της ευρύτερης οικονομίας, σε συνδυασμό με πολιτικές που εστιάζουν ειδικά στους νέους κάτω των 25 ετών και που έχουν σαν στόχο να διασφαλίσουν ότι οι σημερινοί φοιτητές θα μπορέσουν να αρχίσουν μια πραγματική καριέρα όταν αποφοιτήσουν.

Στην Ευρώπη όπως και στην Ελλάδα πολλοί νέοι άνθρωποι δηλώνουν πως νιώθουν  παγιδευμένοι από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές που αποτρέπουν τις εταιρείες από την  πρόσληψη ενός νέου σε μακροπρόθεσμη βάση. Μιλούν για τον ενθουσιασμό τους κάθε φορά που αρχίζουν μια νέα δουλειά και την απογοήτευσή τους όταν μετά από λίγο φαίνεται ότι δεν μπορούν να την κρατήσουν για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με τους ίδιους.

Κάθε πολιτική πρόταση που φαίνεται να δουλεύει στα χαρτιά μάλλον περιπλέκεται όταν πάει να εφαρμοστεί.  Στη Γαλλία το ‘συμβόλαιο των γενεών’ του Φρανσουά Ολάντ δίνει φοροαπαλλαγές στις εταιρείες που προσλαμβάνουν νέους σε μακροπρόθεσμη βάση. Στην Ελλάδα, η μείωση των αμοιβών των νέων κατά 30% κάτω του βασικού μισθού έχει προκαλέσει ισχυρές διαμαρτυρίες. Παράλληλα στην Ελλάδα όπως και στην Πορτογαλία η ύφεση υποχρεώνει τους νέους να μεταναστεύσουν. Στην Αλγερία η κυβέρνηση ισχυρίζεται πως οι νέοι που διαδηλώνουν για αξιοπρεπείς δουλειές έχουν μη ρεαλιστικές φιλοδοξίες.  Όλες αυτές οι διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις παράγουν ένα γιγάντιο παγκόσμιο πείραμα. Η ζωή της σημερινής νέας γενιάς εξαρτάται από την επιτυχία του – αλλά οι  ενδείξεις επιτυχίας δυστυχώς επί του παρόντος απουσιάζουν.

ΠΗΓΗ:http://www.sofokleous10.gr/