Απόπειρα δολοφονίας του Καποδίστρια και κοτζαμπάσηδες

Ἀπόσπασμα ἀπὸ το βιβλίο τοῦ Παναγιώτη Καλεβρᾶ "Ἐπιστολαί" πού ἐκδόθηκε Ἐν Ἀθήναις 1856

 

Φίλε !

Ἐν Ἀθήναις τὴν 12 Ἀπριλίου 1855.

Καθ' ἥν σοὶ ἔδωσα ὑπόσχεσιν, σοὶ γράφω καὶ σήμερον. Μὴ δυσχεραίνῃς διὰ τὰς κατὰ τῆς Δύσεως ἐκθέσεις μου, καὶ πίστευέ με ὡς φιλαλήθη. Οἱ Ἀγγλογάλλοι, μὴ δυνάμενοι διὰ τὰς ῥηθεῖσας αἰτίας ν' ἀποκτήσωσι δικαιώματα ἐπί τοῦ Ἑλληνικοῦ θρόνου καὶ θεωροῦντες τόν Καποδίστριαν ὡς τό μόνον πρόσκομμα τῶν πολιτικῶν καὶ θρησκευτικῶν αὐτῶν σχεδίων, κατέβαλον πᾶσαν προσπάθειαν ὅπως καταστρέψωσιν αὐτόν διὰ τῶν ἰδίων ὁμογενῶν, μεταχειρισθέντες ὡς ὄργανα τοὺς Μπαρλαίους, τό ἔντιμον τοῦτο κόμμα, καὶ τοὺς ὀπαδούς τοῦ προνομιούχου συστήματος τῆς διαδοχικῆς εὐγενείας ἔχοντες ἐπί κεφαλῆς τὸν Α. Μαυροκορδάτον καί τινας σχολαστικοὺς λογίους. Οἱ Γάλλοι, ἀφ’ ἑτέρου, τὸν αὐτὸν σκοπὸν ἐπιδιώκοντες, προσέλαβον τοὺς Μοσχομαγκίτας, τό ἄλλο ἔντιμον καὶ τοῦτο κόμμα, ὑπὸ τὴν ἀρχηγίαν τοῦ Ἰ. Κωλέτου καὶ τῶν ὁπλαρχηγῶν τῶν ἐχόντων ἀξιώσεις, ὄντων ἁπάντων μαθητῶν τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ τῶν Ἰωαννίνων, διδασκάλου φοβεροῦ πάσης διαφθορᾶς καὶ κακίας. Συνεμάχησαν δὲ ἀμφότερα τὰ κόμματα ταῦτα καὶ παρεδέχθησαν τὴν ἑταιρείαν τοῦ Ροπάλου τοῦ Ἠρακλέους, συνεργοῦντος καὶ τοῦ Κοραῆ κατὰ τοῦ Καποδιστρίου. Ὁ Κοραῆς, οὔτε πολιτικὸς, οὔτε νομομαθὴς, οὔτε ἐμπειροπόλεμος, ἀλλ' ἁπλοῦς καὶ ἄριστος φιλολόγος ὤν, συνεργαζόμενος περὶ τὰ τοιαῦτα ἐνόμιζεν ὅτι εὐηργέτει τὸ ἔθνος αὐτοῦ, ἀμεριμνῶν περί τῶν συνεπειῶν, ἐξ ὧν ἐπήρετο τοῦ ἔθνους ἡ καταστροφὴ, οἷαν ἐπέφερε καὶ κατὰ τῆς πατρίδος αὐτοῦ Χίου, ἐν ἔτει 1826. Πρεσβεύων ὅτι οἱ Γάλλοι ἦσαν ἀδελφοί αὐτοῦ, πιστοὶ δὲ φίλοι τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους, ἐνήργησε δί αὐτῶν, τὴν ἀπελευθέρωσιν τῆς Χίου, μηδενισθεῖσαν εὐθὺς ἅμα ἔμαθον τὴν εἰς τήν Ἑλλάδα ἄφιξιν τοῦ Καποδιστρίου, ἐγκαταλείψαντες τό πλῆθος τοσούτων ἀθῴων εἰς τήν διάκρισιν τῶν αἱμοβόρων Τούρκων, καὶ ἀδιαφορήσαντες περί τῆς συμβάσης ἐκείνης ἀνιλεοῦς σφαγῆς. Ταῦτα καὶ τοιαῦτα ἐνεργήσας ὁ Κοραῆς ἀπερισκέπτως, καὶ συναισθανθεὶς πόσων κακῶν πρόξενος ἐγένετο, ἐτύπτετο τοσοῦτον ὑπὸ τοῦ συνειδότος, ὥστε, κατατηκόμενος ἀκαταπαύστως ὑπὸ τῆς λύπης, ἀπέθανεν αἰφνηδίως, οὐδένα δαπανήσας ὑπέρ τοῦ ἀγῶνος ὀβολόν, οὐδέν δωρήσας ἐκ τῶν βιβλίων αὐτοῦ, δι’ ἀπέχθειαν πρὸς τὸν Καποδίστριαν καὶ πρὸς τὴν Ῥωσσίαν, ὡς καταστρέψασαν τήν ἑταιρείαν τῆς Ἀθηνᾶς. Αἱ σωζόμεναι ἐπιστολαὶ αὐτοῦ μαρτυροῦσι τὴν ἀλήθειαν τῶν λόγων μου.

---

Ταῦτα διοργανίσαντες οἱ σύμμαχοι εὐεργέται τῆς Ἑλλάδος διὰ τούτων Ἐφιαλτῶν καὶ Παυσανίων, διέτρεφον διηνεκῶς τὰς διχονοίας, ὑπέθαλπον ἀκαταπαύστως τὰς ταραχὰς καὶ τοὺς ἐμφυλίους πολέμους, ἵνα ἀποδείξωσι τὸ Ἑλληνικόν ἔθνος ταραχοποιὸν, σκανδαλῶδες, ἀνίκανον καὶ ἀνάξιον ἐλευθερίας καὶ αὐτονομίας, ἐπαινοῦντες καὶ ἐγκωμιάζοντες τοὺς Τούρκους ἀλλὰ, τύχῃ ἀγαθῇ, ἕνεκεν τῆς ἀντιζηλίας των δύο Δυνάμεων τῆς Ἀγγλίας καὶ Γαλλίας, καὶ χάριν τῶν ἀντιθέτων πολιτικῶν αὐτῶν συμφερόντων, οὐδὲν τῶν σχεδίων τούτων ἐτελεσφόρησεν, ἀντενεργούντων τῶν Ἄγγλων κατὰ τῶν Γάλλων, ὁσάκις ἰδιαίτερον ἐπρόκειτο τῶν μὲν ἤ δέ συμφέρον. Ἰδοὺ, φίλε μου, ἡ πολιτικὴ τοῦ Καποδιστρίου μετὰ τῆς Ῥωσσίας, καὶ τῶν δυτικῶν Δυνάμεων ὁποῖα ὑπῆρξε, διαρκοῦντος τοῦ Ἑλληνικοῦ ἀγῶνος.

Μετά τόν ἐμπρησμὸν τοῦ ἐν Πόρῳ Ἑλληνικοῦ στόλου, καταστραφέντος ἐν Ὕδρᾳ, συνελθόντων τῶν συνομωτῶν τοῦ Ροπάλου τοῦ Ἠρακλέους διὰ τοῦ Ἀνδρέου Μιαούλη, καὶ κατὰ προτροπὴν τοῦ Α. Μαυροκορδάτου, καὶ τοῦ Λαζάρου Κουντουριώτου, ὁπαδῶν ἁπάντων τοῦ Ἀγγλικοῦ κόμματος, παρευρέθην ἐν μιᾷ πρωΐᾳ εἰς τοῦ Κυβερνήτου, ἔχων καθ' ἑκάστην ἐλευθέραν τὴν εἴσοδον. -Ὁ ὑπηρέτης, Νικολέτος, φέρων πρός αὐτὸν τὸν συνήθη καφὲ καὶ θέσας ἐπὶ τῆς τραπέζης, εἶπε μετά φωνῆς ἀγρίας, «Λάβετε τόν καφέ ἐξοχώτατε.» -Παραξενευθεὶς ὁ Κυβερνήτης διὰ τὸν παράτολμον καὶ ἀσυνήθιστον τοῦτον τρόπον, εἶπε: «ΙΙῶς; τί λέγεις; τί ἔπαθες; οὐδέποτε ἄλλοτε ἐφέρθης κατ' αὐτὸν τὸν τρόπον; τί συνέβη; τί τρέχει; Σ’ ἐφαρμάκωσα, διὰ τοῦ καφέ, εἶπε, λαβὼν εἰκοσιπέντε χιλιάδες γρόσια ἰδοὺ καὶ τὰ χρήματα, (δείξας αὐτὰ εἰς δούπιας τῆς Ἱσπανίας). –Τὶς σοὶ τά ἔδωσε, καὶ πόθεν τὰ ἔφερον, ἠρώτησεν ὁ Κυβερνήτης.»  -Ἀπὸ τὴν Ὕδραν Ὑδραῖος τις ῥακενδύτης καὶ ἄγνωστος ἐλθὼν ἀνήγγειλεν ὅτι ὁ Λάζαρος Κουντουριώτης ἔπεμψε τὸ ποσὸν τοῦτο πρὸς ἐμὲ, ἐκτὸς ἄλλων ὑποσχεθέντων βραβείων, διὰ νὰ βάλω ὁ ἴδιος τὸ δηλητήριον εἰς τὸν προσφερόμενον τῷ Κυβερνήτῃ καφέ. -Ὑπεκρίθην ὅτι ἐνέδιδον πρός ἐξακρίβωσιν τῆς προκειμένης δολοφονίας, ὑποσχεθεὶς πᾶσαν ἐχεμύθειαν ὁ δὲ ρακενδίτης ἐκεῖνος ἰδὼν τὴν πρᾶξιν ἐκτελούμενην, καὶ πιστεύων εἰς τοὺς λόγους μου, ἀνεχώρησε παρὰ χρῆμα.

Ἐκ τοῦ περιστατικοῦ τούτου φοβηθεὶς ὁ Κυβερνήτης μὴ φαρμακώσωσι καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ, τὸν μὲν Βυάρον παρευθὺς ἐξαπέστειλεν εἰς Κέρκυραν, τὸν δὲ Αὐγουστῖνον παρέλαβεν ὁμοτράπεζον, καὶ τὰ χρήματα διέταξε νὰ δοθῶσι ἀνελλειπῶς τῷ ὑπηρέτῃ. «Οὐδέποτε ἐπίστευον, μοὶ ἔλεγεν, ὅτι ὑπῆρχέ τις μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων τοσοῦτον δόλιος ὥστε νὰ ἐπιβουλευθῇ τὴν ζωήν μου τὶ κακὸν ἐπέφερον εἰς τὸ ἔθνος, ὅπως καὶ ὅσον ἐδυνήθην, ἀντιπροσωπεύσας αὐτὸ, ὑπερασπίσθην ἀείποτε καὶ ἔσωσα ἀπὸ τῶν ἐξωτερικῶν ἐχθρῶν. Ἔχω τὴν συνείδησιν καθαρὰν, ὁ θάνατος οὐδὲν ἄλλο, ἤ ἀπαλλαγὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τῶν δεινῶν τοῦ βίου τούτου. Κτῆσον Καλεβρᾶ, μοὶ ἐπρόσθεσεν, ὄνομα καλὸν, θήρευε τήν ἀρετήν. Μυριάδες ἀνδρῶν ἐφονεύθησαν εἰς τὰς μάχας ὑπέρ πίστεως καὶ πατρίδος, καὶ τὸ ὄνομα αὐτῶν ἀθάνατον διαμένει. Ἄς ἀποθάνω ὅπως πέτρωται, ἐν ὅσῳ ὅμως ὑπάρχω, ἀφιερῶ ὅλην τὴν ζωήν μου ὑπέρ τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους ἴσως ὁ θάνατός μου ἀπαλλάξῃ τὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τῶν ἐσωτερικῶν καὶ ἐξωτερικῶν ἐχθρῶν. Γενηθήτω τό θέλημα Κυρίου!» -Λέγων ταῦτα ὑπεδείκνυε ταραχήν τινα ἐνδόμυχον καὶ ἐμπόδισε τήν ἀποχώρησίν μου ἀπὸ τοῦ δωματίου καθ' ἥν στιγμὴν εἰσῆλθεν ὁ Πέτρος Μαυρομιχάλης, ὅλος ἐξηγριωμένος, μεταβὰς δι' ἀδείας ἀπὸ τῆς φυλακῆς. Ἀπεσύρθην εἰς τὸ παρακείμενον δωμάτιον ἐξ οὗ ἤκουσα τὰς ἀγερόχους ταύτας λέξεις. «Κορφιάτη, σὲ κατέστησα Σουλτάνον, χρεωστεῖς νὰ μὲ διορίσῃς βιζύρην, διότι ἤμην μπέης τῆς Σπάρτης ἀνέκαθεν καὶ τώρα οὐδὲν εἰμὶ ὀνόμασόν με πάλιν μπέην τῆς Σπάρτης, καὶ κήρυξον τὴν Σπάρτην καθέδραν τῆς Ἑλλάδος, ὡς τὸ πάλαι ὑπῆρχε.» καὶ ἄλλα τοιαῦτα. -Ὁ Κυβερνήτης ἀπήντησεν ἀταράχως. Γέρων αὐτός ὁ τίτλος εἶναι Τούρκικος, καὶ οὐχὶ Ἑλληνικὸς κατεστράφησαν οἱ Τοῦρκοι, κατεστράφησαν καὶ τὰ ἀξιώματα καὶ οἱ νόμοι καὶ πᾶσα ἐξουσία αὐτῶν. Ἡ Ἑλλάς οὔτε εἶχεν, οὔτε ἔχει τοιούτους τίτλους οὐδεμία συνέλευσις ἐνέκρινε τὰ τοιαῦτα ἀξιώματα καὶ οὐδέν δύναμαι ἐγὼ, ἄνευ τῆς συγκαταθέσεως τοῦ ἔθνους. -Ὁ Μαυρομιχάλης ἀπήντησε. «Θά τό κάμῃς θέλεις καὶ δέν θέλεις ἡμεῖς σ' ἐφέραμεν, ἡμεῖς σὲ διώκομεν.» Ταῦτα εἰπὼν μετ' ὀργῆς καὶ ἐκδικήσεως ἀπῆλθεν. Ὅλος ἐγώ τότε τεταραγμένος προέβην ἐνώπιόν τοῦ Κυβερνήτου. -«Βλέπεις, εἶπε, Καλεβρᾶ, ὁποῖα ἄγρια θηρία κατασπαράττουσι τὴν τάλαιναν Ἑλλάδα! Ὁ Μαυρομιχάλης, ἤκουσες ἰδίοις ὠσὶ, ζητεῖ νὰ κηρύξω αὐτὸν Πρίγγιπα τῆς Σπάρτης καὶ τὴν Σπάρτην καθέδραν τῆς Ἑλλάδος, ὁ Κουντουριώτης τῆς Ὕδρας, ὁ Μαυροκορδάτος τοῦ Μισολογγιοῦ, ὁ Κωλέτης τῆς Ἠπείρου, καὶ ἄλλοι μικρότεροι τούτων θέλουσι νὰ γίνωσι Κόμητες καὶ Δοῦκες κατὰ τὰς ἐπαρχίας αὐτῶν, ὡς ἄν αὐτοὶ ἔσωσαν τὴν Ἑλλάδα οἱ δὲ ὁπαδοὶ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ, ἐν ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ τῆς γεννήσεως αὐτῶν, ζητοῦσι τὴν ὀπλαρχηγίαν διαδοχικήν. Κατ’ ἐκείνην τὴν στιγμὴν, προσελθόντων τῶν πρέσβεων, ἀνεχώρησα. Περαίνων μέχρι τούτων τὴν παροῦσαν σὲ ἀσπάζομαι ὁλοψύχως.

 Ἐπεξεργασία καί πληκτρολόγηση Καρζῆς Νικόλαος (www.kapodistrias.info)