Η πρώτη επέτειος του '40 στην κατεχόμενη Αθήνα

Γράφει ο Τάκης Κατσιμάρδος

Aπό τον Οκτώβριο του 1941 έχει ήδη αρχίσει ν' απλώνεται η πείνα, που θ’ αφανίσει εκατοντάδες χιλιάδες τον επερχόμενο τρομακτικό χειμώνα.

Η κυβέρνηση των δωσίλογων παίρνει κατασταλτικά και τρομοκρατικά μέτρα για να εμποδίσει τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου. Απαγορεύει τις εκδηλώσεις, με ποινή επιτόπου εκτέλεσης! Από την παραμονή περίπολοι, με προεξάρχοντες τους καραμπινιέρους, βρίσκονται στα κεντρικά σημεία τις πρωτεύουσας.

Ιδιαίτερα μέτρα εξαγγέλλονται για τους φοιτητές και μαθητές. Η προσέλευσή τους στους χώρους διδασκαλίας είναι υποχρεωτική εκείνη την Τρίτη. Πρόκειται για απαγόρευση που, τελικά, θα διευκολύνει τον εορτασμό, αφού σε πολλές περιπτώσεις οι αίθουσες μετατρέπονται σε χώρους εθνικών συγκεντρώσεων.

Αργότερα πολλοί θα θυμούνται ότι τότε πήραν «το βάπτισμα του αγώνα». Γράψανε στους πίνακες τα πρώτα τους συνθήματα: «28 Οχτώβρη '40 ΑΛΒΑΝΙΑ - 28 Οχτώβρη 1941 ΑΠΟΧΗ»...

«Τόποι προσυγκέντρωσης είχαν καθοριστεί διάφοροι χώροι γύρω από την πλατεία Συντάγματος, όπου θα γινόταν η κεντρική εκδήλωση. Κι αυτή είχε οριστεί στις 11... Από πολύ νωρίς άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτες ομάδες φοιτητών μαζί με εργάτες, μαθητές και άλλους εργαζόμενους. Με νοήματα γίνονταν οι συνεννοήσεις και έπειτα σκορπούσαν από εδώ και από κει για μη γίνονται αντιληπτοί από τα ελληνόφωνα όργανα των κατακτητών και τα ιταλικά περίπολα. Την καθορισμένη στιγμή ένα σφύριγμα και μια φωνή "πατριώτες" έκανε όλες τις σκόρπιες παρέες να συγκεντρωθούν γύρω από έναν ομιλητή, που σηκωμένος στα χέρια έλεγε δυο λόγια για τις 28 του Οκτώβρη και καλούσε να πάνε ομαδικά στον Αγνωστο Στρατιώτη...

Στις 11 ακριβώς έβλεπες να καταφθάνουν οι φάλαγγες από διάφορους τόπους προσυγκέντρωσης με τις ελληνικές σημαίες μπροστά... Χιλιάδες και χιλιάδες είχαν πλημμυρίσει την πλατεία Συντάγματος... Ο ενθουσιασμός και η αγωνιστικότητα ήταν κάτι αφάνταστο...».

Κατατέθηκαν στεφάνια, ακούστηκαν συνθήματα για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της Ελλάδας, έγιναν ομιλίες και τότε ακούστηκε πρώτη φορά το σύνθημα «Θάνατος στον φασισμό - Λευτεριά στον λαό».

Αρκετές μαρτυρίες συγκλίνουν στο ότι οι συγκεντρωμένοι έφταναν τις 5.000. Οι δυνάμεις κατοχής, που βρέθηκαν εκεί, δεν τόλμησαν να επέμβουν, περιμένοντας ενισχύσεις. Οταν έφτασαν στην πλατεία οι έφιπποι Ιταλοί, οι διαδηλωτές τους υποδέχονταν με το σύνθημα «ΑΕΡΑ», παραπέμποντας στα ελληνικά κατορθώματα του προηγούμενου χρόνου.

Στις οδομαχίες, που ακολούθησαν, πολλοί τραυματίστηκαν και ποδοπατήθηκαν, πριν οι συγκεντρωμένοι διαλυθούν στους γύρω δρόμους. Ετσι, ο αθηναϊκός λαός κέρδισε μια μεγάλη μάχη και άρχισε να γράφει το έπος της Εθνικής Αντίστασης.

Η επόμενη δεύτερη επέτειος του 1942 θα βρει τους δρόμους πλημμυρισμένους «από λαό τρελό», όπως θα τον ονομάσει υμνώντας τον ο Δ. Ψαθάς, ενώ τα όπλα της αντίστασης θα βροντούν...

radar