Ρίχτερ… ταρακούνησαν την Ορθοδοξία- Ερχεται ΣΧΙΣΜΑ;

Του Γιώργου Θεοχάρη
Αν κάνουμε μία αναδρομή στην εκκλησιαστική ιστορία θα διαπιστώσουμε ότι τα αίτια που προκάλεσαν τα «μικρά Σχίσματα» αλλά και το «Μεγάλο Σχίσμα» μεταξύ των Εκκλησιών, δεν διαφέρουν πολύ από την σημερινή εξέλιξη των πραγμάτων με αφορμή το Ουκρανικό ζήτημα της Αυτοκεφαλίας.

Η διακοπή του μνημοσύνου στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και του συλλείτουργου από τη Μόσχα, χτυπάει το καμπανάκι του κινδύνου για την Πανορθόδοξη ενότητα και αποδυναμώνει την μειοψηφούσα Ορθόδοξη Εκκλησία στον κόσμο του 21ου αιώνα.

Θα πρέπει άμεσα να συγκληθεί μία συνάντηση κορυφής με όλους τους
Πατριάρχες και να ξεκινήσει ένας γόνιμος διάλογος για την διευθέτηση του Ουκρανικού ζητήματος προκειμένου να αποφευχθούν οι τραγικές συνέπειες…

Διαφορετικά η εθελοντική απόσχιση του ρωσικού Πατριαρχείου από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη με αρνητικές επιπτώσεις που θα οδηγήσουν σε κυκεώνα επιζήμιων εξελίξεων για την Παγκόσμια Ορθόδοξη Εκκλησία.

Εν τω μεταξύ, όπως φαίνεται, εκτός της ρωσικής πλευράς, εάν προχωρήσει το σχίσμα, θα συμπαρασύρει κι άλλα Πατριαρχεία, όπως το Αντιοχείας και το Βουλγαρίας για αρχή….

Για αυτό τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Απαιτείται σύνεση και ψυχραιμία. Διπλωματία και διακριτικοί χειρισμοί θα πρέπει να είναι τα όπλα του Οικουμενικού Πατριάρχη που διαθέτει τις ικανότητες αυτές ώστε να αποφευχθεί το αδιέξοδο!

Πάντως θα έχει ενδιαφέρον η θέση των τοπικών Εκκλησιών στο μείζον αυτό ζήτημα αν και προς στιγμή διατηρούν σιγή ιχθύος.

Μία αναδρομή στα ΣΧΙΣΜΑΤΑ

Με τον όρο ακακιανό σχίσμα προσδιορίζονται ιστορικά δύο χριστιανικά σχίσματα του 4ου και του 6ου αιώνα αντίστοιχα.

1. Το ακακιανό σχίσμα του 4ου αιώνα υπήρξε ένα σημαντικό επεισόδιο της αρειανής διαμάχης. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο Ακάκιος Καισαρείας (Ακάκιος Μονόφθαλμος) ο οποίος ήταν επίσκοπος Καισαρείας στην Παλαιστίνη από το 340 ως το 366. Ο Ακάκιος αρνιόταν τη χρήση θεολογικών όρων όπως «όμοιος» ή «ανόμοιος» για την περιγραφή της θεϊκής ουσίας ή υπόστασης, «ομοούσιος», κλπ. Δέχονταν απλά ότι ο Γιος είναι «όμοιος» με τον Πατέρα. Οι χριστιανοί που υιοθέτησαν αυτή την ημιαρειανή τριαδολογική ερμηνεία αποκλήθηκαν «Ομοιανοί», αλλά και «Ακακιανοί».

2. Το ακακιανό σχίσμα του 6ου αιώνα πήρε το όνομά του από τον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης Ακάκιο και εμφανίστηκε ανάμεσα στην Ανατολική και τη Δυτική εκκλησία. Διήρκεσε από το 484 ως το 519.

Το σχίσμα προέκυψε από την εισβολή σφετεριστών στο επισκοπικό αξίωμα στην Αντιόχεια και την Αλεξάνδρεια και την έκδοση του Ενωτικού. Ο αυτοκράτορας Ζήνωνας (και ο διάδοχός του Αναστάσιος Α’) σε μια προσπάθεια να μετριάσει την αντίθεση των μονοφυσιτών με τους ορθόδοξους τριαδιστές εξέδωσε με παρότρυνση του πατριάρχη Ακακίου το 481 το Ενωτικό καταδικάζοντας τον Νεστόριο, αναγνωρίζοντας μόνο τις τρεις πρώτες οικουμενικές συνόδους και αντιπαρερχόμενος το ζήτημα των δύο φύσεων του Χριστού. Ο πάπας Φήλιξ Γ΄θεωρώντας ότι το Eνωτικό ήταν αποτέλεσμα αιρετικών αντιλήψεων αναθεμάτισε το 484 τον πατριάρχη Ακάκιο και το Ενωτικό προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο το λεγόμενο «Ακακιανό Σχίσμα». Ο Ακάκιος αντιδρώντας διέγραψε από τα εκκλησιαστικά δίπτυχα τον πάπα.

Ακολούθησε προσπάθεια αποκατάστασης του σχίσματος από τον Πάπα Ορμίσδα το 519 με την υπογραφή εκ μέρους όλων των επισκόπων της Ανατολικής εκκλησίας ενός κειμένου που έγινε γνωστό ως «Ο τύπος του Πάπα Ορμίσδα».

Το Σχίσμα του 1054 ή Σχίσμα των δύο Εκκλησιών είναι η διαίρεση και διάσπαση της κοινωνίας μεταξύ της Δυτικής και της Ανατολικής Εκκλησίας όταν επικεφαλής τους ήταν ο Πάπας Ρώμης Λέων Θ’ και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μιχαήλ Κηρουλάριος, ύστερα από τους αμοιβαίους αναθεματισμούς που εξαπολύθηκαν τον Ιούλιο του 1054. Αν και μοιάζει να προέκυψε ξαφνικά, στην πραγματικότητα επισημοποίησε μια ήδη προϋπάρχουσα κατάσταση καθώς με το πέρασμα των χρόνων ο ανατολικός και ο δυτικός Χριστιανισμός διαμόρφωσαν διαφορετικές παραδόσεις, αν και εξελίχθηκαν παράλληλα, καθώς το χάσμα μεταξύ τους διευρυνόταν σε επίπεδο δογματικό, λειτουργικό και διοικητικό.[1]

Το «Μεγάλο Σχίσμα» του 1054-Τι το προκάλεσε

Οι δυο βασικές διαφορές που οδήγησαν στο «Μεγάλο Σχίσμα» Οι αρχικές αιτίες του σχίσματος ήταν οι διαφωνίες σχετικά με την παπική Αρχή. Ο Πάπας απαιτούσε να κρατάει τα ηνία έναντι των τεσσάρων Πατριαρχών της Ανατολής (Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας Αντιοχείας και Ιεροσολύμων) και να ασκεί κυριαρχική δικαιοδοσία πάνω τους. Από την πλευρά τους, οι τέσσερις Πατριάρχες υποστήριζαν ότι η πρωτοκαθεδρία του Πατριάρχη Ρώμης ήταν μόνο τιμητική και είχε ισχύ μόνο πάνω στους Χριστιανούς της Δύσης. Οι δογματικές διαφορές Μια ακόμα αξεπέραστη δυσκολία υπήρξε το Filioque. H διαμάχη είχε σχέση με τη διατύπωση του Συμβόλου της Πίστεως («Πιστεύω») για το Άγιο Πνεύμα. Το επίμαχο σημείο, όπως διαμορφώθηκε από τις Συνόδους Νίκαιας και Κωνσταντινουπόλεως και ισχύει έως σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, είχε ως εξής: «…και εις το πνεύμα το Άγιον, το Κύριον, το Ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον…». Η Δυτική Εκκλησία πρόσθεσε και παράλληλα επέβαλλε τη φράση «Και εκ του Υιού» (Filioque στα Λατινικά), έτσι ώστε το Σύμβολο της Πίστεως να διαβάζεται στο συγκεκριμένο σημείο: «…και εις το πνεύμα το Άγιον, το Κύριον, το Ζωοποιόν, το εκ του Πατρός και εκ του Υιού εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον …». Η διαφορά για τους πατέρες της εκκλησίας είναι τεράστια και αλλάζει το θρησκευτικό δόγμα….

vimaorthodoxias.gr