ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ & ΧΑΡΑΥΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ & ΧΑΡΑΥΓΗ

ΤΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ

ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ, Θεολόγου 

Η Προϊστορία των σημερινών Μεταμοσχεύσεων

   Αλλ' αφού μπήκαμε στον πειρασμό να θίξουμε ένα τόσον επίκαιρο, φλέγον και τους πάντας ενδιαφέρον θέμα, όπως αυτό των Μεταμοσχεύσεων, δεν θα ήταν ανώφελο να αναφερ­θούμε στην εξής εκπλήσσουσα διαπίστωση, που μερικοί συχνά την επι­καλούνται: ότι, δηλαδή, αν μη η ευρεία, διαδεδομένη και συχνά επιτυ­χής εφαρμογή, τουλάχιστον όμως, η σύλληψη της ιδέας για μεταμο­σχεύσεις οργάνων, ή μελών στο ανθρώπινο σώμα, μαρτυρείται ήδη στην αρχαιοελληνική Μυθολογία, αλλά και στην εβραϊκή Σκέψη, καθώς και σε παραδόσεις και αφηγήσεις λαϊκές Χριστιανικές τού Μεσαί­ωνα, τόσο σε χώρες γύρω άπ' τη Μεσόγειον, όσον και στην Άπω Ανατολή, όπου μάλιστα τροφοδοτείται η παράδοση για το διάσημο Κινέζο Χειρουργό Χούα-Του (2^οςαιώνας π.Χ.), ότι «αφαιρούσεν από τους ανθρώπους κατεστραμμένα ευγενή όργανα και στη θέση τους μετεμφύτευεν υγιή».

Τούτο, ασφαλώς, σημαίνει, τουλάχιστον, ότι αρχαιότατο προβάλ­λει το όνειρο και ο πόθος των ανθρώπων για μιαν ανανέωση τού ορ­γανισμού τους με μεταφύτευση σ' αυτόν νέων και υγιών οργάνων, που θα προήρχοντο ακόμη και από ζώα.

Τη σύλληψη μιας τέτοιας ιδέας και την αντίστοιχη ανθρώπινη επιθυμία καθρεφτίζουν πάμπολλες αναφορές της ελληνικής, ως είπομεν, Μυθολογίας, σχετικά, δηλαδή, με τη δυνατότητα να συνυπάρ­χουν στο ίδιον άτομο όργανα, ή σωματικά μέλη, ή και τμήματα από σώματα διαφορετικών ζώων.

Συγκεκριμένα, η Χίμαιρα άπ' την ελληνική Μυθολογία δεν περι­γράφεται να έχει κορμί κατσίκας, κεφάλι λιονταριού και ουρά δράκου; Η Σφίγξ, έπειτα, δεν παραδίδεται, ότι είχε σώμα φτερωτού λιοντα­ριού και γυναίκειο κεφάλι; Αλλά, και οι Κένταυροι δε μυθολογούνται ως έχοντες σώμα ίππου και ανδρική κεφαλή; Ο δε μυθολο­γικός μέγας σοφός και δεινότατος ιατρός - χειρουργός, οΧείρων, ένας άπ' τους Κενταύρους, δε λέγεται, ότι προέβαινεν, ακριβώς, σε παρό­μοιες Μεταμοσχεύσεις;

Φυσικά, στους μετέπειτα αιώνες, μέχρι και σήμερα, τέτοιες μυθο­λογικές απηχήσεις, θεωρήθηκαν απίθανες, φανταστικές και διαγρά­φτηκαν με μια μονοκονδυλιά. Τόσο, μάλιστα, ώστε μέχρι σήμερα, η εκ της Μυθολογίας Χίμαιρα κατάντησε, σαν λέξη, να σημαίνει στη γλώσσα μας ακριβώς το μη δυνατόν, το ανέφικτο, το ανεδαφικό, το ανυπόστατο, το ουτοπικό, το ανύπαρκτο.

Παρά ταύτα, όμως, διασώθηκε στην ελληνική μέχρι σήμερα η λέξη «Χιμαιρισμός» η «Χιμαίρεια», που σημαίνει εκείνη την πρακτική των αγροτών, με την οποίαν αυτοί δι' εμβολιασμού πετυχαίνουν να έχουν, σ' ένα και το αυτό δένδρο, κλάδους διαφορετικών ποικιλιών, ή και ορισμένων μόνον διαφορετικών ειδών.

Ίσως να ήταν αυτή, η κοινότοπη, ευρύτατα διαδεδομένη και επί αιώνες εφαρμοζόμενη γεωργική μέθοδος, που έδωσε το πρώτον έναυ­σμα και στους γιατρούς. Ίσως, δηλαδή, αυτοί να σκέφθηκαν: και για­τί να μη είναι εφαρμόσιμη η Χιμαίρεια, εκτός άπ' το φυτικό και στο ζωικό βασίλειο;

Αλλά και εκτός τού μυθολογικού χώρου, προχωρώντας στην Ιστορική περίοδο, ήδη κατά την Υστέρα Αρχαιότητα, έχουμε ιστο­ρική μαρτυρία τού περίφημου ιατρού Ορειβασίου (4^ος αι. μ.Χ.) για ένα άλλο διάσημο έλληνα ιατρό τού 2^ουαιώνα μ.Χ., τον Άντυλλον, ότι αυτός καινοτόμων εφάρμοζε επί ανθρώπωνμεταμόσχευση δέρμα­τος. Άπ' την περιγραφή της εγχείρησης, που έκαμε ο Άντυλλος και της οποίας περιγραφή διασώζει ο Ορειβάσιος, φαίνεται, ότι ο Άν­τυλλος εφάρμοζε αυτό, που οι σύγχρονοι μας χειρουργοί ονομάζουν «αυτοπλαστική», με «διατήρηση κρημνού», όπως σήμερα λέγεται, δηλαδή χωρίς το εμφυτευόμενο εις νέο σημείο τού ίδιου σώματος μόσχευμα ν' αποκοπεί όλως διόλου άπ' την αρχική του θέση.

Αλλά και στην Εβραϊκή σκέψη, παράσταση, νοοτροπίαν και τρό­πον έκφρασης παρουσιάζεται ο Θεός, είτε ως «πλαστουργός» τού ανθρώπου, είτε και ως ρίπτων σε ύπνωση τον πρωτόπλαστον Αδάμ, άπ' τον οποίον και αφαιρεί μίαν των πλευρών, προκειμένου άπ' αυτήν να κατασκευάσει την σύντροφον της ζωής του, την Εύαν.

Επίσης, ο προφήτης Ιεζεκιήλ μιλώντας σε μίαν καθαρά θρησκευτι­κή γλώσσα συλλαμβάνει μίαν ενέργεια τού Θεού σαν εκείνη ενός συγχρόνου μας χειρουργού, ενεργούντος μεταμόσχευση καρδιάς. Ο Ιεζεκιήλ εμφανίζει, επίσης, τον Θεό να εκφράζεται κατά τον εξής τρό­πον: «Και δώσω αυτοίς καρδίαν ετέραν ... και εκσπάσω την καρδίαν την λιθίνην εκ της σαρκός αυτών και δώσω αυτοίς καρδίαν σαρκίνην» (Ιεζεκιήλ ια', 19). Επίσης, «και δώσω υμίν καρδίαν καινήν... και αφελώ την καρδίαν την λιθίνην εκ της σαρκός υμών και δώσω υμίν καρδίαν σαρκίνην» (Ιεζεκιήλ λστ', 26).

Εξ άλλου, και ο προφητάναξ Δαβίδ ενδάκρυς και εκ βαθέων ικετεύ­ει τον Θεόν ψελλίζων ταπεινώς: «Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί ο Θεός» (Ψαλμ.ν',12).

Βέβαια, η Βίβλος, στα εδάφια, που παραθέσαμε, με τη λέξη «καρδία» εννοεί απλώς και μόνον την έδρα των συναισθημάτων και δια­λογισμών της ψυχής, αλλά και της βιολογικής ζωής τού ανθρώπου, ό­πως, άλλωστε, μας διευκρινίζει και ο ίδιος ο Χριστός, όταν λέγει: «Τα δε εκπορευόμενα εκ τού στόματος εκ της καρδίας εξέρχεται, κακείνα κοινοί τον άνθρωπον. Εκ γαρ της καρδίας εξέρχονται διαλογισμοί πο­νηροί, φόνοι, μοιχείαι, πορνείαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίας βλασφημίαι» (Ματθ. ιε', 18-20 και Λουκ. β', 35, ε', 22, θ', 47, κδ', 38).

Εμείς, δια των ανωτέρω, τούτο μόνον υποδηλώνομεν, ότι η σύλλη­ψη της ιδέας και ο πόθος για δυνατότητα μιας αλλαγής της καρδίας, προϋποτίθεται, στην Αγία Γραφήν και, η πραγματοποίηση της αποδί­δεται, κατ' αποκλειστικότητα, στο Θεό.

Δυστυχώς, υπάρχει βιβλιογραφικό κενό, διότι ελλείπει, από όσο γνωρίζομε, μία Αγιογραφική ή και Πατερική Καρδιολογία σαν εργα­σία επιστημονική - θεολογική, μολονότι είναι άφθονη η διδασκαλία και της Αγίας Γραφής, αλλά και των Πατέρων πάνω στη Φυσιολογία και Παθολογία της καρδίας θεολογικώς.

Η χαραυγή των «επιστημονικών» Μεταμοσχεύσεων 

   Αν και θα μπορούσε να είναι εκτενής ο λόγος για την προ αιώνων εμφάνιση της ιδέας και τού πόθου για Μεταμοσχεύσεις, όμως πτωχές είναι οι ιστορικά διαπιστωμένες ενδείξεις για μια υλοποίηση τέτοιων «προεπιστημονικών» εφαρμογών.

Αλλά εμείς, σήμερα, μιλάμε για τις Μεταμοσχεύσεις, σα για το νεότερο ή, μάλλον, σύγχρονο επίτευγμα της Επιστήμης. Μ' αυτό, λοιπόν, τον περιορισμό, μαθαίνουμε από την Ιστορία της Ιατρικής, ότι οι αρχές των Μεταμοσχεύσεων αρχίζουν να διαφαίνονται ήδη άπ' την αυγή τού 19^ου αιώνα, με τις ιστορικές πλέον κλινικές έρευνες τού Τζ. Μπαρόνιο στην Ιταλία (1804) και τού Κ. Μπιούγκερ, στη Γερμανία (1823) (Π. Λαμπράκου, άρθρ. «Μεταμόσχευσις» εν: Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ηλίου» τ. ιδ', σ. 567-571).

Κοινώς ομολογείται δε, ότι σταθμός σημαντικός για τις Μεταμο­σχεύσεις υπήρξε η ανακάλυψη και εφαρμογή, γενικότερον στην Ιατρική, της ασηψίας καιαντισηψίας, που, ως γνωστόν, αποδίδεται στον Άγγλο χειρουργόν ΙωσήφLister (1827-1912), καθηγητή της Χει­ρουργικής στη Γλασκώβη, ο οποίος δημοσίευσε τα πορίσματά του άπ' την ανακάλυψη της σημασίας της ασηψίας στο The Lancet, το 1867, για να καταλάβει, άπ' το 1877 μέχρι το 1892, την καθηγητική έδρα της Χειρουργικής στο King's College στο Λονδίνο.

Σημειωτέον, κι' ας μη εκπλησσόμεθα σήμερον, ότι πριν άπ' τον Lister, όχι μόνο δεν εφηρμόζετο η ασηψία, άλλ' όσο πιο λερωμένη από αίματα ήταν η μπλούζα ενός χειρούργου, τόσον πιο σπουδαίος ιατρός θεωρείτο ο περιβαλλόμενος αυτήν, ως έχων, δηλαδή, και την μεγαλυτέρα πελατεία και ζήτηση, δηλαδή, ως ο πιο περιζήτητος και, άρα, ο πιο ικανός και φημισμένος!

Με την αυγή τού 20ου αιώνα, επαναλήφθηκαν οι προσπάθειες με πιλοτικά προγράμματα Μεταμοσχεύσεων ιστών και οργάνων, στην αρχήν από ζώο σε ζώο, για να επιχειρηθεί, κατόπιν, η διστακτική εφαρμογή τους και από άνθρωπο σε άνθρωπο, με πολύ περιορισμένες, έως μηδενικές επιτυχίες.

Έτσι, ήδη άπ' το 1904, π.χ., ο γάλλος χειρουργός και βιολόγος Αλεξί Carrel(1873-1944), στο «Φυσιολογικό Ινστιτούτο τού Σι­κάγου», κι' άπ' το 1906, ο ίδιος, στο «Ινστιτούτο Ιατρικών Ερευ­νών Ροκφέλλερ», επιδόθηκε σε πειράματα Μεταμοσχεύσεων ιστών και οργάνων καθώς και εξωσωματικής επιβίωσης κυττάρων, με εν­θαρρυντικά αποτελέσματα, για τα οποία ο ίδιος κάνει λόγο στο έργον, που δημοσίευσε μαζί με τον Λίντμπεργκ, με τίτλον: «Η καλλιέργεια των οργάνων». Σημειωτέον, ότι ο Carrel πήρε το 1912 και το βραβείο Νομπέλ της Φυσιολογίας-Ιατρικής, για τις εργασίες του επί της αγγειορραφής και της μεταμόσχευσης οργάνων.

Η Ιστορία της Ιατρικής μας πληροφορεί ακόμη, ότι μέχρι το 1932, μολονότι εξησφαλίζετο σχολαστική ασηψία, αιμάτωση και ζω­τικότητα των Ιστών, η μενετεροπλασία (δηλαδή η μεταμόσχευση από ένα ζωικό είδος σε άλλο), απετύγχανεν, η δε ομοιοπλασία (μεταμό­σχευση από ζώο σε ζώον τού αυτού ζωικού είδους), επετύγχανεν ενίο­τε, και, τέλος, η αυτοπλασία (μεταμόσχευση από ένα σημείο τού σώ­ματος σε άλλο σημείο, αλλά στον ίδιον οργανισμό, όπου, δηλαδή, δότης και λήπτης ιστών ήταν ο ίδιος οργανισμός), είχε τις περισσότε­ρες επιτυχίες. Επικρατούσε, πάντως, άγνοια γύρω άπ' τους λόγους, για τους οποίους ο ξενιστής, δηλαδή ο λήπτης οργανισμός, απέρριπτε το μόσχευμα.

Μόλις το 1932, ο Gorer έθεσε το πρόβλημα των Μεταμοσχεύσε­ων στο σωστό ερευνητικό πεδίον, εκείνο της Ανοσοβιολογίας, με την ανακάλυψη των ισοαντιγονικών διαφορών των ερυθρών αιμοσφαι­ρίων των μυών (Π. Λαμπράκος, ενθ. άνωτ., σ. 568).

Έκτοτε ετέθη ευκρινώς το πρόβλημα της συμβατότητας, ή ασυμ­βατότητας ιστών και οργάνων, ανάμεσα στο δότη και στο λήπτη οργανισμό, πρόβλημα, που διαφωτίσθηκε αρκετά το 1956, με τις ση­μαντικές εργασίες και δημοσιεύσεις των Cannon, Murray και Medawar. Ο Πήτερ Μπράιαν Μέντεγουορ (αυστραλός) με τον Φ. Μακφάρλεν Μπέρνετ (βρεταννό) πήραν το 1960 το βραβείον Νομπέλ της Φυσιολογίας, για έρευνες πάνω στην επίκτητη ανοσία σε μοσχεύματα ιστών.

Το 1954, στο Boston, έγινε, για πρώτη φοράν, από τον J. Marray, με πλήρη επιτυχία, μεταμόσχευση οργάνου, νεφρού συγκεκριμένα, μεταξύ μονωογενών διδύμων.

Το 1958, ο Jean Dausset άνοιξε περαιτέρω το δρόμο της Επιστή­μης περιγράφοντας τον πρώτον παράγοντα της ιστοσυμβατότητας.

Η διεύρυνση των Μεταμοσχεύσεων νεφρού από ζώντα, μετά τις ανωτέρω ανακαλύψεις, δημιούργησε νομικά και ηθικά προβλήματα, τότε.

Αυτό έκανε τους γιατρούς να στραφούν, για την εξασφάλιση οργάνων, σε νεκρούς. Αλλά κι' αυτό δημιούργησε μεγάλα και ανυπέρ­βλητα προβλήματα,επειδή τα περισσότερα όργανα αλλοιώνονται τα­χύτατα, μετά την παύση της καρδιάς και της κυκλοφορίας τού αίματος. Η ταχύτατη, μετά την παύση της καρδιάς αφαίρεση οργάνου ήταν ανέφικτη, εκτός αν μπορούσε να προβλεφθεί ή να αποφασισθεί άπ' τον ίδιο το γιατρό, οπότε αυτό ισοδυναμούσε με... δολοφονία!

Το 1980, ο γάλλος Jean Dausset μαζί με τους αμερικανούς Μπάρουχ Μπενασέραφ και Τζώρτζ Ντ. Σνέλλ πήραν το βραβείο Nobel της Φυσιολογίας- Ιατρικής για τις έρευνές τους επί τού γενετικού ελέγχου της αντίδρασης τού ανοσολογικού συστήματος σε ξένες ουσίες.

Μέχρι περίπου το 1980, για τη μη απόρριψη τού μοσχεύματος άπ' τον ξενιστή οργανισμό χρησιμοποιήθηκαν διάφορα μέσα: φυσικά (α­κτίνες Roentgen), χημικά (αντιμεταβολίτες), βιολογικά (επέμβαση στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα) (Π. Λαμπράκος, ενθα άνωτ. σελ. 570).

Λίγο μετά το 1980, χάρις στη συνθετική παρασκευή και διάδοση ενός ανοσοκατασταλτικού, της κυκλοσπορίνης, η οποία έχει περιορισμένη τοξικότητα, η απόρριψη τού μοσχεύματος, χωρίς να έχει εκλεί­ψει όλως διόλου,μειώθηκε σημαντικά.

Από το βιβλίο:

ΠΟΙΕΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ; 

 Φάκελλος "Μεταμοσχεύσεις". Οι νόμιμες δολοφονίες εν ονόματι της ζωής ή η νομιμοποίηση της Ευθανασίας;

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον    www.egolpion.com

4  ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ  2011 

ΠΗΓΗ:http://www.egolpion.com/proistoria_metamosxefsewn.el.aspx