Φοροδοξίες: Γνωρίζετε για το Περιουσιολόγιο ότι...

• Το περιουσιολόγιο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προαπαιτούμενα του Μνημονίου που ψηφίστηκε τον Αύγουστο στα ζητήματα της φορολογίας. Η συγκεκριμένη δράση πρέπει να εφαρμοσθεί το αργότερο μέχρι τον Νοέμβριο του 2015, ενώ, ως γνωστόν, νομοθετικά μία μορφή περιουσιολογίου είχε εισαχθεί το 2010, χωρίς ποτέ να εφαρμοσθεί.

• Το 1992 είχε επίσης νομοθετηθεί η δημιουργία μητρώου περιουσιακών στοιχείων, με υποχρεωτική αναγραφή στο έντυπο Ε6 των καταθέσεων και των μετρητών των φορολογουμένων. Και η προσπάθεια αυτή δεν θεωρήθηκε επιτυχημένη.

• Δυνατότητα οικειοθελούς συμμόρφωσης για μη δηλωθέντα περιουσιακά στοιχεία θα δοθεί, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών. Παρ’ όλα αυτά υπενθυμίζεται ότι με το πρόσφατο μνημόνιο δεν μπορεί να υιοθετηθεί λύση φορολογικής «αμνηστίας». Φαίνεται, δηλαδή, ότι πιθανότερο είναι να δοθεί η δυνατότητα μέσω εκπρόθεσμων δηλώσεων να αποκαλύπτεται η πηγή προσαύξησης της περιουσίας, η οποία και θα φορολογείται μεν με τους κανονικούς συντελεστές, αλλά με χαμηλότερες προσαυξήσεις κατά τα ισχύσαντα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

• Το περιουσιολόγιο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τα μετρητά που οι φορολογούμενοι φυλάσσουν εκτός τραπεζικού συστήματος, όπως και κινητά πράγματα μεγάλης αξίας (π.χ. πίνακες ζωγραφικής), σύμφωνα με τις δηλώσεις της ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών. Στο περιουσιολόγιο είναι μάλλον αυτονόητο ότι θα συμπεριλαμβάνονται ακίνητα αλλοδαπής, όπως και κινητές αξίες (μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια, ομόλογα), αυτοκίνητα, σκάφη κ.λπ. στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

• Ο τελικός στόχος του περιουσιολογίου δεν έχει, πάντως, αποσαφηνισθεί επαρκώς. Κατατείνει, άραγε, το νέο αυτό μέτρο στην επιβολή ενός φόρου επί του συνόλου της περιουσίας με κατάργηση του ΕΝΦΙΑ ή στην αποκάλυψη και φορολόγηση αποκρυβέντων εισοδημάτων του παρελθόντος; Προς το παρόν, η πολιτική ηγεσία φαίνεται να σιωπά.

• Πιθανότερο φαίνεται σε πρώτη φάση το περιουσιολόγιο να δομηθεί ως εργαλείο ελέγχου των προηγούμενων φορολογικών δηλώσεων, με κίνητρα «αυτοαποκάλυψης», κυρίως μέσω μειωμένων προστίμων και προσαυξήσεων. Σε επόμενη φάση, τα δεδομένα που θα συγκεντρωθούν μπορεί να επιτρέψουν την επιβολή ενός φόρου περιουσίας, ανάλογα με τις προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης.

• Ο φόρος επί της περιουσίας έχει εφαρμοσθεί σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, η Ισλανδία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Ελβετία. Οι συντελεστές συνήθως δεν υπερβαίνουν το 1%-2% και ισχύει υψηλό αφορολόγητο όριο (π.χ. 1,3 εκατ. ευρώ στη Γαλλία). Στις περισσότερες χώρες αμφισβητείται η αποδοτικότητα του συγκεκριμένου φόρου, καθώς τα φυσικά πρόσωπα υψηλού πλούτου επιλέγουν τη μεταβολή της κατοικίας τους προς φιλικότερα κράτη.

• Ενόψει του σύντομου χρόνου που μεσολαβεί μέχρι τον Νοέμβριο, θέματα που θα πρέπει να απασχολήσουν την πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΙΚ και στα οποία θα πρέπει να δοθούν έγκαιρα διευκρινίσεις είναι:

1.Ποια θα είναι η δηλωθείσα αξία της περιουσίας που θα καταχωρισθεί στο περιουσιολόγιο; Ανάλογα με τον τελικό σκοπό του περιουσιολογίου, θα καθοριστεί εάν η περιουσία θα δηλωθεί με την τρέχουσα αξία ή την αξία κτήσης. Εάν στόχος είναι η επιβολή φόρου περιουσίας, τα περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να δηλωθούν σε τρέχουσα αξία. Αντίθετα, εάν το περιουσιολόγιο κατατείνει στην εξεύρεση της φοροδιαφυγής, θα δηλωθεί η αξία κτήσης προκειμένου να είναι εφικτές οι διασταυρώσεις.

2. Πώς θα αποτιμηθεί η τρέχουσα αξία, ειδικά για μετοχές και λοιπές κινητές αξίες που δεν είναι εισηγμένες σε χρηματιστήριο, σκάφη, αυτοκίνητα κ.λπ.; Ζήτημα προκύπτει επίσης με την αποτίμηση των μικρών επιχειρήσεων.

3. Θα καταργηθούν τα τεκμήρια μετά τη θέσπιση του περιουσιολογίου; Δεδομένου ότι θα προκύπτει πλήρης εικόνα των περιουσιακών στοιχείων και οποιαδήποτε προσαύξηση θα εντοπίζεται εύκολα, είναι αμφίβολο κατά πόσον τα τεκμήρια εξακολουθούν να θεωρούνται απαραίτητα, όπως εξάλλου προκύπτει διαχρονικά από δηλώσεις υπουργών.

4. Πώς σχετίζεται το περιουσιολόγιο με το «πόθεν έσχες»; Επί σειράν ετών για την αγορά μετοχών, ομολόγων, πρώτης κατοικίας και την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου δεν ίσχυε «πόθεν έσχες». Ομοίως, γενικά και στα ακίνητα είχε εφαρμοσθεί απαλλαγή από το «πόθεν έσχες» μεταξύ 2011 και 2013. Πώς θα ενταχθεί στο περιουσιολόγιο αυτή η κατηγορία;

5. Θα φορολογηθεί αναδρομικά η προσαύξηση περιουσίας που απαλλασσόταν του «πόθεν έσχες»; Εφόσον τα εισοδήματα δεν δικαιολογούσαν την απόκτηση των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων που είχαν απαλλαγή από το «πόθεν έσχες», μπορεί να προκύψει ζήτημα αναδρομικής φορολόγησης. Τι θα υπερισχύει τελικά; Η νομοθεσία περί περιουσιολογίου και προσαύξησης περιουσίας ή η φορολογική απαλλαγή από το «πόθεν έσχες»;

6. Μπορεί η φορολογική αρχή που φορολογεί αναδρομικά απαλλασσόμενη περιουσία να εμπνέει εμπιστοσύνη στον πολίτη; Πρακτικώς, η πιθανή φορολόγηση της συγκεκριμένης προσαύξησης θα σήμαινε ότι το κράτος που θέσπιζε κίνητρα για την τόνωση της αγοράς των ακινήτων και την επιχειρηματικότητα τώρα θα φορολογεί την αδικαιολόγητη προσαύξηση αυτής της περιουσίας; Με το δεδομένο αυτό, ορθότερο θα ήταν να δηλώνεται αλλά να μη φορολογείται η συγκεκριμένη προσαύξηση.

Πηγή: Grant Thornton

kathimerini.gr