Ειρήνη Βουρλούμη για τους The New York Times
Η Αγγελική Ιωαννίτη, μοδίστρα, διευθύνει ένα μικρό κατάστημα στο Βόλο και συμμετέχει σε ένα δίκτυο που χρησιμοποιεί ανταλλαγή και κουπόνια. Τα δίκτυα αυτά βασίζονται στην αίσθηση αλληλεγγύης που εμφανίζεται σε δύσκολους καιρούς όταν οι άνθρωποι αναζητούν δημιουργικούς τρόπους για να αντιμετωπίσουν ένα ριζικά μεταβαλλόμενο τοπίο.
Rachel Donadio
Δημοσιεύθηκε: 1, Οκτωβρίου 2011
ΒΟΛΟΣ, Ελλάδα - Την πρώτη φορά που ο Θεόδωρος Μαυρίδης, ένας άνεργος ηλεκτρολόγος αγόρασε αυγά, γάλα και μαρμελάδα σε μια υπαίθρια αγορά που δεν χρησιμοποιεί ευρώ αλλά μια άτυπη ανταλλαγή νομίσματος, ενθουσιάστηκε.
“Ένιωσα απελευθερωμένος, ένιωσα ελεύθερος για πρώτη φορά,” δήλωσε ο κος Μαυρίδης σε πρόσφατη συνέντευξή του σε μια καφετέρια στο λιμάνι της κεντρικής Ελλάδας. “Ενστικτωδώς έβαλα το χέρι στην τσέπη μου, αλλά δε χρειαζόταν”.
Ο κος Μαυρίδης είναι συν-ιδρυτής του συνεχώς αυξανόμενου δικτύου εδώ στο Βόλο, που χρησιμοποιεί τη λεγόμενη Τοπική Εναλλακτική Μονάδα ή TEM στην ελληνική γλώσσα, για την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών (όπως μαθήματα ξένων γλωσσών, φύλαξη παιδιών, υποστήριξη ηλεκτρονικών υπολογιστών, σπιτικά γεύματα) και εκπτώσεων σε κάποιες τοπικές επιχειρήσεις.
Εν μέρει εναλλακτικό νόμισμα, εν μέρει δίκτυο ανταλλαγής, εν μέρει υπαίθρια αγορά, το δίκτυο του Βόλου έχει αυξηθεί κατά πολύ τον προηγούμενο χρόνο, από 50 στα 400 μέλη. Είναι μία από τις πολλές παρόμοιες ομάδες που ξεπετάγονται σε όλη τη χώρα, καθώς οι Έλληνες πιέζονται από μεγάλες περικοπές μισθών, αυξήσεις φόρων και τους αυξανόμενους φόβους για το αν θα συνεχίσουν να βρίσκονται στο ευρώ, αναζήτησαν λοιπόν, δημιουργικούς τρόπους για να αντιμετωπίσουν ένα ριζικά μεταβαλλόμενο οικονομικό τοπίο.
“Από τότε που ξεκίνησε η κρίση έγινε μια έκρηξη σε τέτοια δίκτυα σε όλη την Ελλάδα”, δήλωσε ο Γιώργος Σταθάκης, καθηγητής πολιτικής οικονομίας και αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης. “Παρά το μεγάλο δημόσιο τομέα στην Ελλάδα ο οποίος απασχολεί έναν στους πέντε εργαζόμενους, οι κοινωνικές υπηρεσίες της χώρας συχνά δεν ανταποκρίνονται στο στόχο να βοηθηθούν οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη”, πρόσθεσε. "Υπάρχουν τόσα πολλά και τεράστια κενά που πρέπει να καλυφθούν από νέα είδη δικτύων”, είπε.
Ακόμη και η κυβέρνηση το λαμβάνει υπόψην της. Την περασμένη εβδομάδα το Κοινοβούλιο ψήφισε ένα νόμο που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Εργασίας για να ενθαρρυνθεί η δημιουργία «εναλλακτικών μορφών επιχειρηματικότητας και τοπικής ανάπτυξης» συμπεριλαμβανομένων των δικτύων που βασίζονται στην ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. Ο νόμος συμπληρώνει για πρώτη φορά μια ρυθμιστική γκρίζα περιοχή, που δίνει σε τέτοιες ομάδες μη κερδοσκοπική θέση.
Εδώ στο Βόλο οι ιδρυτές της ομάδας είναι ανένδοτοι ότι εργάζονται παράλληλα με την κανονική οικονομία, αλλά υποστηρίζουν ότι εμπνέονται περισσότερο από την ανάγκη για αλληλεγγύη στους δύσκολους καιρούς παρά για ένα πολιτικό σπρώξιμο της Ελλάδας να φύγει από την ευρωζώνη και να γυρίσει στη δραχμή.
“Δεν είμαστε επαναστάτες ή φοροφυγάδες”, δήλωσε η Μαρία Χούπη, μια συνταξιούχος δάσκαλα τεχνικού λυκείου και μία από τους έξι συν-ιδρυτές. “Δεχόμαστε τα πράγματα όπως είναι”.
Παρόλα αυτά, πρόσθεσε, αν η Ελλάδα πάει προς το χειρότερο και τελικά σταματήσει να βρίσκεται στο ευρώ, δίκτυα όπως το δικό της είναι έτοιμα για το άλμα στην παραβίαση. “Σε ένα φανταστικό σενάριο - και το τονίζω φανταστικό - θα ήμασταν έτοιμοι γι’αυτό”.
Το σκεπτικό της ομάδας είναι απλό. Οι άνθρωποι εγγράφονται διαδικτυακά και αποκτούν πρόσβαση σε μια βάση δεδομένων που είναι ένα είδος Craigslist μόνο για μέλη. Μία μονάδα TEM είναι ίση με την αξία ενός ευρώ και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. Τα μέλη ξεκινούν με μηδενικό λογαριασμό και τον μεγαλώνουν προσφέροντας αγαθά και υπηρεσίες. Μπορούν να δανείζονται μέχρι και 300 ΤΕΜ, αλλά πρέπει να εξοφλήσουν το δάνειο μέσα σε καθορισμένο χρόνο.
Ειρήνη Βουρλούμη για τους The New York Times
Το δίκτυο ανταλλαγής στο Βόλο έχει φτάσει τα 400 μέλη.
Τα μέλη λαμβάνουν επίσης καρνέ κουπονιών του εναλλακτικού νομίσματος τα οποία μοιάζουν με τα πιστοποιητικά δώρων και είναι τυπωμένα με ειδική σφραγίδα που καθιστά δύσκολη την παραχάραξή τους. Τα κουπόνια μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν επιταγές. Αρκετοί επιχειρηματίες στο Βόλο, συμπεριλαμβανομένου ενός κτηνιάτρου, ενός οπτικού και μιας μοδίστρας, δέχονται το εναλλακτικό νόμισμα με ανταπόδοση μιας έκπτωσης στην τιμή σε ευρώ.
Μια πρόσφατη ματιά στη βάση δεδομένων αποκάλυψε ανθρώπους που προσφέρουν μαθήματα αγγλικών και κιθάρας, τεχνική υποστήριξη υπολογιστών, εκπτώσεις σε κομμωτήρια και τη χρήση κήπων για πάρτυ. Υπάρχει σύστημα αξιολόγησης έτσι ώστε οι άνθρωποι να περιγράφουν τις εμπειρίες τους με σκοπό να κρατηθεί διαφανής ο ποιοτικός έλεγχος.
(Το δίκτυο χρησιμοποιεί λογισμικό ανοιχτού κώδικα και φιλοξενείται σε ολλανδικό διακομιστή, cyclos.org, το οποίο προσφέρει χαμηλές τιμές φιλοξενίας.)
Επίσης, η ομάδα οργανώνει κάθε μήνα υπαίθρια αγορά που είναι κάτι ανάμεσα σε garage sale και αγροτική αγορά, όπου ο κος Μαυρίδης χρησιμοποίησε τα ΤΕΜ του για να αγοράσει γάλα, αυγά και μαρμελάδα. Τα προϊόντα προήλθαν από τοπικούς αγρότες οι οποίοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα.
“Είμαστε ακόμα στην αρχή” είπε ο κος Μαυρίδης, ο οποίος έχασε τη δουλειά του ως ηλεκτρολόγος εργοστασίου πέρυσι. Τους επόμενους μήνες η ομάδα ελπίζει να έχει δανειστεί χώρο γραφείων όπου όσοι δεν έχουν υπολογιστές θα μπορούν να ενταχθούν στο δίκτυο ευκολότερα, είπε.
Για την κα Χούπη το δίκτυο έχει μια ψυχολογική διάσταση. “Το πιο συναρπαστικό πράγμα που αισθάνεται κάποιος όταν ξεκινάει είναι αυτή η αίσθηση της συμμετοχής”, είπε. “Έχεις πολύ περισσότερα από τον τραπεζικό λογαριασμό σου” λέει. “Έχεις το μυαλό και τα χέρια σου”.
Καθισμένη στο τραπέζι ραπτικής της στο μικρό κατάστημά της στο κέντρο του Βόλου, η Αγγελική Ιωαννίτη, 63 χρονών, είπε ότι έδωσε εκπτώσεις για εργασίες ραπτικής στα μέλη του δικτύου, και έχει επίσης ανταλλάξει εργασίες ραπτικής με βοήθεια για τον υπολογιστή της. “Το να είναι μικρή η πόλη βοηθάει γιατί υπάρχει εμπιστοσύνη” είπε.
Σε αντάλλαγμα ευρώ με εναλλακτικό νόμισμα, πουλάει επίσης ελαιόλαδο, ελιές και σπιτικό σαπούνι με άρωμα περγαμόντο το οποίο ετοιμάζει η κόρη της που ζει έξω από το Βόλο.
Στο οπτικό κατάστημα της οικογένειάς της η Κλίτα Δημητριάδη 64 χρονών, προσφέρει εκπτώσεις στους πελάτες που χρησιμοποιούν εναλλακτικό νόμισμα, αλλά είπε ότι το δίκτυο δεν έχει ακόμα κερδίσει πραγματική ορμή και δεν έχει αυξήσει τις δουλειές. “Είναι χρήσιμο, αλλά τώρα δεν λειτουργεί πάρα πολύ, επειδή όλοι κάνουν εκπτώσεις”, είπε.
Σε ένα e-mail, ο δήμαρχος του Βόλου, Πάνος Σκοτεινιώτης είπε ότι η πόλη παρακολουθούσε το δίκτυο εναλλακτικού νομίσματος με ενδιαφέρον και γενικά στήριζε τις τοπικές πρωτοβουλίες. Πρόσθεσε ότι η πόλη έψαχνε άλλους τρόπους κατεύθυνσης της οικονομικής κατάστασης που περιλάμβαναν παραχώρηση δημόσιας γης για τη δημιουργία δημοτικής αστικής φάρμας όπου οι πολίτες θα μπορούσαν να καλλιεργούν και να έχουν παραγωγή για δική τους χρήση ή για να την πουλήσουν.
Μετά από χρόνια ανεξέλεγκτου καταναλωτισμού και εύκολης πίστωσης τέτοιες δημιουργικές πρωτοβουλίες μιλάνε στη νέα διάθεση της Ελλάδας, που η επιβαλόμενη λιτότητα έχει αναγκάσει τους ανθρώπους να έρθουν κοντά, όχι μόνο για να διαμαρτυρηθούν μαζικά, αλλά και για να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον.
Παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν ξεπηδήσει και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στην Πάτρα της Πελοποννήσου δημιουργήθηκε ένα δίκτυο που ονομάζεται Οβολός και πήρε το όνομά του από ένα αρχαίο Ελληνικό νόμισμα. Ιδρύθηκε το 2009 και περιλαμβάνει ένα τοπικό ανταλλακτικό νόμισμα, ένα σύστημα ανταλλαγής και μια χρονοτράπεζα, στην οποία τα μέλη ανταλλάσουν υπηρεσίες όπως ιατρική φροντίδα με μαθήματα γλωσσών. Η ομάδα έχει περίπου 100 συναλλαγές την εβδομάδα και έχει επίσης εθελοντές που παρακολουθούν το δίκτυο για την αποφυγή παράνομων υπηρεσιών, είπε ο Νίκος Μπογονικολός πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος.
Η Ελλάδα είχε από παλιά δίκτυα ανταλλαγής, ιδίως μεταξύ των αγροτών. Από το 1995, μια ομάδα που ονομάζεται Πελίτι συλλέγει, διατηρεί και διανέμει δωρεάν σπόρους τοπικών ποικιλιών σε καλλιεργητές και από το 2002 λειτουργεί ως δίκτυο ανταλλαγής για όλη τη χώρα.
Πέρα από τις ανταλλαγές, υπάρχουν νεότερα δείγματα συνεργασίας από κάτω προς τα επάνω. Όταν οι εργαζόμενοι των λεωφορείων και του μετρό στην Αθήνα κατέβηκαν σε απεργία πριν δυο βδομάδες, οι Αθηναίοι πλημμύρισαν το Twitter ψάχνοντας για συνεπιβατισμό χρησιμοποιώντας έναν λογαριασμό που ξεκίνησε το 2009 για να βελτιώσει την πληροφόρηση για θέματα μετακίνησης στην Αθήνα. Το ξέσπασμα έγινε πρωτοσέλιδο, ένδειξη ότι ήταν κάτι αδιανόητο πριν χτυπήσει η κρίση.
Με την ανεργία να αυξάνεται πάνω από 16% και την οικονομία να εξακολουθεί να συρρικνώνεται, πολλοί Έλληνες προετοιμάζονται για το χειρότερο. “Τα πράγματα θα χειροτερέψουν τον επόμενο χρόνο”, δήλωσε ο κος Σταθάκης καθηγητής πολιτικής οικονομίας.
Ο Χρήστος Παπαϊωάννου 37 χρονών, ο οποίος διευθύνει την ιστοσελίδα του δικτύου στο Βόλο, δήλωσε: “Είμαστε σε μια ανεξερεύνητη περιοχή” και ελπίζει ότι η ομάδα θα επεκταθεί. “Θα έρθουν μεγάλες αλλαγές. Ίσως είναι η αρχή του μέλλοντος”.
Ο Δημήτρης Βουνιάς συνέβαλε στο άρθρο με πληροφορίες από το Βόλο και την Αθήνα.
Μετάφραση στα ελληνικά - επιμέλεια : ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα μηνύματα που δημοσιεύονται στο χώρο αυτό εκφράζουν τις απόψεις των αποστολέων τους. Το ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο τις απόψεις αυτές. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει την γνώμη του, όποια και να είναι αυτή.
Παρακαλούμε να γράφετε με Ελληνικούς χαρακτήρες, επίσης οι σχολιασμοί σας να μη ξεφεύγουν από τα όρια της ευπρέπειας.
Σχόλια τα οποία περιέχουν ύβρεις, θα διαγράφονται.
Τα σχόλια πλέον ελέγχονται από τους διαχειριστές του ιστολογίου, γιαυτό θα υπάρχουν καθυστερήσεις στην εμφάνιση τους. Γενικά γίνονται όλα αποδεχτά, εκτός από αυτά που είναι διαφημίσεις ή απάτες.
Σας ευχαριστούμε για την κατανόηση.
(επικοινωνία:eleftheroi.ellines@gmail.com)