Η ανίατη ασθένεια της ελεύθερης οικονομίας

Οι «πατέρες» του δόγματος της Ελεύθερης Οικονομίας, ίσως του καλύτερου δυνατού οικονομικού συστήματος που «συνέλαβε» ποτέ ο άνθρωπος, δεν είναι άλλοι από τους Adam Smith (του Σκωτσέζου ο οποίος το 1776 εξέδωσε το θαυμάσιο έργο του «Inquiry in the Causes of the Wealth of Nations») και David Ricardo (του γιου ενός τραπεζίτη πορτογαλικής καταγωγής εγκατεστημένου στο Λονδίνο, ο οποίος το 1817 εξέδωσε την κλασσική πραγματεία «Principles of Political Economy and Taxation»). Οι αρχές του συγκεκριμένου δόγματος είναι απλούστατες και συνοψίζονται σε μία βασική θεώρηση, η οποία υποστηρίζει τα παρακάτω: Επαφιόμενο στον εαυτό του και απελευθερωμένο από εμπόδια και ελέγχους το Κεφάλαιο, θα κατευθύνεται αυτόματα και οποιαδήποτε στιγμή εκεί που τα κέρδη είναι τα υψηλότερα δυνατά. Κατά συνέπεια και όσον αφορά τα εμπορεύματα (την παραγωγή), το «σχετικό ύψος» του κόστους παραγωγής θα καθορίζει τον τόπο παραγωγής των προϊόντων.

Από τη χρονική στιγμή και μετά που εφαρμόσθηκε σωστά το παραπάνω Οικονομικό Δόγμα, διαπιστώθηκε ότι προκαλεί στην κυριολεξία θαύματα. Ειδικότερα, μεταξύ των ετών 1960 και 2000 εξαπλασιάστηκε ο οικονομικός πλούτος του πλανήτη και οι χρηματιστηριακές αξίες στη Νέα Υόρκη αυξήθηκαν σχεδόν κατά 1000%. Η δημιουργικότητα, η δύναμη και η ανεξάντλητη ενέργεια που προσφέρει στον άνθρωπο η Ελεύθερη Οικονομία απεδείχθη μοναδική στο είδος της, πηγή της τεράστιας ανθρώπινης ανάπτυξης και εξέλιξης που «χαρακτήρισε» το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Ο «αιώνιος δυϊσμός» όμως που διέπει τη Φύση στο σύνολο της, ο οποίος μας διδάσκει ότι όλα τα αντικείμενα και οι έννοιες συνοδεύονται πάντοτε από το αντίθετο τους (ημέρα – νύχτα, κρύο – ζέστη, ομορφιά – ασχήμια, Θεός - διάβολος κ.ο.κ.), δεν μπορούσε παρά να έχει εφαρμογή και στο συγκεκριμένο «Οικονομικό δόγμα». Το πρόβλημα του, το οποίο ήταν απόλυτα γνωστό στους δύο «ιδρυτές» της Ελεύθερης Οικονομίας, δεν είναι άλλο από την «κατανομή των πόρων» που προέρχονται από την εξαιρετικά αποτελεσματική αυτή «δραστηριοποίηση» του Κεφαλαίου. Η λύση που έδωσαν («απάντηση» στο πρόβλημα) ήταν δυστυχώς ανάλογη του υψηλού ήθους (θρησκευόμενοι αμφότεροι), του χώρου (Μεγάλη Βρετανία, με πλήθος φτωχούς κατοίκους τότε) και του χρόνου που έζησαν (περί το 1800). Η συνταγή τους, κάτω από τις παραπάνω συνθήκες, ήταν επίσης απλή και επικεντρώθηκε στο αξίωμα «Trickle down effect», το οποίο στηρίζεται στην έννοια της ικανοποίησης των ανθρώπινων αναγκών και «θέλει» να ισχύει τόσο για τους ανθρώπους, όσο και για τις επιχειρήσεις. Το αξίωμα «ισχυρίζεται» ότι:

Όταν ο πλούτος φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο «κορεσμού» (υπέρ-ικανοποίησης των αναγκών των πλουσίων), τότε η αναδιανομή από τους πλούσιους στους φτωχούς ακολουθεί αυτόματα («μοιράζεται» ο πλούτος). Δυστυχώς, τόσο ο Adam Smith όσο και ο David Ricardo, συνέδεσαν τις Ανάγκες με τη Χρήση, γεγονός που αποδεδειγμένα στερείται κάθε ανθρώπινης λογικής, αν και πιθανόν να κατέληξαν σε αυτό από την παρατήρηση των «φυσικών κανόνων» (όπου τα ζώα σκοτώνουν κυρίως για να εξασφαλίσουν την τροφή τους), μη δίνοντας σημασία στην εντελώς αντίθετη ανθρώπινη συμπεριφορά. Σε κάθε περίπτωση όμως και ανεξάρτητα από το που στηρίχθηκε, το αξίωμα δεν έχει απολύτως καμία ισχύ και επομένως το πρόβλημα παραμένει άλυτο. Ακριβώς λόγω του «εγγενούς» αυτού προβλήματος (η Οικονομία και η Επιχείρηση είναι ζωντανοί οργανισμοί, «καθ΄ εικόνα του ανθρώπου - δημιουργού τους» και διαθέτουν σώμα, λογική και συναίσθημα σε πλήρη αναλογία με το μέγεθός τους – οι μεγαλύτερες κυρίως σώμα και οι μικρότερες κυρίως συναίσθημα), δημιουργήθηκε και «ανδρώθηκε» η ανίατη ασθένεια του Καπιταλισμού (υπέρ-συγκέντρωση Κεφαλαίων σε λίγους, με απώτερο «ουτοπικό» στόχο την επίτευξη μίας και μοναδικής παγκόσμιας επιχείρησης, ενός και μοναδικού ιδιόκτητου παγκόσμιου πλούτου), η οποία δυστυχώς απειλεί με τις διαρκείς «μεταστάσεις» της να καταστρέψει τον κατά τα άλλα υγιέστατο, «παραδειγματικό» «οργανισμό» της Ελεύθερης Οικονομίας. Οι αυτόνομες, αυτόβουλες, πανίσχυρες και εντελώς ανεξέλεγκτες πλέον Αγορές Κεφαλαίου, επιβοηθούμενες από την πρόσφατα παγκοσμιοποιημένη «αντιμετώπιση» του συστήματος, τείνουν να εξουσιάσουν απόλυτα τους ανθρώπους και τα κράτη, εξουδετερώνοντας την Πολιτεία και επιβάλλοντας τους δικούς τους όρους και κανόνες.

Είναι χαρακτηριστική εδώ η τελευταία φράση του προέδρου της γερμανικής κεντρικής τράπεζας Hans Tietmeyer το 1996 στο Νταβός της Ελβετίας, ενώπιον των 1.000 περίπου συγκεντρωμένων, «αντιπροσώπων» της ελίτ του πλανήτη «Από τώρα και στο εξής θα είσαστε όλοι κάτω από τον Έλεγχο των Χρηματαγορών», όπως και ο τίτλος του Spiegel την εβδομάδα της τρομοκρατικής επίθεσης (στις 11.9.2001) στη Νέα Υόρκη «Η παγκοσμιοποίηση είναι η καθημερινή Τρομοκρατία». Οι συνεχείς συγχωνεύσεις των μεγάλων ιδιωτικών Ομίλων (αν και ποτέ δεν επιτυγχάνουν τις «συνεργίες» που επικαλούνται, αλλά απλά «καταστρέφουν» θέσεις εργασίας – σύμφωνα με έρευνα της γαλλικής Le Monde, η οποία ανέλυσε 12 μεγάλες συγχωνεύεις εισηγμένων εταιρειών, όχι μόνο δεν αυξήθηκαν τα μεγέθη τους αλλά, αντίθετα, «απέδωσαν» συνολική ζημία άνω των 720 εκατ. δολαρίων), καθώς επίσης οι διαρκείς επεκτάσεις τους σε όλο τον κόσμο, αναδεικνύουν καθαρά το ένα σκέλος του προβλήματος (της καπιταλιστικής «ασθένειας» της Ελεύθερης Οικονομίας). Το άλλο σκέλος αφορά την «προσέγγιση» των χρηματαγορών με τα κράτη, η οποία δυστυχώς έχει «μεταλλαχθεί» σε σχέση «εντολοδόχου – υποτελούς». Στην περίπτωση που ένα κράτος δηλαδή «τολμήσει» να αυξήσει τις φορολογικές επιβαρύνσεις των «μεγάλων», αμέσως «αποχωρεί» το χρηματοοικονομικό Κεφάλαιο (εσωτερικό και διεθνές) και εγκαθίσταται σε κάποια άλλη γειτονική χώρα, η οποία του εξασφαλίζει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. Η κυριότερη από αυτές είναι σήμερα η ιδιωτικοποίηση όλων των δημοσίων (συνήθως κοινωφελών) εταιρειών, οι οποίες στη συνέχεια «υπηρετούν» το δόγμα της «μεγιστοποίησης του κέρδους» Μία χώρα όμως, η οποία με τη θέληση της «παραδίδει» στο διεθνές (και άπατρις) Κεφάλαιο της σημαντικότερες δημόσιες Υπηρεσίες της, οι οποίες αγγίζουν και εξυπηρετούν «συλλογικά» συμφέροντα, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει την τεράστια συγκέντρωση Κεφαλαίου και Δύναμης σε λίγους, μέσω των συγχωνεύσεων των ιδιωτικών Ομίλων (οι επιτροπές ανταγωνισμού σπάνια απαγορεύουν συγχωνεύσεις, ευρισκόμενες πιθανότατα ακόμη στην προ-παγκοσμιοποίησης εποχή), δεν μπορεί παρά να απολέσει τελικά την Εθνική κυριαρχία της και να αδρανοποιήσει εντελώς το Πολιτικό της σύστημα. Στην τελική «μορφή» της «εξέλιξης» αυτής, επί των Κυβερνήσεων, των Κοινοβουλίων, των Δικαστών, των Συνδικάτων, του Τύπου, της Εκκλησίας, του Στρατού, των Διανοουμένων και των Επιστημόνων θα κυριαρχούν οι Αγορές Κεφαλαίου, στις οποίες εμπιστευόμαστε τη διαχείριση της Ελεύθερης Οικονομίας, «βιώνοντας νοερά» όχι τη σημερινή, αλλά την προ-παγκοσμιοποίησης εποχή. Η Ελεύθερη Οικονομία, η οποία είναι κατά την άποψή μας το μοναδικό «λειτουργικό» Κοινωνικό σύστημα, εφ’ όσον βέβαια στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στις μικρομεσαίες εταιρείες και στον επιτυχημένο Δημόσιο τομέα, οφείλει να προστατευθεί από όλους μας, μέσω της προστασίας των ανεξάρτητων ιδιωτικών επιχειρήσεων και των δημοσίων κοινωφελών.

Οι άνθρωποι θυσίασαν μέρος της ελευθερίας τους, αποδεχόμενοι κανόνες συμπεριφοράς και νόμους, με αντάλλαγμα την κοινωνική οργάνωση και την ασφάλεια τους, όχι την ανασφάλεια ή την υποτέλεια σε ένα απρόσωπο χρηματιστηριακό Κεφάλαιο, το οποίο απειλεί να από-συντονίσει την Ελεύθερη Οικονομία και να καταστρέψει κάθε κοινωνικό θεσμό. Η Ελεύθερη Οικονομία, από τη στιγμή που εφαρμόσθηκε σωστά, προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει τεράστιες υπηρεσίες στις ανθρώπινες Κοινωνίες. Οι ανεξέλεγκτες Αγορές Κεφαλαίου και οι «πολύ-ηπειρωτικές» πλέον υπέρ-επιχειρήσεις αποτελούν μία ασθένεια της, η οποία τείνει να εξελιχθεί σε παγκόσμια, θανατηφόρα επιδημία. Απέναντι της μπορούν να τοποθετηθούν μόνο οι υγιείς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η ανάπτυξη των οποίων σταματάει όταν επέλθει ο «κορεσμός». Το «δόγμα» της Ελεύθερης Οικονομίας είναι αδύνατον να εγγυηθεί αυτήν την «ασφαλιστική δικλίδα», η «διαχείριση» της οποίας αποτελεί το αντικείμενο και την ουσιαστικότερη απασχόληση της εκάστοτε Πολιτείας."

Β.ΒΙΛΛΙΑΡΔΟΣ

sofokleous10