Κέρδη για τις τράπεζες ύστερα από 6 χρόνια ζημιών 70 δισ. ευρώ

Της Νένας Μαλλιάρα

Τα πρώτα κέρδη ύστερα από έξι χρόνια μεγάλων ζημιών θα παρουσιάσουν για το 2016 οι τράπεζες στις ανακοινώσεις αποτελεσμάτων που αναμένονται αυτή την εβδομάδα. 

Πρόκειται για κέρδη που υπολογίζονται στα 300-350 εκατ. ευρώ αθροιστικά, τα οποία προέκυψαν σε περιβάλλον ύφεσης και αβεβαιοτήτων, χάρη στην ανάσχεση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, στον περιορισμό του λειτουργικού κόστους, στα έσοδα από προμήθειες και στις πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών. Πρόκειται για κέρδη αμφίρροπα ως προς την προοπτική τους, καθώς σκιάζονται από την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης για την αξιολόγηση, αλλά και από τις "ψαλιδισμένες" προσδοκίες για τα οφέλη συμμετοχής της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και τις εκτιμήσεις για την ανάπτυξη της ελληνικής oικονομίας. 

Όπως αναφέρουν στελέχη τραπεζών στο Capital.gr, ενώ το 2016 είχε ξεκινήσει

με τις εκτιμήσεις των τραπεζών και των αναλυτών να κάνουν λόγο για κερδοφορία 750 εκατ. ευρώ στη χρήση, στην πορεία ο πήχης κατέβηκε κάτω από τα 400 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό, μάλιστα, δεν περιλαμβάνει το κόστος των CoCos για Εθνική και Πειραιώς, το οποίο μειώνει το τελικό ποσό της κερδοφορίας του 2016 κατά 240 εκατ. ευρώ.

Ο στόχος για κέρδη 750 εκατ. ευρώ, ουσιαστικά δηλαδή για μια επιστροφή στα επίπεδα της τελευταίας κερδοφόρας χρήσης των τραπεζών το 2009, θα μπορούσε, σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, να καταστεί εφικτός το 2017. Αυτό, όμως, προϋποθέτει την εδώ και τώρα ολοκλήρωση της αξιολόγησης και ανάπτυξη τουλάχιστον 1,5%-2% στο τρέχον έτος, έτσι ώστε να ομαλοποιηθούν οι αποπληρωμές μη εξυπηρετούμενων δανείων και οι τράπεζες να μπορέσουν να μειώσουν το "στοκ" των προβλέψεων για NPLs.

Σε "θολό" τοπίο

Καθώς τα προαπαιτούμενα είναι επί του παρόντος "θολά" ως προς την έκβασή τους, οι αιωρούμενες αβεβαιότητες για τη δυνατότητα των τραπεζών να διατηρήσουν "το κεφάλι έξω από το νερό" με βάση τα κέρδη του 2016 καλύπτουν στην παρούσα φάση την υπάρχουσα δυναμική τους να επωφεληθούν από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και μια θετική στροφή της οικονομίας.

Οι αβεβαιότητες, μάλιστα, κρατούν τους τραπεζίτες σε "αναμμένα κάρβουνα", καθώς η παραγωγή διατηρήσιμων κερδών, αρχής γενομένης από το 2016 και εφεξής, αποτελεί όχι απλώς ζητούμενο των μετόχων των τραπεζών από την ανακεφαλαιοποίηση του 2015, αλλά και όρο επιβίωσης των τραπεζών, αποκλείοντας νέες κεφαλαιακές ανάγκες, με δυσμενείς συνέπειες ακόμα και για τους καταθέτες, και κρατικοποίησή τους. 

Το πόσο κρίσιμο είναι για τις τράπεζες να καταφέρουν να διατηρήσουν και να επαυξήσουν τα κέρδη του 2016 καθίσταται εμφανές από το ιστορικό των ζημιών των προηγούμενων ετών. Οι τράπεζες έρχονται από μια εξαετή περίοδο, των χρήσεων 2010 έως και 2015, με ζημίες προ φόρων συνολικού ποσού 70,3 δισ. ευρώ. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα δεν διένειμαν μερίσματα στους μετόχους τους και συσσώρευαν προβλέψεις για επισφαλή δάνεια, οι οποίες τον Σεπτέμβριο του 2016 ανέρχονταν σε 52 δισ. ευρώ σε ατομική βάση και 57,1 δισ. ευρώ σε ενοποιημένη βάση. Τα κέρδη προ φόρων των ελληνικών τραπεζικών ομίλων σε επίπεδο εννεαμήνου 2016 ανήλθαν στα 249 εκατ. ευρώ. Πέραν των πρώτων προ φόρων κερδών, το 2016 οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι εμφάνισαν επίσης, έπειτα από αρκετά τρίμηνα, καθαρά έσοδα σε επίπεδο, έστω οριακά, υψηλότερο εκείνου του σχηματισμού προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο.

Βαρύ ιστορικό ζημιών

Τα ίχνη επιστροφής στην κερδοφορία και η αγωνία των τραπεζών να τη διατηρήσουν αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστεί κανείς ότι οι τράπεζες περιήλθαν σε κατάσταση συνεχών ζημιών και κινδύνου επιβίωσης εξαιτίας της δημοσιονομικής κρίσης. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα υπήρξε κερδοφόρο σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000. Είναι ενδεικτικό ότι η δεύτερη μεγαλύτερη κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών καταγράφηκε το 2008 (2,5 δισ. ευρώ), δηλαδή μερικούς μήνες μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers (στις 15/9/2008), κατά τη διάρκεια της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ακόμα και το 2009, στην κορύφωση της κρίσης, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παρέμεινε κερδοφόρο (0,7 δισ. ευρώ περίπου), αφού η έκθεση των ελληνικών τραπεζών σε τιτλοποιημένα προϊόντα των αμερικανικών τραπεζών ήταν σχεδόν μηδενική.

Σε αντίξοες συνθήκες, με capital controls, stress tests και ανακεφαλαιοποίηση το 2015, το 2016 οι τράπεζες κατάφεραν να "επιπλεύσουν" ξανά και να επιτύχουν κέρδη. Ωστόσο, όχι επειδή βελτιώθηκε το κλίμα στην οικονομία, δεδομένου ότι αυτή σέρνεται ακόμη από την παράταση στο κλείσιμο της αξιολόγησης. Σημειωτέον ότι η κερδοφορία που πέτυχαν οι τράπεζες μέχρι και το γ' τρίμηνο του 2016 προήλθε κατά βάση από μη επαναλαμβανόμενα κέρδη. Μεγάλη συμβολή σε αυτήν είχαν τα κέρδη από τη συμμετοχή των τραπεζών στη Visa Europe, η οποία εξαγοράστηκε από την αμερικανική Visa Inc. (και οι ελληνικές τράπεζες, ως μέλη της Visa Europe, εισέπραξαν κατ' αναλογία τίμημα από την πώλησή της), καθώς και από τις πωλήσεις ομολόγων EFSF στο πλαίσιο μείωσης των χαρτοφυλακίων τους.

Παρά ταύτα, οι τράπεζες είχαν καταφέρει να θέσουν σε πορεία αποκλιμάκωσης τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση των προβλέψεων προς όφελος της κερδοφορίας. Ειδικότερα, το 2016, για πρώτη φορά από το 2014, σημειώθηκε υποχώρηση του υπολοίπου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και τον Σεπτέμβριο του 2016 οι ελληνικές τράπεζες πέτυχαν σε ατομική βάση μείωση του υπολοίπου των εντός και εκτός ισολογισμού μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στα 107,6 δισ. ευρώ, από 108,4 δισ. ευρώ τον Ιούνιο 2016. Η εξέλιξη αυτή διατηρήθηκε και στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, ωστόσο δεν θα αποτυπωθεί εξολοκλήρου στα αποτελέσματα χρήσης, αφού η αρνητική ανατροπή των πρώτων μηνών του 2017 (νέα αύξηση των "κόκκινων" δανείων κατά 1,5 δισ. ευρώ και διπλάσιες εκροές καταθέσεων εξαιτίας νέων αβεβαιοτήτων για την αξιολόγηση) αναγκάζει τις τράπεζες να κρατήσουν "μαξιλάρια" για το κρίσιμο τρέχον έτος.

capital.gr