Αγοραπωλησια ανθρωπινων οργανων

Ενα δυσκολο φιλοσοφικο προβλημα και πως ενας οικονομολογος βοηθαει να λυθει

Στη πρωτη σελιδα της Wall Street Journal online σημερα υπαρχει μια πολυ ενδιαφερουσα οικονομικη συζητηση. Το θεμα ειναι οι μεταμοσχευσεις ανθρωπινων οργανων και το ερωτημα ειναι αν θα πρεπει να επιτρεπεται η αγοραπωλησια τους.

Απο την μια μερια εχουμε εναν ανθρωπο της σχολης του Γκαρυ Μπεκερ (πανεπιστημιο του Σικαγο, Νομπελ οικονομικων 1992), τον Χουλιο Ελιας, ο οποιος ισχυριζεται οτι ο μονος τροπος να εξαφανιστει το τεραστιο ελλειμμα ανθρωπινων οργανων για μεταμοσχευση ειναι να αυξησουμε την προσφορα. Ενας καλος τροπος να αυξησουμε την προσφορα, ειναι (τι αλλο) να αυξησουμε την τιμη! Σε ενα πεηπερ με τον Γκ.Μπεκερ δειχνουν λοιπον οτι η εισαγωγη χρηματικων κινητρων θα αυξησει την προσφορα τοσο ωστε να εξαφανιστει το ελλειμμα, σωζοντας ετσι δεκαδες χιλιαδες ζωες ετησιως στις ΗΠΑ.

Στην αλλη γωνια εχουμε τον Αλ Ροθ απο το Χαρβαρντ (εναν οικονομολογο για το καταπληκτικο εργο του οποιου στον εφαρμοσμενο σχεδιασμο μηχανισμωνετοιμαζω ξεχωριστο κειμενο), ο οποιος ισχυριζεται οτι η αγοραπωλησια οργανων ειναι βδελυρη (repugnant). Οι περισσοτεροι ανθρωποι βλεπουν με αποτροπιασμο το να πουλαει κανεις τα οργανα του και αν επιτραπει θα εχουμε μια τεραστια εξωτερικοτητα, εκατομμυρια ανθρωποι θα αισθανονται οτι εχει πληγωθει η ανθρωπινη αξιοπρεπεια. Ετσι η απαγορευση της αγοραπωλησιας ειναι μια σωστη τακτικη. Αυτο που μπορει να γινει ομως ειναι η ριζικη αναμορφωση του τροπου που γινονται οι μεταμοσχευσεις με μηχανισμους που επιτρεπουν την διπλη και τριπλη ανταλλαγη οργανων*. Αυτοι οι μηχανισμοι θα προκαλεσουν κατακορυφη αυξηση των μεταμοσχευσεων, χωρις καθολου χρηματικα κινητρα και την αποστροφη που προκαλουν.

Η προσωπικη μου γνωμη μου, την οποια και εξεφρασα στον Αλ** ειναι οτι κατα βαση συνεχως ανθρωποι κατα καποιον τροπο πουλανε τα νιατα τους ή ακομα και την υγεια τους με χρηματικο ανταλλαγμα. Δεν βλεπω την τεραστια διαφορα αν υγιεις ανθρωποι πωλουν τα νεφρα τους. Συμφωνα μαλιστα με στοιχεια που μας εδωσε ο Ροθ, ανθρωποι που δωριζουν νεφρα εχουν μεγαλυτερο προσδοκιμο επιβιωσης*** απο ανθρωπους που δεν δωριζουν! Αρα η υγεια τους δεν διακινδυνευει ιδιαιτερα, αν διακινδυνευει καθολου. Νομιζω λοιπον οτι η αντιρρηση της κοινης γνωμης δεν ειναι καθοριστικη εδω και θα αλλαξει αν πληροφορηθει σωστα. Αλλωστε οπως ο ιδιος ο Ροθ δηλωσε, το τι θεωρουμε αποτροπαιο και εξευτελιστικο της αξιοπρεπειας ειναι αρκετα αυθαιρετο θα ελεγε κανεις. Ας πουμε το “πεταγμα νανων” οπου μεγαλοσωμοι ανδρες εκσφενδονιζουν μικροσωμους αντρες σε μεγαλες αποστασεις, θεωρηθηκε προσβλητικο και απαγορευτηκε στην Γαλλια. Αλλα κατι ιδιαιτερα συναφες, το “κουβαλημα της συζυγου” οπου ενας αντρας τρεχει κουβαλωντας μια γυναικα, ειναι μια χαρα νομιμο.

Εν τελει πολλες τακτικες θεωρουνταν καποτε αποτροπαιες αλλα σημερα γινονται και οφελουμαστε απο αυτο. 
Τον 18ο αιωνα η ανατομια επιτρεποταν μονο σε πτωματα εκτελεσθεντων, γιαυτο και υπηρχε το επαγγελμα του “αναστηνοντα” (resurrector), ατομου δηλαδη που εκλεβε πτωματα απο ταφους για να τα πουλησει στις ιατρικες σχολες της εποχης. Σημερα ειμαστε τοσο μακρια απο αυτο που επιτρεπουμε πτωματα να γινονται εργα τεχνης.
Καποτε η ασφαλεια ζωης ηταν αποτροπαια (δεν μπορεις να βαζεις τιμη στην ζωη!), σημερα νομιζω ειναι μεγαλο λαθος να μην εισαι ασφαλισμενος. Ετσι νομιζω οτι και το να δινεις μη-απαραιτητα οργανα σου καποτε μπορει να θεωρειται συνηθισμενο.

Μια ενσταση του Ροθ σε ολα αυτα ηταν οτι κατα κυριο λογο φτωχοι ανθρωποι θα πωλουν οργανα κατι που φαινεται αδικο. Επισης επειδη θα μπορουν να πωλησουν τα οργανα τους ισως αρχισει να μειωνεται η οικονομικη ενισχυση των φτωχων απο το κρατος με την σκεψη: τι γκρινιαζει μωρε? ας πουλησει ενα νεφρο να ζησει 5 χρονια σαν βασιλιας! Αυτο ειναι μια καλη παρατηρηση. Αλλα τοτε γιατι επιτρεπουμε την πωληση ωαριων, σπερματος, πλασματος κτλ αλλα οχι νεφρων? Μηπως ειναι το θεμα του ρισκου ή της ψυχολογικης απεχθειας προς την αφαιρεση οργανων? Δηλαδη αν σε 20 χρονια μπορει ενα νεφρο να αφαιρεθει με ελαχιστες επεμβασεις (ηδη γινεται λαπαροσκοπικα βασικα) θα μας φαινεται λιγοτερο αποτροπαιη η πωληση οργανων?

Καπου εδω και γω δεν ειμαι σιγουρος πια, και ειμαι ανοιχτος σε αλλες γνωμες…

—————————————

*Συχνα ανθρωποι εθελοντικα προσφερουν το νεφρο τους πχ σε εναν ασθενη συγγενη. Συχνα ο συγγενης ομως δεν ειναι συμβατος, εχει αλλη ομαδα αιματος πχ ή διαφορετικους ιστους. Ο Ροθ εχει ετοιμασει εναν καταπληκτικο μηχανισμο που επιτρεπει στον εθελοντη να δινει το νεφρο του στον (αγνωστο) ασθενη Ψ ο οποιος με την σειρα του κανονιζει με τον δικο του συγγενη να δωσει το νεφρο του στον συγγενη του δικου μας εθελοντη. Αυτο εφαρμοζεται ηδη στην Νεα Αγγλια (περιοχη που βρισκεται το Χαρβαρντ. αναρωτιεται κανεις ποσο ωφελειται η περιοχη απο αυτο το πανεπιστημιο) και στο Οχαϊο. Την ερχομενη Πεμπτη ειναι και η ψηφοφορια για να εφαρμοστει σε εθνικο επιπεδο στις ΗΠΑ.
**Ετυχε να παρουσιαζει σημερα την δουλεια του στο πανεπιστημιο μας. Συμπαθητικος τυπος με φοβερο χιουμορ.
***Εδω κρυβεται βεβαια ενα σαφες στατιστικο θεματακι που ενας καλος οικονομολογος οπως ο Ροθ δεν θα αφηνε να του διαφυγει.

http://anamorfosis.net/blog/?p=140