Αφιέρωμα στους σπόρους - Μέρος 7ο

"Σπόροι που αντέχουν" 

6. ΠΑΤΕΝΤΕΣ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

Οι πατέντες αποδίδονται σε νέες εφευρέσεις που περιλαμβάνουν κάποια καινοτομία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο εμπόριο. Η εφεύρεση πρέπει να περιγραφεί και να γίνει δημόσια γνωστή. Εάν αποδοθεί μια πατέντα, ο κάτοχος της διαθέτει το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλευσης της για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (συνήθως 20 χρόνια). Συνήθως δίδονται πατέντες από εθνικούς φορείς οι οποίες ισχύουν μόνο στον εθνικό χώρο. Οι κάτοχοι πατεντών πρέπει να πληρώνουν τέλη στους αρμόδιους φορείς οι οποίοι χρηματοδοτούνται με αυτόν τον τρόπο.

Οι πατέντες στα φυτά έχουν μεγαλύτερο εύρος από από τα δικαιώματα των φυτικών ποικιλιών: ισχύουν όχι μόνο για τους σπόρους αλλά επίσης για τα φυτά, για μέρη των φυτών για τη σοδειά και για τα επακόλουθα προϊόντα.

Για πολλά χρόνια στην Ευρώπη δεν αποδίδονταν πατέντες σε βιολογικό υλικό όπως τα φυτά, τα μέρη τους και οι ιδιότητες τους. Όμως με το άρθρο 27 της συνθήκης TRIPS του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου το 1995, υποχρεώθηκαν όλα τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν το σύστημα πατέντας. Είναι αλήθεια ότι τα φυτά, τα ζώα και οι βιολογικές διεργασίες για αναπαραγωγή φυτών και ζώων μπορούν να εξαιρεθούν από τις πατέντες (με εξαίρεση τους μικροοργανισμούς και τις μη βιολογικές και μικροβιολογικές διαδικασίες).

Όμως μέσω των εξαιρέσεων, που ουσιαστικά γι αυτό είχαν υιοθετηθεί, άνοιξε τελικά η πόρτα για πατέντες στα φυτά. Ακόμα και πριν από την προσαρμογή των ευρωπαϊκών και εθνικών νόμων, το Ευρωπαϊκό Γραφείο για τις Πατέντες (European Patent Office, EPO) με έδρα το Μόναχο της Γερμανίας άρχισε να απονέμει πατέντες σε φυτικές ιδιότητες που προέρχονταν από γενετική επέμβαση, η οποία θεωρήθηκε ως «μη βιολογική» διεργασία αναπαραγωγής φυτών.

Το 1995 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν υιοθέτησε οδηγία που είχε στόχο την εφαρμογή αυτού του άρθρου του TRIPS. Σε μια δεύτερη προσπάθεια της οποίας προηγήθηκε τεράστια εκστρατεία πιέσεων από τις ενδιαφερόμενες εταιρίες, υιοθετήθηκε το 1998 η «Οδηγία της ΕΕ 98/44/ΕΚ με θέμα τη νομική προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων». Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αυτή η αμφιλεγόμενη οδηγία δεν εφαρμόσθηκε πριν από το τέλος του 2004 λόγω των σημαντικών της ελλείψεων. Ο Γερμανικός νόμος σχεδιάσθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να μην επεμβαίνει στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Γραφείου Πατεντών (EPO).

Από τότε το EPO έχει απονείμει πατέντες όχι μόνον σε ιδιότητες φυτών που προκύπτουν από γενετική παρέμβαση αλλά επί πλέον σε ιδιότητες που προκύπτουν από συμβατικές μεθόδους βελτίωσης, στις οποίες οι τεχνικές γενετικής μηχανικής παίζουν μόνον περιθωριακό ρόλο όπως για την περιγραφή ή την επιλογή της ποικιλίας.

Ένσταση στην απονομή πατέντας, μπορεί να εγερθεί από τρίτο πρόσωπο χωρίς πληρωμή τελών στο διάστημα μεταξύ της αίτησης και της απονομής. Επίσης ένσταση μπορεί να γίνει και κατά τη διάρκεια των 9 μηνών μετά την απονομή πατέντας αλλά αυτή τη φορά με πληρωμή. Τις ενστάσεις τις χειρίζεται το Ευρωπαϊκό Γραφείο Πατεντών. Στη συνέχεια αρμόδια για το θέμα είναι οι εθνικές κυβερνήσεις και τα δικαστήρια, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις, η έφεση εναντίον μιας πατέντας γίνεται πολύ ακριβή.

Πιστεύουμε ότι όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί και οι ιδιότητες τους δεν μπορούν να θεωρηθούν εφευρέσεις, είτε πρόκειται για φυτά, ζώα ή ανθρώπους. Οι οργανισμοί είναι το αποτέλεσμα της φυσικής εξέλιξη. Μόνον για αυτό, οι πατέντες επί της ζωής είναι παραλογισμός. Συμφωνούμε με το ομώνυμο δίκτυο (www.keinpatent.de) και ζητούμε «Όχι πατέντες στη ζωή».

Η ιδιωτικοποίηση των ζωντανών οργανισμών είναι κάτι σαν ληστεία της φύσης η οποία αποτελεί κοινή ιδιοκτησία όλων μας!

συνεχίζεται ...