25 Νοεμβρίου 1973: το κίνημα Ιωαννίδη. Η πορεία προς το «Κυπριακό» και την «επίλυσή» του

ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟ «ΚΥΠΡΙΑΚΟ»;

Ο Δ. Ιωαννίδης στην δίκη του 1975

Στις 25-11-1973, μια εβδομάδα μετά το Πολυτεχνείο, ο ταξίαρχος Ιωαννίδης, ανατρέπει τον πρωθυπουργό Σ. Μαρκεζίνη, τον πρόεδρο Γ. Παπαδόπουλο και την πορεία της χώρας προς τις εκλογές που είχαν προκηρυχθεί για τον Φεβρουάριο του 1974. Γιατί; 43 χρόνια μετά, το ερώτημα παραμένει χωρίς οριστική απάντηση.

Τον Ιούλιο του 1974 ο Ιωαννίδης προκαλεί την τουρκική εισβολή με το πραξικόπημα κατά του ηγέτη της Κύπρου Μακάριου. Η ευθύνη του ταξίαρχου είναι πεντακάθαρη. Όταν όμως έρχεται η ώρα να εξηγήσουμε γιατί ο Ιωαννίδης ανέτρεψε τον Μακάριο, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την σιωπή του Ιωαννίδη και τον κλειστό φάκελο της Κύπρου. Στον Ιωαννίδη αποδίδεται μια φράση μόνον, ανάξια πολιτικού σχολιασμού, ακόμη κι αν είναι αληθινή: «με εξαπάτησαν οι Αμερικανοί». Στην δίκη του 75 καταδικάστηκε εκτός από την συμμετοχή του στο πραξικόπημα του 67 και για ηθική αυτουργία στην επέμβαση του στρατού στο Πολυτεχνείου. Δίκη όμως για το πραξικόπημα στην Κύπρο και την απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου δεν έγινε ποτέ. Όσο για την ανατροπή της 25^ης Νοεμβρίου, αυτή μάλλον σχεδιαζόταν από πολύ νωρίτερα και αποφασίστηκε όταν ο Γ. Παπαδόπουλος παραιτήθηκε, στις 8 Οκτωβρίου 1973, ορίζοντας πρωθυπουργό τον Σπ. Μαρκεζίνη, για να οδηγηθεί η χώρα σε εκλογές. Μετά την ανατροπή, πρόεδρος και πρωθυπουργός ορίζονται ο Φ. Γκιζίκης και ο Αδ. Ανδρουτσόπουλος αντίστοιχα. Ο υπεύθυνος της ανατροπής δεν φαίνεται σε καμία θέση. Είναι ο «αόρατος δικτάτωρ«.

Ο πόλεμος του «Γιομ Κιπούρ» υπήρξε καταλύτης στην δημιουργία του «Κυπριακού»

Οι Απριλιανοί σύντομα φόρεσαν τα πολιτικά, κάτι που ο Ιωαννίδης δεν έκανε. Λέγεται ότι το βασικό του κίνητρο κατά του Παπαδόπουλου ήταν η αντίθεσή του στην πολιτικοποίηση του καθεστώτος. Το βασικό ερώτημα είναι: ο Δ. Ιωαννίδης
είχε επιλεγεί να ανατρέψει τους Μαρκεζίνη-Παπαδόπουλο ως ο «κατάλληλος ηλίθιος» που, ενώ πίστευε ότι θα επιτύγχανε την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, τελικά έκανε την βρώμικη δουλειά από ελληνικής πλευράς, δίνοντας το πρόσχημα στην Τουρκία; Από εδώ τα ερωτήματα διακλαδίζονται, το Πολυτεχνείο εμπλέκεται στην ιστορία, μαζί και οι ΗΠΑ και το Ισραήλ που καταφανώς ήθελαν να ανατρέψουν τον Μακάριο και τον Παπαδόπουλο. Τα ερωτήματα για την απόσυρση των ελληνικών δυνάμεων από την Κύπρο και την αδράνεια της Ελλάδας κατά την εισβολή είναι κατ’ αρχήν τεχνικά. Πηγαίνουν πίσω ως το 1967 και αφορούν πολλούς. Η απάντηση σ’ αυτά δεν λύνει το κεντρικό θέμα. Ποιος και γιατί ώθησε τον Ιωαννίδη; Το Ισραήλ; φαίνεται μια κατ’ αρχήν ικανοποιητική απάντηση. Σχετίζεται το Πολυτεχνείο με το κίνημα του Ιωαννίδη; Κατά μια εκδοχή το Πολυτεχνείο έδωσε την ευκαιρία στον -έτοιμο από καιρό- Ιωαννίδη, κατά μια άλλη, το Πολυτεχνείο οργανώθηκε -ερήμην του Ιωαννίδη, για να πειστεί να αναλάβει δράση- από αυτούς που τον προωθούσαν στην εξουσία και ήθελαν να σταματήσουν την πορεία προς τις εκλογές του Φεβρουαρίου 74 και να αποδώσουν την βασική ευθύνη για την εισβολή στην Αθήνα. Όμως στην ιστορία της Κύπρου εμπλέκεται και η Δημοκρατία, αφού όταν ο Καραμανλής φτάνει στην Αθήνα, το κακό είναι αντιμετωπίσιμο και ο δεύτερος Αττίλας θα ξεκινήσει μετά τις διαπραγματεύσεις στην Ελβετία. Ο Αβέρωφ είναι ένας παράγων που κατονομάζεται ως συναινών στην ελληνική αδράνεια έναντι της τουρκικής εισβολής. Ήταν υπουργός Εθνικής Άμυνας, αλλά και αυτός που πίεσε τον Γκιζίκη να καλέσει τον Καραμανλή στην θέση του Κανελλόπουλου. Κατά τραγική ειρωνεία η αποκατάσταση της Δημοκρατίας γιορτάζεται κάθε Ιούλιο πάνω στο πληγωμένο σώμα της Κύπρου, στους αδικαίωτους νεκρούς και χωρίς ποτέ η Δημοκρατία να προσπαθήσει να δικάσει τους υπεύθυνους από την ελληνική πλευρά. Στο βίντεο που ακολουθεί, η Κυπριακή πλευρά Κληρίδη αναδεικνύει μια όψη της στάσης Καραμανλή.

Ο «ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ»

«Ο φάκελος της Κύπρου είναι ανοιχτός», λέει ο συγγραφέας Μάνος Ν. Χατζηδάκης, που έχει δημοσιεύσει στα βιβλία του υλικό αυτού που συνηθίζουμε να αποκαλούμε «φάκελος της Κύπρου». Στο επόμενο βίντεο μιλάει για τον Ιωαννίδη, για την ημέρα της 17^ης Νοεμβρίου 1973 κατά την οποία επρόκειτο να ανακοινωθούν επίσημα οι εκλογές και καταθέτει δυο μαρτυρίες, σύμφωνα με τις οποίες οι ΗΠΑ είχαν σχεδιάσει την ανατροπή του Παπαδόπουλου.

Ο Στυλιανός Παττακός (πέθανε στις 8-10-2016) είχε μιλήσει αρκετά μετά την αποφυλάκισή του, δίνοντας στοιχεία για την εχθρική συμπεριφορά των ΗΠΑ προς την 21^η Απριλίου και καταθέτοντας άποψη για τον Ιωαννίδη και το Κυπριακό. Όμως ο λόγος του στην τηλεόραση παρουσιάζει το γνωστό πρόβλημα. Ο ερωτών είτε διάκειται ουδέτερα, είτε δυσμενώς απέναντί στον υπερήλικα Παττακό, αδυνατεί να διεισδύσει και να επιμείνει στα γεγονότα, επιμένοντας σε μια φλυαρία και προσωπική οπτική, η οποία όχι μόνον δεν προσπαθεί να αναδείξει την διεθνή και ελληνική διάσταση του σχεδιασμού «Αττίλας», αλλά κινείται αντίθετα προς αυτές. Χαρακτηριστική είναι (στο επόμενο βίντεο) η κατάληξη του δημοσιογράφου Γιώργου Μαλούχου που αποφαίνεται πως δεν έχει σημασία ποιος ευθύνεται από την ελληνική πλευρά για την Κύπρο, επειδή μόνον οι δικτατορίες οδηγούν σε εθνικές τραγωδίες. Σημαντικό είναι και αυτό που είπε ο Παττακός: ότι το 1972 οι ΗΠΑ τους ζήτησαν να ανατρέψουν τον Μακάριο (ως αριστερό) και αυτοί είχαν συμφωνήσει, αλλά υπαναχώρησαν, όταν τους άνοιξαν τα μάτια οι Έλληνες πρεσβευτές στο Λονδίνο και στην Ουάσιγκτον.

Π. Μπόλαρης

Ο τότε ταγματάρχης Παρασκευάς Μπόλαρης είναι μια ακόμη σημαντική φυσιογνωμία της εποχής 73-75 που σφράγισαν το Πολυτεχνείο, το κίνημα Ιωαννίδη, η εισβολή στην Κύπρο, η επάνοδος Καραμανλή, το πραξικόπημα της πυτζάμας. Ο Μπόλαρης, δεξί χέρι του Ιωαννίδη που τον βοήθησε στο κίνημα της 25^ης Νοεμβρίου, αντέδρασε στην ελληνική αδράνεια όταν έγινε η τουρκική εισβολή και αφού πέρασε πολλά χρόνια διωκόμενος (;), σήμερα μιλάει για την σχέση Ιωαννίδη-CIA-Μοσάντ και λέει ότι ήταν λάθος η ανατροπή των Μαρκεζίνη-Παπαδόπουλου. Είναι φανερό ότι υπάρχουν ακόμη αρκετά χαμένα κομμάτια στο παζλ.

Στο τελευταίο βίντεο περιλαμβάνεται μια συνέντευξη του αντιστράτηγου Ιωάννη Κουτσογιάννη, μέλους της Επιτροπής για τον φάκελο της Κύπρου που έγινε στην δεύτερη θητεία του Α. Παπανδρέου (1986 – 1988). Πέρα από τα στοιχεία που δείχνουν προσχεδιασμένη τουρκική εισβολή και ευθύνη του Ιωαννίδη, ο Κουτσογιάννης καταθέτει στοιχεία που αφήνουν σκιές για τον Κ. Καραμανλή, όχι τόσο για την στάση του μετά τον Ιούλιο του 74, αλλά για τις διεθνείς συναντήσεις που είχε από τον Αύγουστο του 73 ως τον Μάιο του 1974. Στα στοιχεία αυτά πρέπει να συνεκτιμηθεί η κομματική ταυτότητα του Ι. Κουτσογιάννη (ΠΑΣΟΚ) και το γεγονός ότι οι Καραμανλής, Μαύρος κλήθηκαν να καταθέσουν στην Επιτροπή του 1986, αλλά αρνήθηκαν. Το πόρισμα -ή μάλλον τα διαφορετικά, κομματικά πορίσματα- της Επιτροπής βρίσκονται καταχωνιασμένα στην Βουλή. Δεν παραδόθηκαν ούτε στην Κύπρο. Η Κυπριακή πλευρά παρέλαβε ό,τι και η Ελληνική Βουλή: περίληψη των πορισμάτων.

ΤΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ «ΚΥΠΡΙΑΚΟ» ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ «ΕΠΙΛΥΣΗΣ» ΤΟΥ

Για τα πορίσματα της Ελληνικής Βουλής που εμφανίστηκαν το 2014 δείτε εδώ. Εξεταστική Επιτροπή για το θέμα έκανε και η Κύπρος. Για το πόρισμα της Κυπριακής Βουλής (2011) δείτε εδώ. Μια σχετική συζήτηση στην κυπριακή τηλεόραση θα δείτε εδώ και μια έρευνα στην ελληνική τηλεόραση που αξιοποιεί αρκετά το κυπριακό πόρισμα εδώ και εδώ.

Σήμερα βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο η προσπάθεια «επίλυσης» του «Κυπριακού». Ενός θέματος του οποίου αγνοούμε τους βασικούς συντελεστές και την ουσία του. Το ορίζουμε μόνον με βάση το αποτέλεσμα: κατοχή του 37% του κυπριακού εδάφους από την Τουρκία. Άραγε, οι κατά καιρούς ηγέτες της Ελλάδας που μιλούν για «δίκαιη και βιώσιμη λύση» γνωρίζουν την ουσία του «Κυπριακού»; Η σχηματιζόμενη σε μας ατελής εικόνα, είναι η χρησιμοποίηση της Τουρκίας από τις ΗΠΑ, Ισραήλ, Βρετανία, ΝΑΤΟ, για να επιτευχθεί στόχος στρατηγικός υπέρ αυτών. Η χρήση του ελληνικού παράγοντα (Ιωαννίδη, αξιωματικών του ΓΕΣ, Καραμανλή) από τις ίδιες δυνάμεις, δείχνει ότι το σχέδιο είχε στηθεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να υπάρχει διαμοιρασμός της ευθύνης σε πολλά πρόσωπα.

Η «επίλυση του Κυπριακού» μέσω ΟΗΕ, ουσιαστικά ισοδυναμούσε με ουτοπία, αφού βασικά μέλη του Σ.Α. ήταν οι δημιουργοί του. Αν ο βασικός λόγος δημιουργίας του «Κυπριακού» είναι η προστασία του Ισραήλ, τότε το θέμα αυτό είναι «άλυτο». Αν θυμηθούμε και το πρόσφατο «σχέδιο Ανάν», βλέπουμε ότι ως «επίλυση του Κυπριακού» νοείται τουλάχιστον η μερική επικύρωση της τουρκικής εισβολής από την ελληνική και κυπριακή πλευρά. Μεθοδεύεται σε συνδυασμό με τις ευρύτερες εξελίξεις στην περιοχή που αφορούν στο Αιγαίο, στις σχέσεις Τουρκίας-Ε.Ε. και στο θέμα «ISIS». Μια «δίκαιη και βιώσιμη λύση» είναι εκείνη που θα δικαιώνει τους πραγματικούς εισβολείς, δίνοντάς τους το δικαίωμα να παραμείνουν στο νησί με την υπογραφή της Ελλάδας. Συνεπώς, η ορολογία επίλυσης που είχε από νωρίς επιλέξει η ελληνική πλευρά ήταν μια επιβεβαίωση της «στάσης Ιωαννίδη-ΓΕΣ-Καραμανλή». Αλλιώς η Ελλάδα θα ζητούσε μόνον «άμεση και καθολική αποχώρηση της Τουρκίας από το νησί». Πότε όμως θα το ζητούσε αυτό; Επί Καραμανλή, επί Παπανδρέου, επί Σημίτη; Μήπως… σήμερα; Πρέπει να θυμόμαστε ότι η Κύπρος μπήκε στην Ε.Ε. για λόγους παραπλήσιους με την Ελλάδα: η Ελλάδα για να ευημερήσει, να διαφυλάξει τα εξωτερικά της σύνορα και να ενδυναμώσει τους δημοκρατικούς θεσμούς, η Κύπρος για να επιλύσει το «πρόβλημα» εντός της Ευρώπης. Όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, έτσι και στην Κύπρο υπάρχουν τόσο αντιφατικές εξελίξεις, που είναι δύσκολο να αποδοθούν σε βαριά πολιτική ανεπάρκεια όσων επικαλέστηκαν τους λόγους εισόδου στην Ε.Ε. Όπως: γιατί ένα πρόβλημα που δεν ήταν «ελληνοτουρκικό» αλλά «διεθνές» και δεν λύθηκε ακαριαία στο διεθνές περιβάλλον θα λυνόταν  -μέσω σμίκρυνσης- στα όρια της Ευρώπης;

karavaki.wordpress