Βλέπαμε την κρίση να έρχεται και επιμέναμε στα λάθη…

Όλοι έβλεπαν το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης, αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα, τονίζουν οι επιστήμονες που αξιολόγησαν το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Κ. Μακεδονίας

Του Δημήτρη Κούρου

Από το 2004 φαινόταν η στρεβλή ανάπτυξη της οικονομίας στην Κεντρική Μακεδονία, καθώς όλοι οι σχετικοί δείκτες έδειχναν επιβράδυνση. Από το 2008 άλλαξε πλήρως η αναπτυξιακή φυσιογνωμία (χάθηκε η βιομηχανία και η αγροτική παραγωγή και διογκώθηκαν οι υπηρεσίες και η ιδιωτική κατανάλωση). Και με αυτές τις «χρόνιες συστημικές τάσεις», ακόμη κι αν δεν ενέσκηπτε η οικονομική κρίση θα φτάναμε νομοτελειακά εδώ που είμαστε σήμερα. Ηρθε και η κρίση και μας… αποτελείωσε.

Αυτά επισήμαναν οι επιστήμονες που αξιολόγησαν το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

«Από το 2004 παρατηρούσαμε τη μεγάλη πτώση της βιομηχανίας, τη διόγκωση των κατασκευών και του τουρισμού, την εξάρτηση από τις υπηρεσίες. Η Κεντρική Μακεδονία ήταν από τις πλέον ευάλωτες περιοχές στην κρίση. Η απασχόληση επικεντρωνόταν στην παροχή υπηρεσιών και στους τομείς της γεωργίας και της μεταποίησης. Τα προβλήματα της κρίσης χτύπησαν ακριβώς αυτούς τους τομείς. Πάντα η περιοχή είχε υψηλότερη ανεργία σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Επί 40 χρόνια όμως δεν αντιμετωπίσαμε τις παθογένειες της ανάπτυξης αυτής. Το 20% των ανέργων της χώρας είναι στην Κεντρική Μακεδονία, με το 13% να είναι στη Θεσσαλονίκη! Ηρθε και η κρίση και μας αποτελείωσε… Η ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου ήταν αναπόφευκτη. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 κινητήριος μοχλός στην περιοχή δεν ήταν οι επενδύσεις, αλλά η ιδιωτική κατανάλωση. Τα τοπικά παραγωγικά συστήματα δεν μπορούσαν να στηρίξουν μακροπρόθεσμα την απασχόληση. Ετσι ήρθε η επιδείνωση στην αγορά εργασίας και σε συνδυασμό με τη δημοσιονομική κρίση οδήγησαν στην υποβάθμιση βιοτικού επιπέδου. Δεν μπορούν να συνεχιστούν οι τάσεις ευμάρειας, δηλαδή να είναι κινητήρας μεγέθυνσης η ιδιωτική κατανάλωση και όχι η επένδυση», επισήμαναν οι μελετητές.
Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση για τις εξαγωγές. Ενώ μέχρι το 2004 η Κεντρική Μακεδονία ήταν από τις πλέον δυναμικές εξαγωγικά, αυτή η τάση άρχισε να περιορίζεται ως το 2007 κι από εκεί και μετά επικράτησε στασιμότητα.

«Μόνο τέσσερις κλάδοι κάλυπταν το ένα τρίτο των εξαγωγών και είχαν σχέση με τον αγροτικό τομέα. Μόνο έξι κλάδοι κάλυπταν τις μισές εξαγωγές, οπότε ο βαθμός εξάρτησης από αυτούς τους ελάχιστους κλάδους ήταν πολύ μεγάλος. Δέκα κλάδοι αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα των εξαγωγών και 15 τα τέσσερα πέμπτα. Ενας δυο από αυτούς τους κλάδους να μην πήγαιναν καλά θα είχαμε πρόβλημα και στις εξαγωγές. Στην περιοχή δραστηριοποιείται το 13% των ενισχυθεισών ιδιωτικών επενδύσεων της χώρας. Στη Θεσσαλονίκη κυριαρχούν οι υπηρεσίες, σε Κιλκίς, Σέρρες και Πέλλα η μεταποίηση και στη Χαλκιδική ο τουρισμός. Ετσι από τη χαμηλή εξαγωγική επίδοση διασώθηκαν λίγοι κλάδοι και ανακόπηκε η πορεία όλων των άλλων…», παρατήρησαν οι επιστήμονες.

Ως προβλήματα στη στρεβλή ανάπτυξη ανέφεραν το «υπερφιλόδοξο» σχέδιο για το μητροπολιτικό ρόλο της Θεσσαλονίκης, που συζητείται από το 1989, αλλά ακόμη τον περιμένουμε…, αλλά και τη συνεχή οικιστική επέκταση.

Σημείωσαν επίσης ότι υπάρχει προοπτική στην παρατηρούμενη τάση επιστροφής στην αγροτιά (προς το παρόν απλώς δε μειώνεται η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα), αρκεί η γεωργία να γίνει εξωστρεφής και να πάψει να είναι επιδοτούμενη. Θεωρούν ότι είναι αναγκαία η ανασυγκρότηση της μεταποίησης, η ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού, με παράλληλη αναβάθμιση των κλασικών μορφών και η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και της ενέργειας (κυρίως σε επίπεδο ανανεώσιμων πηγών, αλλά όχι μόνο φωτοβολταϊκών). Προοπτικές υπάρχουν και στην αξιοποίηση της καινοτομίας, αλλά και στη δημιουργία ενός κόμβου ολοκληρωμένου συστήματος παροχής υπηρεσιών συνδυασμένων μεταφορών, όλα με κατάλληλη αξιοποίηση και των κοινοτικών κονδυλίων της νέας προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020.

βόρεια