Έθιμα Τσικνοπέμπτης

Οι τρεις εβδομάδες πριν την αρχή της Σαρακοστής ονομάζονται Προφωνή ή η Απολυτή, Κρεατινή η Απόκρεω  και της Τυροφάγου.  

Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας (Απολυτή) σταματούσε η συνηθισμένη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, ενώ στη δεύτερη εβδομάδα (απόκρεω) ίσχυε η νηστεία, έτσι η Τσικνοπέμπτη αποκτούσε ιδιαίτερη σημασία και εθεωρείτο εορτάσιμη ημέρα και το τραπέζι ήταν γιορτινό. Ονομάζεται τσικνοπέμπτη γιατί την ημέρα αυτή το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα ή τηγανισμένο, δυο τρόποι μαγειρέματος που βγάζουν έντονη τσίκνα.

Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς. 

Παρόμοιες γιορτές έχουν και άλλα χριστιανικά έθνη, όπως το Schmutziger Donnerstag στη Γερμανία και τη Mardi Gras ("Λιπαρή Τρίτη") στη Γαλλία που όμως αντιστοιχεί στην Ορθόδοξη Καθαρά Δευτέρα. Η τελευταία γιορτάζεται και σε παλαιά γαλλόφωνες περιοχές, όπως στη Νέα Ορλεάνη.
συνήθειες εορτασμού της Τσικνοπέμπτης. Μερικές από αυτές είναι:

Κέρκυρα:  Την ημέρα αυτή, στην παλιά πόλη της Κέρκυρας, τελούνται τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια». Σύμφωνα με το έθιμο, οι γυναίκες βγαίνουν στα παράθυρα των καντουνιών και κουτσομπολεύουν στην ντοπιολαλιά τους. Ακολουθούν καντάδες όπου με αυτές «κλείνει» το έθιμο

Κομοτηνή: Εδώ την Τσικνοπέμπτη καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (Κυριακή της Απόκρεω). Επίσης τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσουν αυτήν την ημέρα βρώσιμα δώρα. Ο άντρας στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον λεγόμενο κούρκο, ενώ εκείνη του στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Ο έρωτας εξάλλου περνάει από το στομάχι.

Σκόπελος: Στο χωριό Κλήμα της Σκοπέλου, οι κάτοικοι, αφού φάνε και τραγουδήσουν στα σπίτια τους, ξεχύνονται στις γειτονιές και χορεύοντας συγκεντρώνονται όλοι στο Πεύκο όπου και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το πρωί.

Πελοπόννησος  Σε όλη την περιφέρεια την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνονται λογιών λογιών καλούδια. Η πηχτή, οι τσιγαρίδες, τα λουκάνικα, η γουρναλοιφή και το παστό είναι ορισμένα από αυτά. Ιδιαίτερα στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα δύο πράγματα. Το πρώτο ότι ο Ναύαρχος Ουίλσων είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και το δεύτερο ότι έρχεται να την παντρευτεί. Έτσι λοιπόν, ντύνεται νύφη και με την συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει στο λιμάνι της πόλης για να προϋπαντήσει τον καλό της. Γύρω της ο κόσμος ξεφαντώνει και διασκεδάζει με τα καμώματα της.

Η λέξη "τσικνοπέμπτη" προέρχεται από την λέξη "τσίκνα" (η μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη "Πέμπτη". Γιορτάζεται αλώστε την Πέμπτη, 11 ημέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα. Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα. Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που ονομάζεται Τριώδιο, η οποία αποτελείται απο.. τρεις εβδομάδες: την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη, την 2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα Τυρινή ή Τυροφάγος. Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα. Θέλει κόκκινο κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί. Η Τσικνοπέμπτη, είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους αιώνες. Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε κρέας και πηγαίνουν φυσικά στις ταβέρνες. Για την ορθόδοξη παράδοση, οι νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής είναι σημαντικές, οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η καταλληλότερη μέρα για κραιπάλες. Αν νομίζετε ότι είμαστε μόνο εμείς κάνετε λάθος. "Schmutziger Donnerstag" γερμανιστί, "Mardi Gras" γαλλιστί αλλά και "Mardi Gras" αγγλιστί στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες και ειδικά στη Νέα Ορλεάνη.

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗΣ

Γουρναλοιφή και καγιανάδες

Η Τσικνοπέμπτη είναι μια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται μέσα στους αιώνες. Η ημέρα που τρώγεται κρέας.
Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις "τσίκνα" (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και "Πέμπτη".
Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Πρόκειται για τη Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής. Γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Είναι ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα.

Το παστό της Τσικνοπέμπτης
Τσικνοπέφτη ήταν η μέρα που ετοίμαζαν το "παστό". Έβραζαν το λίπος με λίγο νερό, ραντίζοντάς το συγχρόνως με νερό. Το σούρωναν στη συνέχεια.
Αυτή ήταν η "γουρναλοιφή". Φυλαγόταν σε δοχεία (πήλινα).
Χρησιμοποιούνταν ως άρτυμα για όλη τη χρονιά.
Στον πάτο του λεβετιού (καζανιού) έμεναν οι τσιγαρίδες που νοστιμίζαν τα φαγητά
(με χόρτα, αυγά, όσπρια).
Σε λεβέτι έβραζαν το κρέας με λίγο κρασί για να βγάλει λίπος, που με αυτό έβραζε. Έριχναν τα μπαχαρικά για νοστιμάδα κα τα λουκάνικα, αφού τα καθάριζαν από την καπνιά. Πρόσεχαν μη τσικνιστούν γιατί θα χάλαγε όλο το παστό.
Μετά το βράσιμο καθάριζαν το κρέας από τα κόκαλα, έκοβαν τα λουκάνικα και τα τοποθετούσαν σε λαγήνες (δοχεία πήλινα), και τα περιέχεαν με λίπος για να σκεπαστούν οι μεζέδες. Ήταν το φαγητό για όλο το χρόνο. Μ'αυτό φίλευαν και τους ξένους.

Ονομαστό φαγητό από παστό ήταν οι καγιανάδες, οι αλιμοκαγιανάδες με κρεμύδι κι αυγά.
Διαδικασία εβδομάδας γιορταστική, με λιχουδιές λογιών - λογιών, κρασί, τραγούδι.
Κι έχει ο Θεός, αφού έδωσε για να έχει κι ο Χριστιανός για όλη τη χρονιά, όλα τα καλά. Και γουρναλοιφή, και τσιγαρίδες και λουκάνικα, και παστό και πυτιά, και γουρνοσάπουνο, και γουρνοτσάρουχα, αλλά και την καπνοσακούλα από τη φούσκα. Για τούτο πρέπουν τις μέρες αυτές γιορτάσια και χαρές. Και μεγάλη νάναι η χάρη Του.

Στη υγειά μας, με καράτζαφλο, με συκώτι, με ψιλό κρεμύδι, με οματιές, κρασί και πειράγματα.

Η μάνα Γη μας τρέφει καλά, καιρός χαράς, καιρός να ξεχαστούμε, τώρα, κι αυτή την εβδομάδα, την εβδομάδα της «απολυτής», της «προφωνήσιμης» ή «προφωνής».

Πόρος – Αερόστατα Την Τσικνοπέμπτη «τσίκνιζαν» το ψητό κρέας για να μυρίσει στη γειτονιά γιορτάζοντας την «κρεατινή» Αποκριά, και μετά την «Τυρινή», οι νέοι έκλεβαν ένα μακαρόνι και το έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους για να ονειρευτούν ποια θα πάρουν. Εκείνες τις μέρες οι νέοι έφτιαχναν και αερόστατα. Ένα ελαφρύ στεφάνι μια κόλα λεπτό χρωματιστό χαρτί κι ένα στουπί ποτισμένο με πετρέλαιο μέσα σε ένα τενεκεδάκι και ήταν έτοιμα. Τα άφηναν να πάνε ψηλά, και συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλο ποιος θα κάνει το μεγαλύτερο και ποιο θα πάει ψηλότερα.

Τσικνοπέμπτη Σκόπελος Στο χωριό Κλήμα της Σκοπέλου, οι κάτοικοι, αφού φάνε και τραγουδήσουν στα σπίτια τους, ξεχύνονται στις γειτονιές και χορεύοντας συγκεντρώνονται όλοι στο Πεύκο όπου και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το πρωί.

Τσικνοπέμπτη Πελοπόννησος Σε όλη την περιφέρεια την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνονται λογιών λογιών καλούδια. Η πηχτή, οι τσιγαρίδες, τα λουκάνικα, η γουρναλοιφή και το παστό είναι ορισμένα από αυτά.

Τσικνοπέμπτη Πάτρα Στην Πάτρα υπάρχει έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα δύο πράγματα. Το πρώτο ότι ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και το δεύτερο ότι έρχεται να την παντρευτεί. Έτσι λοιπόν, ντύνεται νύφη και με την συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει στο λιμάνι της πόλης για να προϋπαντήσει τον καλό της. Γύρω της ο κόσμος ξεφαντώνει και διασκεδάζει με τα καμώματα της.

Τσικνοπέμπτη Κομοτηνή Εδώ την Τσικνοπέμπτη καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (Κυριακή της Απόκρεω). Επίσης τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσουν αυτήν την ημέρα βρώσιμα δώρα. Ο άντρας στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον λεγόμενο κούρκο, ενώ εκείνη του στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Ο έρωτας εξάλλου περνάει από το στομάχι.

Τσικνοπέμπτη Σέρρες  Στις αλάνες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις οποίες αφού ψήσουν κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ, αναλαμβάνει να κάνει «προξενιά» ανακατεύοντας ταυτόχρονα την θράκα της φωτιάς με μία βέργα.

Η πετεγολέτσα Η πετεγολέτσα , το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ τής τελευταίας Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία κουκουνάρα, τής πόλης τής Κέρκυρας.
Εδώ στήνεται ολόκληρη παράσταση και συμμετέχουν διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια τής παλιάς πόλης, στην πιάτσα. Στήνεται ένα πραγματικό, πετεγουλιό, κουτσομπολιό, στα παράθυρα των σπιτιών από τις νοικοκυρές και με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν όλα τα άπλυτα εις την φόρα των υποτιθεμένων πού έπεσαν σε διάφορα αμαρτήματα. Παντρεμένες με ερωμένους, ανύπαντρες με νόθους ,παντρεμένοι με σχέση με παντρεμένες όλα τα εν οίκω εν δήμω.

ΠΗΓΗ