Το ορθογραφικά σωστό όνομα του Καστελλορίζου

Το Καστελλόριζο είναι ένα από το πιο όμορφα νησιά της Ελλάδας, αλλά και διαδραματίζει έναν καθοριστικό ρόλο για την Ελληνική ΑΟΖ. Στο παρελθόν ο τόπος μας είχε και άλλα ονόματα, όπως Μεγίστη (που σήμερα δικαίως χρησιμοποιείται συχνά, ειδικά από το Δήμο μας), Κισθήνη, και Πολυΐστωρ. Κάθε ένα από αυτά τα ονόματα έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία και βάρος. Δυστυχώς όμως, πολλοί πολιτικοί, δημοσιογράφοι, κτλ, αγνοούν (επίτηδες άραγε;) ότι το όνομα «Καστελλόριζο» είναι επίσης ιστορικότατο.
Υπάρχουν πηγές που υποστηρίζουν πως προέρχεται από την ονομασία «Castello Rosso» (κόκκινο κάστρο) ή ακόμα και από το «Castellum Ruggio». Πάντως, εμείς εδώ συμφωνούμε με την επικρατέστερη εκδοχή όλων, πως δηλαδή το όνομα προέρχεται από την ένωση των λέξεων «Castello» και της Ελληνικής κατάληξης «-ρίζο» από τη Δωδεκανησιακή λέξη «βουνόριζο», που περιγράφει άψογα τη θέση των σπιτιών του νησιού (σύμφωνα με το ιστορικότατο βιβλίο του I. Χατζηφώτη).
Από παλιά γράφεται με δύο λάμδα, αλλά πρόσφατα, με αυθαίρετες αλλαγές εκτός του νησιού μας, και με την εισαγωγή πολλών χρηστών στο διαδίκτυο οι οποίοι δε χαίρουν της καλύτερης γνώσης ορθογραφίας (και ιστορίας), το όνομα τείνει να αλλοιωθεί διεθνώς. Εσείς την Ελλάδα, θα τη γράφατε ποτέ ως «Ελάδα»; Αντιλαμβανόμαστε πως οι τριών χιλιετηρίδων ρίζες του ονόματος «Ελλάς» φαντάζουν πολύ πιο ιστορικές. Το όνομα «Καστελλόριζο» όμως είναι κατά το ήμισυ Ελληνικό, αλλα έχει και μια εξαιρετικά υπολογίσιμη ηλικία οχτώ αιώνων.
Άρα αυτό σημαίνει πως δεν πρέπει ποτέ να το υποτιμάμε στο βωμό της υπεραπλούστευσης.
Ένα όνομα όπως το «castello»/«καστέλλο» που σημαίνει ένα κάστρο, δηλαδή ένα οποιοδήποτε κάστρο, είναι μια αφηρημένη έννοια χωρίς καμιά άλλη σχέση με τίποτα άλλο. Ίσως λοιπόν για αυτή την περίπτωση να δικαιολογείται μια νεοελληνική απλούστευση σε «καστέλο». Ένα όνομα όμως σαν το Καστελλόριζο, σχετίζεται άμεσα με ένα συγκεκριμένο, ιστορικό και δοξασμένο τόπο με προϋπάρχουσα ταυτότητα, τους ηρωικούς κατοίκους του, και την συνεχόμενη και αποδεδειγμένη χρήση του με δύο λάμδα μέσω εγγράφων γραμμένων από τους ίδιους τους Καστελλοριζιούς, αλλά και από τους πιο σημαντικούς Έλληνες ειδικούς.
Δεν περιμένουμε από κάποιους εκτός Καστελλορίζου να κατανοήσουν τη σημασία που έχει το όνομα για μας, αλλά προσπαθούμε να ενημερώσουμε τους πάντες για τον άδικο πόλεμο που μας έχουν κηρύξει άνθρωποι που είναι ολοκληρωτικά άσχετοι με το νησί. Όποιοσδήποτε νέος γλωσσολόγος ή φιλόλογος, και οποιαδήποτε εταιρεία τουριστική ή μη, όφειλε είτε να ρωτήσει το Δήμο Μεγίστης και την πλειοψηφία των κατοίκων (κάτι πολύ εύκολο) πριν καταφύγουν σε μια αυθαίρετη αλλαγή, ή τουλάχιστον να ενημερωθεί από τους ειδικούς του παρελθόντος. Και ο όρος «πόλεμος» δεν είναι υπερβολικός αν αναλογισθεί κανείς τη ζημιά που έχει ήδη συντελεσθεί αλλα και συνεχίζεται να συντελείται κάθε μέρα εκθέτοντας το πρόσφατα αλλαγμένο όνομα (μετά το 2000) με λανθασμένη ορθογραφία στο κοινό τους.
Πιο συγκεκριμένα, το Καστελλόριζο προέρχεται κατευθείαν και άμεσα από το Castello-(βουνό)ριζο. Αν όμως ακολουθήσουμε τον έμμεσο δρόμο Castello-ριζο --> Castello --> Καστελλο --> Καστελο --> Καστελόριζο, τότε βγαίνει ο όρος με ένα λάμδα, οποίος δεν είναι ούτε αποτελεσματικός, ούτε δίκαιος. Επιπρόσθετα, παραθέτουμε και μερικά από τα πιο σημαντικά βιβλία του νησιού μας μαζί με τις χρονολογίες και τους αρθρογράφους:
 
ΓΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΘΡΥΛΙΚΟ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ, (Μ. Χονδρός, 1956)
ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ, (Ι. Θωμόπουλος, 1970)
ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ - ΔΙΓΛΩΣΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΑΓΓΛΙΚΑ (Μ. Καρυώτη, 1981)
ΤΟ ΑΚΡΙΤΙΚΟ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ, (Ε. Μωραΐτου-Βάσου, 1981)
ΑΦΗΓΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ/ Α΄ και Β΄, (Χ. Ευστρατιάδου, ~1982 & 1987)
Ο ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ, (Ι. Χατζηφώτης, 1982)
ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ (ΑΙΓΑΙΟ, ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ), (Ι. Χατζηφώτης, 1982)
ΤΟ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ ΖΕΙ, (Δ. Σπάρταλης, 1984)
Η ΣΑΡΚΟΦΑΓΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ (ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ), (Π. Παντελής, 1990)
Η ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΓΙΣΤΗ: ΤΟ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ (Ν. Άστον, 1995)
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ - ΑΡΡΑΒΩΝΑΣ ΚΑΙ ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ, (Μ. Κομνηνός, 2001)
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΜΕΓΙΣΤΗΣ (ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ), (Π. Παντελής, 2002)
ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ, ΤΟ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙ ΤΟΥ ΛΕΒΑΝΤΕ, (Ν. Παπαναστασίου, 2004)
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ, (Χ. Ευστρατιάδου, επανέκδοση 2007)

Να τονίσουμε τις σημαντικότατες ιδιότητες μερικών από τους παραπάνω αρθρογράφους:

ο Π. Παντελής ως Διδάκτωρ Κλασσικής Αρχαιολογίας.
ο Μ. Κομνηνός ως Διδάκτωρ Οικονομολογίας.
η Ε. Μωραΐτου-Βάσου ως Διδάκτωρ Φιλοσοφίας και Γενικός Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης.
ο Ν. Παπαναστασίου ως Δικηγόρος και Ιστορικός.
ο Ν. Άστον ως Επικεφαλής Καθηγητής του Τμήματος Κλασικής και Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας.
ο Ι. Χατζηφώτης ως Ερευνητής Φιλόλογος, Ιστοριοδίφης, Κριτικός της Λογοτεχνίας, Επιμελητής Εγκυκλοπαιδειών, Άρχων Μέγας Υπομνηματογράφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, Άρχων Μέγας Ιερομνήμων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, με δύο Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών, και ένα Βραβείο της Ακαδημίας της Γένοβας.
ο Ι. Θωμόπουλος ως Γενικός Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης, Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, και Ιδρυτής της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας.

Οι παραπάνω πληροφορίες αποδεικνύουν περίτρανα πως το θέμα του ονόματος δεν είναι απλά μια τοπικολαλιά, αλλά ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα των λόγων που η Ελλάδα μας χάνει την ταυτότητα της, υποβοηθούμενη από ανιστόρητους και (συνεπώς) ανορθόγραφους «ηγέτες». Παραθέτουμε κι ένα άρθρο που δημοσιεύσαμε στη δημοφιλή ιστοσελίδα του Protagon.gr: «Το ξεχασμένο λάμδα του ξεχασμένου Καστελλόριζου»
Aν ακόμα και τώρα δε σας έχουμε πείσει, για του λόγου το αληθές, απλά επισκεφθείτε την επίσημη σελίδα του Δήμου Μεγίστης, όπου (προφανώς) το όνομα του νησιού γράφεται με δύο λάμδα. http://www.megisti.gr/
Αν και πάλι(!) αμφισβητείτε το κύρος των παραπάνω παραγράφων, να σας τονίσουμε πως στα Πρακτικά του Β' Πανελλήνιου Συνεδρίου Ονοματολογίας στις 7 Σεπτεμβρίου 1996, όλοι οι παριστάμενοι ειδικοί αναφέρονται στο όνομα του νησιού ως Καστελλόριζο (αναφορές του Συνεδρίου στο νησί μας μπορούν να βρεθούν εδώ και εδώ).
Παρακαλούμε να μας βοηθήσετε σε αυτήν την προσπάθεια να διατηρηθεί το σωστό όνομα αυτού του σημαντικού νησιού, το οποίο ξεχνάνε, εκτός από την ορθογραφία, να το παρουσιάζουν και σε εθνικούς χάρτες της Ελλάδας. Κάποια στιγμή θα πρέπει να καταλήξει και να συγκλίνει η ονομασία σε ένα κοινό όνομα, το οποίο να σχετίζεται με τη διαχρονική του χρήση (π.χ. η συντριπτική πλειοψηφία των συγγραμμάτων χρησιμοποιούν δύο λάμδα), καθώς και με τις συνήθειες των κατοίκων του όμορφου και ακριτικού νησιού μας.

Ευχαριστούμε!

The correct spelling of the name of Kastellorizo

Kastellorizo (or Megisti) is one of the most beautiful islands of Greece, but also plays a key role in the Greek EEZ. Unfortunately, many journalists, politicians have arbitrary changed and others ignore (deliberately?) the history behind the name of Kastellorizo.
It is said (in some cases) that it is dervied from the name "Castello Rosso" or the "Castellum Ruggio". And although "Kastellorizo" is the established name, the name "Castellorizo" is also correct, as "K" and "C" have both been used in the past (in modern Greek there is no "C", so both have been replaced by "K").
The most accepted origin is "Castello-rizo" made of "Castello" and "rizo" which comes from the Dodecanesian word "vounorizo". Historically, it was always spelled with two lambdas, but recently, with the introduction of many internet users whose spelling (and history) knowledge is lacking depth, the name tends to deteriorate globally. And would you spell Hellas as "Helas"? We realize that the roots of the word "Hellas" seem to be much more historical. But the name "Kastellorizo" is half Greek, and it also has a countable age of eight centuries! Therefore, this means that we should never ever undermine its importance and spelling for the sake of any type of "simplification".
More specifically, the name Kastellorizo is derived directly and immediately from Castello-rizo. But if we follow the indirect root Castello-(vouno)rizo -> Castello -> Καστελλο -> Καστελο -> Καστελόριζο -> Kastelorizo, then comes the term with one lambda, which is neither effective nor fair. Moreover, there are many books, including all from the 20th century, by extremely important Greek language experts, all of whom write it with two l's. The list may be found above (in Greek).
Please help us in this effort to maintain the correct name of this important island, which just like the lambdas, they forget to even present it inside national maps of Greece. At some point we need to be consistent with its common name, which relates to its timeless usage in history (e.g. the vast majority of the literature uses two lambdas), as well as the needs of the inhabitants of this beautiful and isolated island.

Thank you! 

kastellorizo.org